کارکرد (زیست‌شناسی): تفاوت میان نسخه‌ها
جز انتقال خودکار میان‌ویکی به ویکی‌داده |
ابرابزار |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
'''کارکرد''' ({{lang-en|Function}}) دلیل به وجود آمدن یک شی یا فرایند در سیستمی است که از طریق [[انتخاب طبیعی]] [[فرگشت]] پیدا کرده‌است. دلیلش این است که معمولاً به نتیجه ای می‌رسد، مثلاً اینکه [[سبزینه]] به گرفتن انرژی نور خورشید در [[فتوسنتز]] کمک می‌کند. از این رو موجودی که آن را در خود جای داده‌است احتمال زنده ماندن و تولیدمثل بیشتری دارد، به عبارت دیگر عملکرد موجود [[برازش]] را افزایش می‌دهد. مشخصه ای که [[فرگشت]] کمک می‌کند [[سازگاری (زیست‌شناسی)]] نامیده می‌شود. سایر ویژگی‌ها ممکن است |
'''کارکرد''' ({{lang-en|Function}}) دلیل به وجود آمدن یک شی یا فرایند در سیستمی است که از طریق [[انتخاب طبیعی]] [[فرگشت]] پیدا کرده‌است. دلیلش این است که معمولاً به نتیجه ای می‌رسد، مثلاً اینکه [[سبزینه]] به گرفتن انرژی نور خورشید در [[فتوسنتز]] کمک می‌کند. از این رو موجودی که آن را در خود جای داده‌است احتمال زنده ماندن و تولیدمثل بیشتری دارد، به عبارت دیگر عملکرد موجود [[برازش]] را افزایش می‌دهد. مشخصه ای که [[فرگشت]] کمک می‌کند [[سازگاری (زیست‌شناسی)]] نامیده می‌شود. سایر ویژگی‌ها ممکن است [[اسپندرال (زیست‌شناسی)|محصول فرعی]] غیرکارکردی باشند، اگرچه اینها به نوبه خود ممکن است بعداً توسط فرگشت برای ارائه عملکردهای جدید انتخاب شوند. |
||
در [[زیست‌شناسی]] کارکرد به طرق مختلفی تعریف شده‌است. در [[فیزیولوژی]] آن چیزی است که یک اندام، بافت، سلول یا مولکول انجام می‌دهد. |
در [[زیست‌شناسی]] کارکرد به طرق مختلفی تعریف شده‌است. در [[فیزیولوژی]] آن چیزی است که یک اندام، بافت، سلول یا مولکول انجام می‌دهد. |
||
در [[فلسفه زیست‌شناسی]]، صحبت از عملکرد به ناچار نوعی [[پایان‌شناسی]] را نشان می‌دهد، هرچند انتخاب طبیعی بدون هیچ هدفی برای آینده عمل می‌کند. در عین حال، زیست شناسان اغلب از زبان [[پایان‌شناسی در زیست‌شناسی|غایت‌شناختی]] برای خلاصه نویسی برای کارکرد استفاده می‌کنند. در فلسفهٔ زیست‌شناسی معاصر، سه روایت عمده از کارکرد در جهان زیست‌شناختی وجود دارد: نظریه‌های نقش علّی، تأثیر انتخابی، و سهم هدف. |
در [[فلسفه زیست‌شناسی]]، صحبت از عملکرد به ناچار نوعی [[پایان‌شناسی]] را نشان می‌دهد، هرچند انتخاب طبیعی بدون هیچ هدفی برای آینده عمل می‌کند. در عین حال، زیست شناسان اغلب از زبان [[پایان‌شناسی در زیست‌شناسی|غایت‌شناختی]] برای خلاصه نویسی برای کارکرد استفاده می‌کنند. در فلسفهٔ زیست‌شناسی معاصر، سه روایت عمده از کارکرد در جهان زیست‌شناختی وجود دارد: نظریه‌های نقش علّی، تأثیر انتخابی، و سهم هدف. |
||
== در زیست‌شناسی پیش از تکامل == |
|||
{{بیشتر|چهار علت|زیست‌شناسی ارسطو}} |
|||
در [[فیزیولوژی]]، یک کارکرد فعالیت یا فرآیندی است که توسط یک سیستم در یک [[جاندار|موجود زنده]] انجام می‌شود، مانند [[حس]] یا [[جنبش جانوری|حرکت]] در یک حیوان.<ref name = Fletcher>{{cite book |author=Fletcher, John |date=1837 |title=On the functions of organized beings, and their arrangement |work=Rudiments of physiology, Part 2. On life, as manifested in irritation |publisher=John Carfrae & Son |pages=[https://archive.org/details/b21301608/page/n206 1]–15 |url=https://archive.org/details/b21301608}}</ref> این [[چهار علت]] برخلاف [[ریخت‌شناسی (زیست‌شناسی)|ریخت‌شناسی]] (به ترتیب «آرگون» و «مورفه» ارسطو<ref>{{cite book |author=Tipton, Jason A. |date=2014 |title=Philosophical Biology in Aristotle's ''Parts of Animals'' |publisher=Springer |page=33 |url=https://books.google.com/books?id=zrG8BAAAQBAJ&pg=PA33 |isbn=978-3-319-01421-0}} citing ''[[اعضای جانوران]]'' 640–641.</ref>) در توضیحات بیولوژیکی در [[اروپای دوران باستان]] مرکزی بود. در دوران مدرن تر، بخشی از سال ۱۸۳۰ [[مناظره کوویر و جفروی]] بود، جایی که کوویر استدلال کرد که ساختار یک حیوان به دلیل نیازهای عملکردی آن است، در حالی که جفروی پیشنهاد کرد که ساختار هر حیوان از یک طرح مشترک اصلاح شود.