جهان‌نامه
جهان‌نامه کتاب جغرافی نوشته محمد بن نجیب بکران از ابتدای قرن هفتم هجری است.
جهان‌نامه تألیف محمد بن نجیب بکران (خراسانی) در سال ۶۰۵ هجری قمری، در زمان سلطان علاءالدین خوارزمشاه نوشته شده‌است. نسخه‌هایی از این کتاب از دهه ۱۸۶۰ میلادی شناخته شد و اطلاعاتی در باره آن ضمن نوشته‌های خاورشناسان انتشار یافت. در سال ۱۹۶۰ یو.ا.بورشچفسکی خاورشناس روس نسخه خطی موجود در انستیتو خاورشناسی مسکو را همراه با نسخه خطی ناقص موجود در کتابخانه پاریس به صورت عکسی در مسکو به چاپ رساند. متن تصحیح شده جهان‌نامه بر اساس چاپ عکسی مسکو در سال ۱۳۴۲ به تصحیح دکتر محمدامین ریاحی در تهران انتشار یافت.
محمدامین ریاحی مصصح جهان‌نامه در مقدمه می‌نویسد: «این کتاب هم از نظر زبان فارسی بعنوان یک متن کهن بازمانده از قرن هفتم برای دوستداران و پژوهشگران زبان فارسی گرامی است و هم از رهگذر جغرافیای تاریخی و اشتمال بر نوادر اطلاعات از اجتماع هشتصد سال پیش ایران است ... ارجمندترین مطالب جهان‌نامه آنجاست که مؤلف مواد لازم را از سر زبانها گرفته و هر نکته را با کلمه گویند بیان کرده است. این شیوه شاید بظاهر گاهی از ارزش تحقیقی کتاب بکاهد اما در عوض آن را گنجینه‌ای از روایات شفاهی قرار می‌دهد و بعنوان اطلاعاتی ناگفته و نانوشته و از نظر آگاهی بر افکار و معتقدات عامه مردم آن روزگار بسیار ارجدار است.»[۱]
منابع
[ویرایش]- ↑ جهان‌نامه، به تصحیح دکتر محمدامین ریاحی، چاپ تهران ۱۳۴۲، انتشارات ابن سینا، ص ۴-۸ مقدمه