پرش به محتوا

آنتونیو دی نولی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

انتونیو دی نولی (Antonio de Noli) (متولد ۱۴۱۵ یا احتمالاً ۱۴۱۹)،‏[۱][۲] نجیب‌زاده و ناوبر قرن پانزدهم میلادی اهل جنوا بود[۳] که به عنوان نخستین حاکم، اولین مستعمره برونمرزی اروپا در آفریقای زیرصحرایی خدمت کرد.☃☃ او برخی از بخش‌های دماغه سبز را به نمایندگی از هنری دریانورد اکتشاف نموده و از سوی شاه آفونسوی پنجم پرتغال به عنوان نخستین حاکم دماغه سبز گماشته شد. در بیشتر کتاب‌های تاریخ و جغرافیا، از جمله رویدادنامه‌ها یا دانشنامه‌های باستانی و همچنین در اطلاعات رسمی به‌دست آمده از حکومت دماغه سبز، از وی به‌نام انتونیو دی نولی یاد شده‌است. در ایتالیا او به‌نام انتونیو دان ولی (به یادداشت ۲۱ در ذیل مراجعه نمایید) یا بعضاً به‌نام انتونیوتو اسودیمیر شناخته می‌شود.[۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵]

زندگی‌نامه

[ویرایش]

بنا بر منابع باستانی آن دوره از تاریخ، انتونیو دی نولی در یک خانواده پاتریسی[۱۶] در جنوآ، ایتالیا متولد شد؛ مثلاً مورخ شاه پرتغال، جوآو دی باروس در همان عصر در ۱۵۵۲ میلادی گفته بود که انتونیو نولی در جنوآ متولد شد[۱۷] و دارای «خون نجیب» بود. تاریخ‌نگاران مدرن، مانند دوموریز (۱۷۶۲)،[۱۸] توماس (۱۸۶۰)،‏[۱۹] هامیلتون (۱۹۷۵)،‏[۲۰] دیفی و وینیوس (۱۹۷۷)‏[۲۱] و اروین و ویلسون (۱۹۹۹) نیز انتونیو نولی را اهل جنوآ معرفی کردند.[۲۲] این ادعا نیز مطرح شده‌است که انتونیو دی نولی در جنوآ نه بلکه در نولی (ساونا)، ایتالیا متولد شده‌است (به یادداشت ۲۱ در ذیل مراجعه نمایید).[۲۳][۲۴] پس از اینکه او بنابر درگیری‌های سیاسی میان خانواده‌های برجسته فریگوسو و آدورنو تبعید شد، انتونیو دی نولی (کاپیتان نیروی دریایی و متخصص نقشه‌نگاری)[۲۵] با فرماندهی یک سفر اکتشافی کوچک متشکل از سه کشتی و در همراهی با برادر خود بارتولومیو (وکیل در جنوآ) و برادرزاده‌اش رافائیل، در حدود ۱۴۴۷ میلادی به‌سوی پرتغال حرکت کرد. هنگام حضور در پرتغال، دی نولی از سوی هنری دریانورد، به سفرهای اکتشافی برون‌مرزی مشغول گردید. او منطقه ریبیرا گراندی (حالا، سیدادو ولیا) در انتهای جنوبی جزیره سانتیاگو را کشف نموده و بعداً از ۱۴۶۲ تا ۱۴۹۶ میلادی به عنوان حاکم آنجا خدمت کرد.