<ref>{{cite book |author-link=E. S. Russell |author=Russell, Edward Stewart |date=1916 |title=Form and Function: A Contribution to the History of Animal Morphology |publisher=John Murray |url=https://www.biodiversitylibrary.org/bibliography/3747#/summary |access-date=2018-01-14 |archive-date=2023-06-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230612153307/https://www.biodiversitylibrary.org/bibliography/3747#/summary |url-status=live}}</ref><ref>{{cite book |author=Asma, S. T. |date=1996 |title=Following form and function'': A philosophical archaeology of life science |publisher=Northwestern University Press |url=https://books.google.com/books?id=deLaAAAAMAAJ|isbn=978-0-8101-1397-8}}</ref><ref>{{cite book |author-link=Agnes Arber |author=Arber, Agnes |date=1950 |title=The Natural Philosophy of Plant Form |publisher=Cambridge University Press |url=https://books.google.com/books?id=Dvc8AAAAIAAJ}}</ref> |
|||
== جستارهای وابسته == |
== جستارهای وابسته == |
||
نسخهٔ ۲۲ دسامبر ۲۰۲۳، ساعت ۲۲:۵۸
کارکرد (انگلیسی: Function) دلیل به وجود آمدن یک شی یا فرایند در سیستمی است که از طریق انتخاب طبیعی فرگشت پیدا کرده‌است. دلیلش این است که معمولاً به نتیجه ای می‌رسد، مثلاً اینکه سبزینه به گرفتن انرژی نور خورشید در فتوسنتز کمک می‌کند. از این رو موجودی که آن را در خود جای داده‌است احتمال زنده ماندن و تولیدمثل بیشتری دارد، به عبارت دیگر عملکرد موجود برازش را افزایش می‌دهد. مشخصه ای که فرگشت کمک می‌کند سازگاری (زیست‌شناسی) نامیده می‌شود. سایر ویژگی‌ها ممکن است محصول فرعی غیرکارکردی باشند، اگرچه اینها به نوبه خود ممکن است بعداً توسط فرگشت برای ارائه عملکردهای جدید انتخاب شوند.
در زیست‌شناسی کارکرد به طرق مختلفی تعریف شده‌است. در فیزیولوژی آن چیزی است که یک اندام، بافت، سلول یا مولکول انجام می‌دهد.
در فلسفه زیست‌شناسی، صحبت از عملکرد به ناچار نوعی پایان‌شناسی را نشان می‌دهد، هرچند انتخاب طبیعی بدون هیچ هدفی برای آینده عمل می‌کند. در عین حال، زیست شناسان اغلب از زبان غایت‌شناختی برای خلاصه نویسی برای کارکرد استفاده می‌کنند. در فلسفهٔ زیست‌شناسی معاصر، سه روایت عمده از کارکرد در جهان زیست‌شناختی وجود دارد: نظریه‌های نقش علّی، تأثیر انتخابی، و سهم هدف.
در زیست‌شناسی پیش از تکامل
در فیزیولوژی، یک کارکرد فعالیت یا فرآیندی است که توسط یک سیستم در یک موجود زنده انجام می‌شود، مانند حس یا حرکت در یک حیوان.[۱] این چهار علت برخلاف ریخت‌شناسی (به ترتیب «آرگون» و «مورفه» ارسطو[۲]) در توضیحات بیولوژیکی در اروپای دوران باستان مرکزی بود. در دوران مدرن تر، بخشی از سال ۱۸۳۰ مناظره کوویر و جفروی بود، جایی که کوویر استدلال کرد که ساختار یک حیوان به دلیل نیازهای عملکردی آن است، در حالی که جفروی پیشنهاد کرد که ساختار هر حیوان از یک طرح مشترک اصلاح شود.[۳][۴][۵]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ Fletcher, John (1837). On the functions of organized beings, and their arrangement. Rudiments of physiology, Part 2. On life, as manifested in irritation. John Carfrae & Son. pp. 1–15.
- ↑ Tipton, Jason A. (2014). Philosophical Biology in Aristotle's Parts of Animals. Springer. p. 33. ISBN 978-3-319-01421-0. citing اعضای جانوران 640–641.
- ↑ Russell, Edward Stewart (1916). Form and Function: A Contribution to the History of Animal Morphology. John Murray. Archived from the original on 2023-06-12. Retrieved 2018-01-14.
- ↑ Asma, S. T. (1996). Following form and function: A philosophical archaeology of life science. Northwestern University Press. ISBN 978-0-8101-1397-8.
- ↑ Arber, Agnes (1950). The Natural Philosophy of Plant Form. Cambridge University Press.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Function (biology)». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۲ دسامبر ۲۰۲۳.