از ویکیپدیا، دانشنامهٔ آزاد
خوداکسایش یا اتواکسیداسیون [۱] (به انگلیسی : Autoxidation ) گونهای از سوختن بدون شعله مواد و ترکیب شدن آنها با اکسیژن است که منجبر به تشکیل مشتقات اکسیژن دار از مواد شیمیایی مختلف میشود. سازوکاری این فرایند به صورت رادیکالی بوده و از سه مرحله تشکیل میشود:
آغاز زنجیره
R
O
O
H
+
R
H
→
e
n
e
r
g
y
R
O
⋅
+
⋅
O
H
+
R
H
⟶
R
O
⋅
+
H
2
O
+
R
⋅
{\displaystyle \mathrm {ROOH+RH\ {\xrightarrow {energy}}\ RO{\cdot }+{\cdot }OH+RH\ \longrightarrow {}\ RO{\cdot }+H_{2}O+R{\cdot }\quad } }
R
O
⋅
+
R
H
→
H
−
a
b
s
t
r
a
c
t
i
o
n
R
⋅
+
R
O
H
{\displaystyle \mathrm {RO{\cdot }+RH\ {\xrightarrow {H-abstraction}}\ R{\cdot }+ROH\quad } }
انتشار زنجیره [۲]
R
⋅
+
O
2
→
f
a
s
t
R
O
O
⋅
{\displaystyle \mathrm {R{^{\cdot }}+O_{2}\ {\xrightarrow {fast}}\ ROO{^{\cdot }}} }
R
O
O
⋅
+
R
H
→
H
−
a
b
s
t
r
a
c
t
i
o
n
R
O
O
H
+
⋅
R
{\displaystyle \mathrm {ROO{^{\cdot }}+RH\ {\xrightarrow {H-abstraction}}\ ROOH+{^{\cdot }}R} }
پایان زنجیره
2
R
O
O
⋅
→
2
R
O
⋅
+
O
2
⟶
R
O
H
+
Q
O
+
O
2
{\displaystyle \mathrm {2ROO{^{\cdot }}\ {\xrightarrow {}}\ 2RO{^{\cdot }}+O_{2}\ \longrightarrow {}\ ROH+QO+O_{2}} }
این دسته از واکنشها در فرآوری مواد مختلف در صنایع شیمیایی از جمله مواد خوراکی، لاستیک ها؛ روغنها و پلاستیکها، کاربرد دارند.
↑ بینش، علیرضا. فرهنگ مهندسی شیمی . دانشیار.
↑ I.V. Berezin, E.T. Denisov, The Oxidation of Cyclohexane , Pergamon Press, New York, 1996 .
Faulk, Joe (2004). Concise Encyclopedia of Chemistry (به انگلیسی). New York: McGraw-Hill .