اولاپاریب

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
اولاپاریب
داده‌های بالینی
نام‌های تجاریلینپارزا و غیره
نام‌های دیگرAZD-2281, MK-7339, KU0059436
AHFS/Drugs.commonograph
مدلاین پلاسa614060
داده‌ها
رده‌بندی داروهای
بارداری
  • AU: D
روش مصرف داروBy mouth
کد ATC
وضعیت قانونی
وضعیت قانونی
شناسه‌ها
  • 4-[(3-[(4-cyclopropylcarbonyl)piperazin-1-yl]carbonyl) -4-fluorophenyl]methyl(2H)phthalazin-1-one
شمارهٔ سی‌ای‌اس
پاب‌کم CID
IUPHAR/BPS
دراگ‌بنک
کم‌اسپایدر
UNII
KEGG
ChEBI
ChEMBL
لیگاند بانک داده پروتئین
CompTox Dashboard (EPA)
ECHA InfoCard100.170.811 ویرایش در ویکی‌داده
داده‌های فیزیکی و شیمیایی
فرمول شیمیاییC24H23FN4O3
جرم مولی۴۳۴٫۴۷۱ g·mol−1
مدل سه بعدی (جی‌مول)
  • c4cccc2c4c(n[nH]c2=O)Cc(ccc1F)cc1C(=O)N3CCN(CC3)C(=O)C5CC5
  • InChI=1S/C24H23FN4O3/c25-20-8-5-15(14-21-17-3-1-2-4-18(17)22(30)27-26-21)13-19(20)24(32)29-11-9-28(10-12-29)23(31)16-6-7-16/h1-5,8,13,16H,6-7,9-12,14H2,(H,27,30) ✔Y
  • Key:FDLYAMZZIXQODN-UHFFFAOYSA-N ✔Y
 N✔Y (این چیست؟)  (صحت‌سنجی)

اولاپاریب (انگلیسی: Olaparib) با نام تجاری لینپارزا دارویی است که به‌عنوان درمان نگهدارنده در سرطان‌های پیشرفتهٔ تخمدان که دچار جهش در ژن BRCA هستند، استفاده می‌شود. این دارو از دستهٔ بازدارنده‌های آنزیم PARP است که در بازسازی دی‌ان‌ای نقش دارد. این دارو در افرادی به‌کار می‌رود که دچار جهش مادرزادی در ژن‌های BRCA1 و BRCA2 هستند و دچار سرطان‌های پستان، تخمدان یا پروستات می‌شوند.[۶]

اولاپاریب در دسامبر ۲۰۱۴ از سوی آژانس دارویی اروپا و سازمان غذا و داروی آمریکا جهت استفادهٔ غیرترکیبی (تکی) تأیید شد. آژانس دارویی اروپا آن را برای درمان سرطان تخمدان با جهش سلول‌های زایا (gBRCAm)[۷] تأیید کرد که به سه خط درمانی شیمی‌درمانی پیشین پاسخ نداده باشد.[۸][۹][۱۰][۱۱][۳][۱۲] در ژانویهٔ ۲۰۱۸ سازمان غذا و داروی آمریکا آن را برای سرطان پستان با جهش سلول زایا و بدون گیرندهٔ HER2/neu، مورد پذیرش قرار داد.[۳][۴] پیش‌تر، سودمندی اولاپاریب در یک کارآزمایی بالینی تصادفی فاز ۳ به اثبات رسیده بود.[۱۳][۱۴] این دارو توسط شرکت زیست‌فناوری بریتانیایی «کودوس فارماسوتیکالز» تکوین یافت که با همت استیون جکسون از دانشگاه کمبریج پایه‌گذاری شده بود.[۱۵][۱۶][۱۷][۱۸] این شرکت اینک در مالکیت آسترازنکا است و اولاپاریب با همکاری آسترازنکا و شرکت مِـرک تولید می‌شود.[۱۹]

این دارو در ترکیب با تموزولاماید، اثربخشی قابل توجهی در کارسینومای سلول کوچک عودکرده دارد.[۲۰]

موارد مصرف[ویرایش]

اولاپاریب برای درمان سرطان پستان، سرطان تخمدان، سرطان لوله رحم، سرطان پردهٔ صفاق، سرطان لوزالمعده و سرطان پروستات اندیکاسیون دارد.[۲۱][۹][۲۲]

عوارض جانبی[ویرایش]

عوارض جانبی دارو شامل اثرهای گوارشی همچون تهوع، استفراغ و بی‌اشتهایی، خستگی، درد ماهیچه و مفصل، افت سلول‌های خونی (مثلاً کم‌خونی) و احتمال بروز سرطان خون[۳] است. در کارآزمایی‌های بالینی و با دوزهای زیادتر از حد معمول، خواب‌آلودگی هم مشاهده شده‌است.[۶]

مکانیسم اثر[ویرایش]

