اسحاق بن حنین

با پدرش حنین‌بن اسحاق و نیز با اسحاق بن حسین که نامی نزدیک دارد اشتباه نشود.

اسحاق‌بن حُنِین (۲۹۸ هجری قمری-؟) ابو یعقوب اسحاق‌بن حنین‌بن اسحاق عبادی پزشک و مترجم آثار علمی یونانی بود.

او در خانواده‌ای نسطوری از قبیله عباد در حیره به دنیا آمد. نزد پدرش و نیز پزشکان مصر و انطاکیه دانش آموخت و در پزشکی و ترجمه سرآمد شد. خلیفه‌های عباسی به او توجه داشتند و قاسم‌بن عبیدالله وزیر المعتضد به او احترام و اعتماد داشت. در آشنایی بادانش‌های یونانی در حد پدرش و در فصاحت و زبان عربی از پدرش برتر بود. با گروهی از دانشمندان شیعه که از نزدیکان متکلم شیعی حسین‌بن نوبخت بودند آشنایی داشت و برخی گفته‌اند که مسلمان شد.

ترجمه‌ها

اسحاق آثار علمی و فلسفی زیادی را از یونانی به عربی ترجمه کرد و به ویژه به آثار فلسفی و نوشته‌های ارسطو توجه داشت. ترجمه‌های عربی او را از ترجمه‌های لاتینی همین آثار برتر دانسته‌اند.

• قاطیغوریاس یا مقولات ارسطو
• باری ارمینیاس یا العبارة ارسطو
• آنالوطیقای اول یا تحلیل‌القیاس ارسطو
• آنالوطیقای ثانی یا البرهان ارسطو
• طوبیقا یا الجدل ارسطو
• ریطوریقا یا الخطابه ارسطو
• الکون و الفساد ارسطو
• فی‌النفس ارسطو
• السماع الطبیعی ارسطو
• کتاب الحروف یا مابعدالطبیعة ارسطو
• اصول الهندسه اقلیدس
• المعطیات اقلیدس
• المناظر اقلیدس
• الاکر یا الاشکال الکریة منلائوس
• الکرة و الاسطوانة ارشمیدس
• شرح اوطوقیوس العسقلانی لمشکلات کتاب الکرة و الاسطوانة لارشمیدس
• اصلاح جوامع‌الاسکندرانیین لشرح جالینوس لکتاب الفصول لبقراط
• المجسطی بطلمیوس
• النبات منسوب به ارسطو
• حجج الرقلس فی قدم‌العالم
• مسائل فرقلیس فی‌الاشیاء الطبیعیة
• مقالة الاسکندر الافرودیسی فی ان الهیولی غیر الجنس
• کتاب فی مراتب القرائة کتب جالینوس
• شرح تمیستیوس بر علم‌الحیوان ارسطو

منابع

• مولوی، محمدعلی، اسحاق بن حنین، دانشنامه بزرگ اسلامی، جلد هشتم، بنیاد دائرةامعارف بزرگ اسلامی، تهران