اردوان پارسی

اردوان
وفاداری	شاهنشاهی هخامنشی

اردوان پارسی یا اردوان هیرکانی (به یونانی باستان:Ἀρτάβανος) یا اردوان گجستک یکی از چهره‌های سیاسی دودمان هخامنشی و نایب‌السلطنه ایران برای چند ماه (از ۴۶۵ قبل از میلاد تا ۴۶۴ قبل از میلاد) بود. اردوان احتمالاً متولد محدودهٔ ورکانه (گرگان امروزی) بوده و به عنوان رئیس گارد سلطنتی خشایارشا خدمت می‌کرده‌است. از او به عنوان وزیر کشور و یا محافظ شخصی خشایارشا یاد می‌شود.

استناد به ارسطو؛ اردوان مسئول مرگ ولیعهد، داریوش (پسر خشایارشا) بود. او چندی بعد نیز از ترس انتقام‌جویی خشایارشا، اقدام به قتل خود او نمود. همچنین در روایتی دیگر از ژوستین تاریخ‌نگار اردوان به علت جاه‌طلبی و علاقه شخصی به تاج‌و‌تخت اقدام به قتل خشایارشا کرده‌است. بر اساس گزارش‌های ژوستین؛ او با قتل پنهانی خشایارشا، داریوش را به پدرکشی متهم کرده که نتیجه این اتفاق اعدام داریوش بود. اتفاقات دقیق و جزئیات این حادثه نامعلوم است، اما به‌طور حتم خشایارشا بعد از این اتفاق دیگر پادشاه ایران نبوده است.

اقدامات کلی اردوان همچنین نامعلوم و غیرقطعی است. بعضی منابع او را غاصب تاج‌و‌تخت خوانده و بعضی دیگر گزارش کرده‌اند که اردشیر یکم دست نشانده او بوده و خود به عنوان نایب‌السلطنه و قدرت‌های پشت پرده فعالیت می‌کرده‌است. سلطنت اردوان چندماهی بیشتر دوام نیاورد. همچنین نقل شده‌است که خشایارشا در نبرد تن به تن زخم‌های زیادی را بر بدن اردوان نهاده است.

در بعضی متون تاریخی نام اردوان به عنوان یکی از پادشاهان هخامنشی به میان آمده درحالی که او از دودمان هخامنشی نبوده‌است.

مرگ

در مورد مرگ وی اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. اما احتمالاً اردشیر یکم از دسیسه‌چینی اردوان مطلع شده و او را اعدام کرده‌است. بعضی منابع معتقدند او بعد از به قدرت‌نشاندن اردشیر یکم در حال برنامه‌ریزی برای به قدرت‌نشاندن پسران خود بود که اردشیر یکم از این واقعه مطلع شده و دستور به اعدام او می‌دهد.

منابع تاریخی

• ارسطو، سیاست‌ها ۵٫۱۳۱
• دیودور سیسیلی، کتابخانه تاریخی ۱۱٫۶۹
• ژوستین، خلاصهٔ تاریخ‌نگاری‌های مهم از پومپیوس تروگس نسخه سوم
• فوتیوس اول، خلاصه تاریخ ایران از کتزیاس