باور براین است که ریشه‌های باستانی خانواده نولی به «شهر کوچک و قلعه نولی» بر می‌گردد.[۲۶] تا قرن چهاردهم میلادی، دو شاخه اصلی از خانواده نولی در شمال ایتالیا وجود داشت که ریشه مشترک خانوادگی هردوی آنها به دوران قبل از سده‌های میانه در قلمرو باستانی نولی (استان ساونا) برمی‌گشت. یکی از شاخه‌های خانواده نولی در جنوآ، لیگوریا مسکن‌گزین شده بود و شاخه‌دیگر آن در نووارا، پیمونت، جاییکه خانواده نولی («famiglia di signore») در آغاز قرن پانزدهم میلادی در قلعه کاماریانو زیست داشتند.[۲۷][۲۸] همچنین گفته شده‌است که اعضای خانواده نولی که در جنوآ زندگی می‌کردند از قرن سیزدهم میلادی به بعد در حکومت بودند، به‌طور مثال، به عنوان «Consigliere della Signoria» در ۱۲۶۱ میلادی.[۲۹] در ۱۳۸۲ میلادی، جیاکوما دی نولی که اجداد کاپیتان انتونیو دی نولی بود،[۳۰] به عنوان یکی از دوازده عضو شورای شهر جنوآ («XII-Anziani del Comune») گماشته شده بود، شورای که توسط دوک نیکولاس دی گوارکو رهبری می‌شد.[۳۱] زمانی که نیکولاس دی گوارکو در ۱۳۷۸ میلادی پس از فریگوسو، حکومت شهر جنوآ را در دست گرفت، او «شروع به انتصاب اشرافیانی که در ادارات قبلی نادیده گرفته شده بودند در سمت‌های مهم حکومتی» نموده[۳۲] و از اینرو خانواده فیسچی را نیز در حکومت وارد نمود. ائتلاف دی نولی با فیشجی و شرکت در اداره گوارکو در شهر جنوآ، سال‌ها بعد پیامدی تماشایی برای انتونیو دی نولی و برادر وی بارتولومیو داشت. روابط سیاسی که دی نولی در شهر جنوآ قبل از پذیرفته شدن در حکومت داشت، می‌تواند به‌خوبی دلایل تبعید اجباری آنها در ۱۴۴۷ میلادی به پرتغال و همچنین شرایط بازگشت دوباره بازماندگان وی به ایتالیا چندین دهه بعد، اول به منطقه چزنا و در نهایت دوباره به سرزمین مادری شان جنوآ، را تشریح نماید.[۳۳][۳۴][۳۵]

اکتشافات

[ویرایش]

اسناد کهن تاریخی، ظاهراً «هسپریدهای پلینی و بطلیموس باستان»، اکتشاف جزایر دماغه سبز را به انتونیو دی نولی نسبت می‌دهند.[۳۶] این اکتشاف با استنادی بر یک نامه پادشاهی (carta regia) مورخ ۱۹ سپتامبر ۱۴۶۲ به وی منتسب می‌گردد. با این حال، این مشخص نیست که کدام یک از جزایر دماغه سبز توسط انتونیو دی نولی کشف شده بود. برخی از جزایر در یک نامه بخشش مورخ ۳ دسامبر ۱۴۶۰ ذکر شده‌است؛ نام بقیه جزایر در نامه فوق‌الذکر از ۱۹ سپتامبر ۱۴۶۲ یادآوری است.[۳۷] ادعا می‌شود که نولی نخستین مجموعه از این جزایر را کشف نموده و مجموعه دومی احتمالاً توسط دیوگو گومیس کشف شده‌است. با این حال، رویدادهای مورد نظر به‌طور درست در اسناد تاریخی آن زمان ثبت نگردیده و جایگزین مناسب می‌تواند این باشد که تمام یا بخشی از مجموعه جزایر دومی احتمالاً توسط دیوگو دیاس، دیوگو آفونسو و آلوایس کاداموستو کشف شده باشند.

نامه رسمی شاهی مورخ ۲۹ اکتبر ۱۴۶۲‏[۳۸] تصریح می‌نماید که این دیوگو آفونسو، دبیر پادشاه، بود که هفت جزیره دیگر (آخری) نام برده شده در نامه پادشاهی مورخ ۱۹ سپتامبر ۱۴۶۲ را کشف نموده بود.[۳۹] این نامه ۱۹ سپتامبر ۱۴۶۲، تمامی جزایر دماغه سبز را به دام فرناندو اعطاء نموده و هفت جزیره دیگر را نیز به یک فرد مشخص اعطاء می‌نماید، اما نام کاشف آنها ذکر نمی‌شود. در این نامه، از انتونیو دی نولی به عنوان کاشف پنج جزیره نخستین یادآوری گردیده و این نخستین باری است که نام وی به عنوان کاشف ذکر می‌شود. این نامه ۳ دسامبر ۱۴۶۰،‏[۴۰] یک نامه شاهی برای بخشش زمین به فرزند پادشاه، فردیناند دی سنت پرینس، پس از مرگ برادر وی هنری دریانورد در ۱۴۶۰ میلادی بود.