اولاپاریب همچون یک مهارکننده آنزیم پلی (ای‌دی‌پی-ریبوز) پلیمراز (PARP) عمل می‌کند و یک بازدارنده پی‌ای‌آرپی است. جهش‌های ژنی BRCA1/2 ممکن است فرد را از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به برخی از انواع سرطان کند و احتمال دارد آنان را در برابر سایر اشکال درمان مقاوم سازد. با این حال، این سرطان‌ها گاهی آسیب‌پذیری منحصربه‌فردی دارند، زیرا سلول‌های سرطانی وابستگی شدیدی به آنزیم پلی (ای‌دی‌پی-ریبوز) پلیمراز برای ترمیم DNA خود دارند و آنها را قادر به ادامه تقسیم می‌کنند. این بدان معنی است که تجویز داروهایی که به‌طور انتخابی این آنزیم خاص را مهار می‌کنند، ممکن است در صورتی که سرطان‌ها مستعد این درمان باشند، مفید باشند.[۲۳][۲۴]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ "Lynparza 50 mg hard capsules - Summary of Product Characteristics (SmPC)". (emc). 7 October 2019. Archived from the original on 23 September 2020. Retrieved 13 April 2020.
  2. ↑ "Lynparza 100mg Film-Coated Tablets - Summary of Product Characteristics (SmPC)". (emc). 7 October 2019. Retrieved 13 April 2020.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ "Lynparza- olaparib capsule". DailyMed. 27 September 2018. Retrieved 30 December 2019.
  4. ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ "Lynparza- olaparib tablet, film coated". DailyMed. 1 June 2019. Retrieved 30 December 2019.
  5. ↑ "Lynparza EPAR". European Medicines Agency (EMA). Retrieved 6 October 2020.
  6. ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Fong PC, Boss DS, Yap TA, Tutt A, Wu P, Mergui-Roelvink M, et al. (July 2009). "Inhibition of poly(ADP-ribose) polymerase in tumors from BRCA mutation carriers". The New England Journal of Medicine. 361 (2): 123–34. doi:10.1056/NEJMoa0900212. PMID 19553641.
  7. ↑ Article, MesoWatch. "Ovarian Cancer Patients Can Now Access Tumor Blocking Drug Olaparib at Beginning of the Treatment". www.mesowatch.com. Archived from the original on 29 August 2019. Retrieved 9 June 2021.
  8. ↑ "Summary" (PDF). European Medicines Agency (EMA). Archived from the original (PDF) on 16 March 2018. Retrieved 9 June 2021.
  9. ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ "Lynparza EPAR". European Medicines Agency (EMA). 17 September 2018. Retrieved 13 April 2020.
  10. ↑ "Drug Approval Package: Lynparza (olaparib) Capsules NDA #206162". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 22 January 2015. Retrieved 13 April 2020.
  11. ↑ "FDA approves Lynparza to treat advanced ovarian cancer". U.S. Food and Drug Administration (FDA) (Press release). 19 December 2014. Archived from the original on 19 December 2014. Retrieved 30 December 2019. مالکیت عمومی This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
  12. ↑ Wiggans AJ, Cass GK, Bryant A, Lawrie TA, Morrison J (May 2015). "Poly(ADP-ribose) polymerase (PARP) inhibitors for the treatment of ovarian cancer". The Cochrane Database of Systematic Reviews (5): CD007929. doi:10.1002/14651858.CD007929.pub3. PMC 6457589. PMID 25991068.
  13. ↑ Robson M, Im SA, Senkus E, Xu B, Domchek SM, Masuda N, et al. (August 2017). "Olaparib for Metastatic Breast Cancer in Patients with a Germline BRCA Mutation". The New England Journal of Medicine. 377 (6): 523–533. doi:10.1056/NEJMoa1706450. PMID 28578601.
  14. ↑ "FDA approves olaparib for germline BRCA-mutated metastatic breast cancer". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 12 January 2018. Retrieved 13 April 2020.
  15. ↑ "Coming ever closer – first PARP inhibitor licensed in Europe" (science blog). Cancer Research UK. 24 October 2014. Archived from the original on 30 March 2019. Retrieved 9 June 2021.
  16. ↑ "KuDOS Pharmaceuticals: First Patient Treated with New Anti-cancer Agent" (press release). Institute of Cancer Research. 25 July 2005.
  17. ↑ "Olaparib: realising the promise of synthetic lethality". Cancer Research UK. 16 July 2015.
  18. ↑ "PARP inhibitors: Halting cancer by halting DNA repair". Cancer Research UK. 24 September 2020.
  19. ↑ "National Cancer Institute - Olaparib after Initial Treatment Delays Ovarian Cancer Progression".
  20. ↑ Farago AF, Yeap BY, Stanzione M, Hung YP, Heist RS, Marcoux JP, et al. (October 2019). "Combination Olaparib and Temozolomide in Relapsed Small-Cell Lung Cancer". Cancer Discovery. 9 (10): 1372–1387. doi:10.1158/2159-8290.CD-19-0582. PMC 7319046. PMID 31416802.
  21. ↑ "Lynparza- olaparib tablet, film coated". DailyMed. 1 June 2019. Retrieved 30 December 2019.
  22. ↑ "FDA approves olaparib for adjuvant treatment of high-risk early breast". U.S. Food and Drug Administration (FDA). 11 March 2022. Retrieved 14 March 2022. مالکیت عمومی This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
  23. ↑ "Olaparib for the treatment of ovarian cancer" (PDF). europa.eu.
  24. ↑ Menear KA, Adcock C, Boulter R, Cockcroft XL, Copsey L, Cranston A, et al. (October 2008). "4-[3-(4-cyclopropanecarbonylpiperazine-1-carbonyl)-4-fluorobenzyl]-2H-phthalazin-1-one: a novel bioavailable inhibitor of poly(ADP-ribose) polymerase-1". Journal of Medicinal Chemistry. 51 (20): 6581–6591. doi:10.1021/jm8001263. PMID 18800822.

پیوند به بیرون[ویرایش]

  • "Olaparib". Drug Information Portal. U.S. National Library of Medicine.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=اولاپاریب&oldid=38781985»