اجماع حقوقدانان

اجماع حقوقدانان یا باور به قانون (لاتین: Opinio juris sive necessitatis (به فارسی: نظر قانون یا ضرورت)) یک عبارت حقوقی است و به باوری اشاره دارد که یک عمل انجام شده را بر اساس یک وظیفه حقوقی می‌داند و نه واکنشی شناختی یا رفتاری بر اساس عادت‌های فردی. باور به قانون یکی از منابع قانون هم در حقوق ملی و هم در حقوق بین‌المللی است.

استفاده بین‌المللی

در حقوق بین‌الملل اجماع حقوقدانان عنصر ذهنی ایست که الزامی بودن یک عمل را مشخص می‌دارد. زمانی که اجماع حقوقدانان وجود داشته باشد و با قوانین ملی کشورها سازگار باشد حقوق بین‌المللی عرفی شکل می‌گیرد. این بدین معنی است که عمل کردن دولتها به وظایفشان نه به خاطر عادت، راحتی، امتیاز سیاسی یا تصادف بلکه به خاطر باور به قانون باشد. بنا به ماده ۳۸ قانون دیوان بین‌المللی دادگستری عرف بین‌الملل تنها زمانی قانون است که این دو عنصر را داشته باشد:

• شواهد عملکرد عمومی (عنصر عینی)
• اجتماع حقوقدانان و باور به قانون (عنصر ذهنی)

برای مثال ممکن است سران کشورها در هنگام ملاقات همواره با همدیگر دست بدهند، ولی به خاطر این که در این مورد اجماع حقوقدانان وجود ندارد این امر به صورت یک قانون در نیامده است؛ از طرف دیگر مصونیت دیپلماتیک هر دوی این عناصر را داراست و اگر کشوری آنرا نقش کند خلاف قانون بین‌الملل عمل کرده است.

از آنجا که اجماع حقوقدانان به جنبه ذهنی و روانی مقبولیت قانون مربوط است شناخت و ثابت کردن آن دشوار است.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Opinio juris sive necessitatis». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۳ آوریل ۲۰۱۷.