نوادگان

[ویرایش]

فرماندار انتونیو دی نولی یک دختر (دونا برانکا دی آگویار که با نجیب‌زاده پرتغالی به‌نام دام جورج کوریا دی سوسا، fidalgo da casa real، ازدواج کرد) و یک پسر داشت که گفته می‌شود او را در سال‌های نخستین سفر به سرزمین اصلی آفریقا همراهی می‌کرد.[۴۱] پس از اشغال جزایر دماغه سبز توسط کاستیا (یکی از بنیادهای اصلی اسپانیای نو) در جریان جنگ جانشینی کاستیا از ۱۴۷۵–۱۴۷۹، انتونیو دی نولی که اهل ایتالیا بود، با وجود اینکه عناوین او از طرف پادشاهی پرتغال به وی داده شده بود، به عنوان حاکم دماغه ابقا گردید.[۴۲] در نتیجه پیمان آلکاسواش در ۱۴۷۹ میلادی و برقراری مجدد حاکمیت پرتغال در دماغه سبز، فرماندهی این جزایر در عوض به دختر نولی، برانکا و همسر پرتغالی وی تعلق گرفت. از آن زمان به بعد، هیچ‌گونه اطلاعاتی در رابطه با انتونیو نولی – از جمله زمان و مکان مرگ، محل زندگی پسر و نوادگان، یا ثروت وی (و همچنین در رابطه با برادر وی در جنوآ، بارتولومیو یا برادرزاده‌اش رافائیل) – در هیچ‌یک از اسناد مرتبط با پرتغال، دماغه سبز یا اسپانیا وجود ندارد. تا ۱۴۹۷ میلادی، خانواده نولی هنوز هم اجازه بازگشت به ایتالیا از طریق جنوآ را بنا بر دلایل سیاسی نداشتند.

چندین کتیبه که به حضور خانواده دی نولی[۴۳] تا اواخر ۱۴۰۰ میلادی و نه پیش‌تر از آن در شهر چزنا اشاره داشت، در ۲۰۰۸ میلادی در کتابخانه مالاتیستیان در چزنا، ایتالیا یافت گردید. در میان کتیبه‌های یافت شده در کتابخانه مالاتیستیان، دو سند مجزا که تصویری از نشان خانوادگی (نشان شوالیه) خانواده نولی را نشان می‌داد، نیز یافت گردید. در یکی از این کتیبه‌ها، متن «فامیگلیا نولی اریوندا» «Famiglia Noli oriunda» در زیر نشان خانوادگی نولی حک شده بود.[۴۴] واژه «oriunda» در این بستر به مفهوم «اهل چیزنا نیست» اشاره داشته و از اینرو به مفهوم «کسی که از یک قلمرو خارجی آمده‌است» می‌باشد. نخستین یادداشت از دی نولی در کتبیبه‌های چیزنا به «سیمونی دی انتونیو نولی بیوندی» «Simone de Antonio Noli Biondi» اشاره دارد[۴۵] که با در نظرداشت عرف نام‌گذاری در آن زمان، نشان‌دهنده این است که انتونیو نولی پدر وی بوده‌است. بعدها او با نام سیمونی دی انتونیو نولی بیوندی در یکی دیگر از کتیبه‌ها به عنوان عضو شورای چزنا (Consiglio di Cesena) در ۱۵۰۵ میلادی ذکر می‌گردد.[۴۶] دو نواده دیگر دی نولی بعدها نیز به همان سمت انتصاب شده بودند، انتونیو نولی اهل تریگا روتا (Tregga rotta) در ۱۵۵۲ میلادی[۴۷][۴۸] و انتونیو دی نولی بیوندی در ۱۵۵۶ میلادی. این انتونیو دی نیولی پس از ۱۵۵۸ میلادی[۴۹] دیگر عضوای شورای شهری چزنا نبود و از آن سال به بعد خانواده دی نولی در کتیبه‌های مالاتیستیان به عنوان خانواده که از چزنا «ناپدید» شده‌اند، گزارش شده‌است.[۵۰] با این حال، چند سال بعد نوادگان یک انتونیو دی نولی دوباره ظاهر شد که در جوآنای غربی (والجیریا، سیرا ریکو) زندگی می‌کردند. خانواده دی نولی برای نخستین بار در سال ۱۵۸۶ میلادی در کتاب خانواده‌های همان دوره قلمرو اسقفی والجیریا به ثبت رسید.[۵۱]

