شلدان (مهر)

شلدان روستای کوچکی از توابع بخش اسیر در شهرستان مهر در جنوب استان فارس ایران] است. آثار تاریخی تمب بت نیز در حوالی این روستا واقع شده‌است.

بعد از سیل ویرانگری که در سال ۱۳۶۵ شمسی رخ دادکه به مدت دوروزادامه داشت و در اثر آن دو نفر از روستا جان خود را از دست دادند و با توجه به دامنه وسیع خرابی ایجاد شده توسط سیل اکثر خانه‌های روستاهای شلدان و چاه بالو تخریب و بعضی ساکنان آن به شهرهای دیگر نقل مکان کردند. این سیل باعث خرابی خیلی از روستاها و محلات ناحیه شد و مردم شلدان به همراه روستاهای چاه بالو و سرگاه به شهرک جدیدامام خمینی انتقال داده شدند. این روستا در حال حاضر دارای تعدادی خانوار که مجدد به روستا برگشته اند و خانه‌های خود را بازسازی کرده اند و اراضی آن برای کشاورزی ودام داری استفاده می‌شود.

دليل نام گذاري

در زبان و گویش محلی منطقه اسیر وشلدان کلمه شَل به معنی گِل در زبان فارسی (هنگامی که خاک با آب مخلوط می شود) می باشد ، شاید همه فکر کنند که وقتی می گویند شلدان منظور مکانی پر از گِل (شَل ) می باشد. ولی به این معنی نیست . شلدان را شلدان میگویند بدین منظور که :

« در صدهه های پیش بندر سیراف مهمترین و بزرگترین بندر ایران بحساب می آمد و سفرهای دریایی شاهان و پادشاهان ایران و کشورهای همسایه از این بندر صورت می گرفت. بدین منظور باید مکانی ساخته می شد تا پادشاهانی که به عنوان مهمان وارد کشور می شدند و همچنین پادشاهان و شاهزاده هایی که می خواستند از طریق بندر تجاری سیراف به کشورهای دیگر سفر کنند در آنجا استراحت نمایند. لذا بدلیل وجود رطوبت و گرمای زیاد در تابستان و فصول دیگر سال، بندر سیراف برای ساختن چنین مکانی مناسب نبود. در نتیجه شلدان امروزی برای ساخت آن مکان با وجود نزدیکی به این بندرو داشتن ارتفاع بسیار زیاد از سطح دریا و وجود کوههای بلند از نظر امنیت و دارا بودن هوای خشک و نسبتاً خنک و نزدیکی به مرکز ناحیه فارس (که یکی از بزرگترین مناطق ایران در آن زمان بحساب می آمد ) مکان بسیار مناسبی برای ساخت چنین استراحتگاهی ( قصر ) بود. این مکان در آن زمان نامهای مختلفی داشت از جمله نامهایی چون : شه دان ، شاه دان ، شاه جا ، شاه سرا که نام شلدان کنونی را نیز از آن نامها گرفته اند

اثار باستاني

در شرق شلدان در دامنه ي دره اي به نام تنگ كافران آثار ويرانه اي موجود است كه از روزگاران گذشته به تمب«بت»(تمب در زبان محلي به معني تپه وبرامدگي است.)معروف بوده و است. در اين محل سنگهاي تراشيده شده و صيقلي موجود است ، كه قدمتشان به دوران قبل از اسلام بر مي گردد،كه مشخصا ستون هاي عظيم معبدي بزرك يا كاخ وسيعي را تشكيل مي داداند ، كه آثار حخاري به صورت شياري به عمق ۴۰ تا ۶۰ سانتي متر روي آن وجود دارد . در پانصد متري شرق شلدان تپه اي به ارتفاع چهل متر وجود دارد ،كه اهالي شلدان به آن قلعه ي «روح الدين»مي گويند. در بالا و اطراف تپه آثاري از بناهاي ساخته شده ار مصالح گوناگون مانند ساروج و گل و گچ وجود دارد . اين تپه گويا قلعه بوده است . يك حلقه چاه نيز در آن واقع است كه هنوز هم نزديك به چهل متر عمق دارد. در صدو پنجاه متري «تمب بت»اثر قبري موجود است ،كه آن را قبر كشته مي نامند و به عاشق و معشوقي نسبت مي دهند ، كه آنها را همراه كشته اند و در يك گور خوابانيده اند. زنان نازا بر سر اين قبر مي روند و مراسم مخصوصي را به جا ميآورند و معتقدند كه بچه دار خواهند شد. ناگفته نماند كه آثار باستاني موجود در اطراف شلدان و اسير و قلعه سرگاه متعلق به شهر «كران»است . شهر كران يكي از شهرهاي آبادان در دوره ي پيش و بعد از اسلام است .

p.a

منابع

• بخشایش، محمد نور، (دیوان محیا) ، ناشر: شرکت انتشارات جهان معاصر، تهران: چاپ اول، ۱۳۷۳ خورشیدی.