قلعه و برج گرماور

قلعه و برج گرماور
نام	قلعه و برج گرماور
کشور	ایران
شهرستان	شهرستان سیاهکل
اطلاعات اثر
کاربری	قلعه، برج
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۵۷۰۱
تاریخ ثبت ملی	۲۵ اسفند ۱۳۸۰

قلعه و برج گرماور مربوط به پیش از اسلام است و در شهرستان سیاهکل، بخش دیلمان، روستا گرماور واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۷۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

جستارهای وابسته

• فهرست آثار ملی ایران
• سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

تاریخچه و شناخت بنا:

قلعه گرماور بر فراز کوه بلندی در کنار روستای گرماور و قدری دورتر از روستای قیس آباد قرار گرفته‌است که این روستا جزء بخش دیلمان از توابع شهرستان سیاهکل می‌باشد. این قلعه در فاصله ۱۰۰۰متری ضلع غربی روستای گرماور در ۵۸ کبلو متری شهرستان سیاهکل بر فراز کوهی بلند و صخره‌ای قرار دارد و در ارتفاع ۱۲۰۰متری از سطح دریا قرار دارد. فاصله این قلعه تا روستا که خود بر روی بقایای آثار دوره ساسانی بنا شده و در شمال شرق قرار گرفته، ۳ کیلومتر می‌باشد. در کنار روستای گرماور و فاصله ۳ کیلومتری دهکده تاریخی مربو واقع شده‌است روستای گرماور در میان دره نسبتاً تنگی واقع گشته که در زمین لرزه سال ۶۹ کل روستا ویران شد و ساکنین آن به مکانی در جنوب قلعه و نزدیک کوه نقل مکان کرده‌اند آب و هوای آن در زمستان‌ها سرد و نیمه خشک و در تابستان گرم می‌باشد.

محدوده این روستا فاقد پوشش گیاهی و جنگلی است رودخانه چاکرود در جنوب روستا جاری است و از مهمترین آثار فرهنگی- تاریخی، قلعه و برج گرماور می‌باشد. کوه گرماور با توجه به موقعیت سوق الجیشی مکان مناسبی جهت نظارت بر دشتهای اطراف می‌باشد. با توجه به شیب کوه در محل احداث برج، دیواره جنوبی آن مرتفع تر است و ارتقاء قسمت سنگی برج در این جبهه حدوداً ۳ متر است در حالی که در سمت شمالی قاعده برج و به روی سنگ‌ها کوه قرار گرفته‌است. در بخش شرقی برج مشرف به پرتگاه عظیمی است و از قطر دیواره‌های برج در قسمت‌های فوقانی کاسته می‌شود. سطح کوه مملو از قطعات سفالینه‌های پیش از اسلام و به ویژه دوره اسلامی است، به ترتیب سفالینه‌های قرمز رنگ، نخودی رنگ و سفالهای لعابدار آبی رنگ و سبز رنگ و به ندرت هفت رنگ دوره اسلامی در سطح تپه پراکنده و قابل رویت می‌باشد.

از بنای اصلی قلعه فقط برج دیدبانی آن برجای مانده و در قسمت غربی برج آثاری از پی ساختمان قابل رویت است و در برخی نقاط در مقاطع ایجاد شده آثار خشت‌های قرمز رنگ حاکی از وجود بنایی در ادوار گذشته به چشم می‌خورد در بالای درگاه (ورودی) از چوب استفاده شده و سطوح داخلی و خارجی برج با اندود کاه گل پوشانده شده‌است. با توجه به حفاری‌های ایجاد شده در قسمت دیوار سنگی برج می‌توان حدس زد که برج دارای یک طبقه فوقانی نیز بوده‌است که در ارتفاع ۲۷۰ سانتی‌متری از دیواره سنگی برج و در داخل طاقچه تعبیه شده که وجود طبقه دوم را تأیید می‌کند. ریزش آوار بخش فوقانی بنا در کف خود قلعه و حفاریهای غیرمجاز به وقوع پیوسته در آن سبب گشته کف بنا به وضعیت نامطلوبی دچار شود. در درگاه ورودی قلعه از چوب استفاده شده و نیز سطوح داخلی و خارجی برج با اندود کاه گل پوشانیده شده‌است. این قلعه دارای ۴ آب‌انبار می‌باشد که

نیاز ساکنین قلعه را تأمین می‌کرده است.

قسمت تحتانی برج از قطعات سنگ‌تراش داده شده با ملاط گل یا آهک احداث شده و در بخش فوقانی آن نیز از خشت خام استفاده شده‌است. دارای ارتفاع تقریبی ۸ متر می‌باشد و با توجه به سوراخهایی که در بالای قسمت دیوار سنگی برج ایجاد شد می‌توان حدس زد که برج دارای یک طبقة فوقانی نیز بوده‌است این قلعه را به قرن سوم و چهارم هجری نسبت داده‌اند ولی جهت دستیابی به تاریخ دقیق احداث بنا نیاز به کاوشهای باستان‌شناسی و حفاری دارد که هنوز در این منطقه صورت نگرفته‌است.