منابع

[ویرایش]
  1. Astengo C, Balla M. , Brigati I. , Ferrada de Noli M. , Gomes L. , Hall T. , Pires V. , Rosetti C. Da Noli a Capo Verde. Antonio de Noli e l'inizio delle scoperte del Nuovo Mondo. Marco Sabatelli Editore. Savona, 2013. ISBN 9788888449821 [۱]
  2. "Larici.it".
  3. The "Grande Enciclopédia Portuguesa" states: "Antonio de Noli belonged to the Genoa nobility. The celebrity of the discoveries..." ("Antonio de Noli pertencia à nobreza de Genova. A fama dos descobrimentos ..."). "Grande Enciclopédia Portuguesa e Brasilera. Ilustrada", Lisboa, Editorial Enciclopédia, 1935–1960. Page 836
  4. Charles François Du Périer Dumouriez, "An account of Portugal, as it appeared in 1766 to Dumoriez. Printed at Lausanne 1775". Law, Debret & Balfour, London, 1797
  5. The "Grande Enciclopédia Portuguesa" refer to him as Antonio de Noli. Op. cit. Page 836
  6. "Uso di Mare and Antonio de Noli were to be found in the same employment the connection between...". In Gomes Eannes de Azurara, "The chronicle of the discovery and conquest of Guinea". The Hakluyt Society, London, 1896–1899. Page 300. (Earlier published in Portuguese by Pariz Aillaud 1841)
  7. Cape Verde Islands. Handbooks prepared under the direction of the Historical Section of the Foreign Office. No. 117. Published by H.M. Stationery Office. London, 1920 [۲]
  8. "A carta regia (royal letter) of September 19, 1462, attributed the discovery of the Cape Verde Islands to the Italian Antonio de Noli". In Bailey W. Diffie & George D. Winius, "Foundations of the Portuguese Empire 1415–1580". University of Minnesota Press, 1977. Page 106
  9. C.E. Nowel "A History of Portugal". D Van Nostrand Co. New York 1952. Pages 40, 256 [۳] بایگانی‌شده در ۴ ژوئن ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine
  10. Charles Verlinden, "Antonio de Noli e a colonizaçaão das ilhas de Cabo Verde". Lisboa, 1963
  11. "Archived copy". Archived from the original on 29 October 2013. Retrieved 13 February 2010.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)
  12. "Ribeira Grande is where the history of Cape Verde began ... It was chosen by António de Noli as the centre of his portion of Santiago - where the first Cape Verdians ..." In Aisling Irwing, "Cape Verde History" "Archived copy". Archived from the original on 28 December 2012. Retrieved 17 February 2010.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link)
  13. e.g
  14. "Cabo Verde (Cape Verde)".
  15. Some texts identify Antonio de Noli and Antoniotto Usodimare as being the same person. However, this assumption has not been established as biographic or historic fact. The Usodimare family is a separate Ligurian family with no known lineage association with the de Noli families.
  16. Biographie Générale by Firmin Didot Fréres states that Noli appartenait à une famille patricien ("belonged to a patrician family"). Biographie Générale. Firmin Didot Fréres, publishers. Anno M DCCC LVII, Vol. 38
  17. João de Barros on Antonio di Noli: "di natione genovese, et di sangue nobile, che per alcuni dispiaceri che hebbe nella patria sua se ne venne in questo regno con due navi. . .". In Joao Barros, "L’Asia", Dec. I. lib. 2. cap. I. Republished by Vincenzo Valgrisio, Venice, 1562. João de Barros, Captain (head) of the Fortress of St George of Elmina (Elmina Castle), was also the most notable Portuguese historian of the epoch, and distinguished for his intellectual ethics and trustfully work. As official historian of the King, he had access to primeval data kept at the court on Antonio de Noli. He wrote the first part of his Décadas da Ásia ("Decades of Asia"), in 1552–1556 (republished in Venetia 1562)
  18. Charles François Du Périer Dumouriez. Op. cit. Page 95
  19. "(Cape Verde discoveries)...by Antonio Noli, a Genoese in the service of the Prince of Portugal. In W. Thomas, M.A. ,"The West Coast of Africa, And Its Islands". Derby & Jackson, New York, 1860. Page 327
  20. "The Portuguese, with the aid of Genovese navigator Antonio Noli, discovered the remaining, likewise inhabited, islands of the Cape Verde Archipelago". In Russel G. Hamilton, "Voices from an Empire". University of Minnesota, 1975. Page 233
  21. Bailey W. Diffie & George D. Winius "Foundations of the Portuguese Empire 1415–1580". Op. cit. Page 111
  22. "...  (Discovered Cape Verde) ... More likely, it was the Genoese António de Noli". In Aisling Irwin & Colum Wilson, "Cape Verde Islands". The Globe Pequot Press, Guilford, Connecticut. Fourth Edition, 2009. Page 6
  23. As the name Antonio da Noli bears the assumption he would have born in Noli, vice versa, it is assumed that he was born in Noli because his name would be Antonio da Noli (as da would denote procedence). Emanuele Diotto, in Antonio da Noli e la scoperta delle isole del Capo Verde [۴] quotes City of Noli historian Bernardo Gandoglia as referring the existence of a birth document with the name Antonio da Noli. However there is no indicated reference or source for such document. Further, in his book In Repubblica (1916. 696 pages) Bernardo Gandoglia refers the issue of Antonio Noli being from Noli as ″so it is believed″ (cosi si crede). In a brief mention to Antonio Noli Gandoglia writes ″il nostro Antonio (cosi si crede) ò a Genova, ove piu tarde si trovò compromesso nelle fazione fra gli Adorno e i Fregoso″. Further, the original reports on Antonio da Noli, as indication of locus-origin, may as well have referred to the hamlet of Noli in Northern Genoa province (La frazione di Noli al comune di Serra Ricco), then a site of the de Noli family [۵]
  24. http://famigliadenoli.blogspot.com/
  25. Referred as "Peritissimo Piloto Genovese" in "Famiglie Di Genova. Antiche, e moderne, estinte, e viventi, nobili, e populari". Parte II, D.E.F.G.I.L.M.N.O. / MDCCLXXXIII. Page 293
  26. "L'origine si puó supponere dalla piccola cittá o Castello di Noli". In "Famiglie Di Genova. Op. cit. Pages 293-294
  27. "Castello di Cameriano ... Agli inizi del quattrocento il castello – diventato un'importante fortezza – fu amministrato per diversi anni dal marchese Teodoro di Monferrato. In seguito divenne feudo dei "Botigella" e fu abitato da varie famiglie di signori, tra cui i Cattaneo di Cameriano e la famiglia Noli di Novara [۶][پیوند مرده]
  28. Descendants of the Noli in Novara (at the time Lombardy territory) became later established around Bergamo and Parma/Cremona. Nobildonna Alessandra Noli Datarino (Cremona)[۷] بایگانی‌شده در ۳ مارس ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine, Can. Comte Alessandro Noli (Bergamo) "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 20 October 2004. Retrieved 2010-02-15.{{cite web}}: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (link), Arpulino de Noli da Parma [۸]
  29. "citase un Noli Anziano e consiglieri della Signoria nel 1261". Bollettino della Società geografica italiana, Volym 17. 1880. Page 139
  30. Giacomo de Noli and Antonio de Noli are listed in the same Noli family in "Famiglie di Genova", op.cit. Page 293
  31. "1882. Giacomo de Noli fú un de XII-Anziani del Comune sotto il Duce Nicolas de Guarco". In "Famiglie di Genova", op.cit. Page 293
  32. "Nicolas de Guarco fut, en 1378, donné pour successeur a Frégose ... Pour augmenter les forces de sa patrie, il rappela aux places de confiance les nobles qu'on avoit écartés pendant les administrations précédentes". In Simonde Sismondi "Histoire des Républiques Italiennes du Moyen Âge. Paris, M.D.CCC.IX. Tome Septième (Elibro Classics ed, 2004). Page 232
  33. Ferrada-Noli M. , Rosetti C. , and Brigati I. (2010), "Returning to Italy. A research study on early descendants of Antonio de Noli in Cesena and Genoa 1497–1881". Research Bulletin of the Antonio de Noli Academic Society. Genoa, Italy, 2010. Vol. 1, Nr 3, p. 79-204 [۹]
  34. http://famigliadenoli.blogspot.com/
  35. The Fieschi were – as well as in Genoa – also a prominent family in Cesena, and they also have had political difficulties in Genoa, the same as the de Noli. The Fieschi and the de Noli had friendly ties and even formed part (around 1340) of the same leading team of Genoa as allies of Duke Nicholas de Guarco. This would also explain, at least in part, reasons for Antonio de Noli and descendants for choosing Cesena as a protected setting for an eventual come back to Italy after exile in Portugal (particularly after – in real terms – losing the Cape Verde governorship), or while waiting for the final settlement in Genoa [۱۰]
  36. "The Cape Verd Islands are situate at the distance of no leagues from the Cape of the same name, on the western coast of Africa, between 23 and 26 west long, and 15 and 18 north lat. They are supposed by some to be the ancient Hesperides of Pliny and Ptolemy. They were discovered, in the year 1460, by Antonio de Noli, a Genoese, under the direction of the Infant Don Henry, who presented them to King Alphonso V. his nephew". In Charles François Du Périer Dumouriez. Op. cit. Chapter "Account of Portugal", "Cape Verd Islands". Page 95 [۱۱]
  37. In Bailey W. Diffie & George D. Winius. Op. cit. Page 106. (See Note 5, above)
  38. A facsimile of the royal letter is reproduced in Marcel G. Balla, 2002. "Antonio's Island: Missing Pages of History for Blacks and Hispanics". Braiswick. ISBN 1-898030-48-0
  39. Author Marcel Balla notes that this letter was written only about six weeks after that one of 19 September 1462, what it would constitute a good indication that those seven islands were discovered after 3 December 1460 and before 19 September 1462. In Marcel Balla, Archivo Nacional Torre de Tombo (The national archives in Lisbon) (ANTT), Misticos, vol.2º. , fl.155-XX
  40. Five islands in Cape Verde were mentioned in this letter with the original names given: S. Jacobe, S. Felipe, Maias, S. Cristavao and Lana. These names were changed later to Santiago, Fogo, Maio, Boa Vista and Sal. This is also the first time that the Cape Verde islands are mentioned with their original names. In Marcel Balla "Antonio's Island". Op. cit
  41. Grande Enciclopédia Portuguesa e Brasileira (ed. 1945), Vol XVIII, p. 836
  42. Prof. Dr. Marcello Ferrada-Noli (2010) From Italy to Cape Verde – 550 Years. A biographical study of navigator Antonio de Noli [۱۲]
  43. The manuscripts are reproduced in the site of the Antonio de Noli Academic Society, "Manuscripts Archive, 6-2 Cesena manuscripts" [۱۳]
  44. Ferada-Noli, Rosetti C., and Brigati I., op. cit, page 89
  45. Manuscript book "Memorie Antiche", page 300. Manuscript preserved at Servizio conservazione e richerche, Biblioteca Malatestiana, Cesena, Italy
  46. Manuscript book "Memorie della Famigle è della Cità di Cesena". Page 202. Manuscript preserved at Servizio conservazione e richerche, Biblioteca Malatestiana, Cesena, Italy
  47. This Antonio Noli lived in Tregga (reads also "Treggia" or "Teggia" in the manuscripts) and became also a member of the Cesena Council by means of purchasing his membership by paying "150 D’oro" to the City in 1552. The few mentions of "Treggia" (locality not found in Cesena) spells differently in the manuscripts and may be instead "Teggia" (ancient name for a place located in North Genoa). All which together with emphasizing the "oriundo" character of the Noli family in Cesena may indicate the original, pre Capeverdian, Genoa roots
  48. The location with the name Teggia was later found by Ferrada-Noli (2010) in a manuscript map of the 18th century, at the Municipality of Serra-Ricco in Northern Genoa [۱۴]
  49. Manuscript by Mauro Verdone "Delle cose memorabili della Citá di Cesena". Page 73. Manuscript preserved at Servizio conservazione e richerche, Biblioteca Malatestiana, Cesena, Italy
  50. Manuscript by Giovanni Ceccaroni "Raccolta di memorie cesenati". Page 420. Manuscript preserved at Servizio conservazione e richerche, Biblioteca Malatestiana, Cesena Italy
  51. "2. Valleregia manuscripts & birth certificates 1586-1943 – ferrada-noli".