کلیسای سن ویتاله

کلیسای سن ویتاله
کلیسای سن ویتاله
	کلیسای سن ویتاله
دین
وابستگی	کلیسای کاتولیک
استان	اسقف‌اعظم راونا-سرویا
منطقه	امیلیا-رومانیا
سال تقدیس	۵۴۷ میلادی
مکان
مکان	راونا، ایتالیا
	موقعیت در ایتالیا
مختصات	۴۴°۲۵′۱۲″شمالی ۱۲°۱۱′۴۶″شرقی / ۴۴٫۴۲°شمالی ۱۲٫۱۹۶°شرقی
معماری
سبک	معماری بیزانسی
آغاز ساخت	۵۲۷
پایان ساخت	۵۴۷
هزینه ساخت	۲۶٫۰۰۰ سولیدوس
وبگاه
	http://www.ravennamosaici.it/
سایت میراث جهانی یونسکو
نام رسمی	کلیسای سن ویتاله
بخشی از	یادگارهای مسیحیت اولیه در راونا
معیار ثبت	فرهنگی: (i), (ii), (iii), (iv)
شمارهٔ ثبت	۷۸۸–۰۰۲
تاریخ ثبت	۱۹۹۶
مساحت	۰/۱۴ هکتار

کلیسای سن ویتاله (به ایتالیایی: Basilica di San Vitale) یک کلیسا متعلق به دوران باستان پسین در راونا، ایتالیا است. این کلیسا که در سدهٔ ششم میلادی ساخته شده، نمونهٔ مهم بازمانده از هنر و معماری بیزانسی بوده و به‌ویژه موزاییک‌های آن، از جمله آثاری است که در هنر بیزانس بیشتر مورد پژوهش قرار گرفته است. این کلیسا، یکی از هشت بنای منطقهٔ راونا است که با عنوان یادگارهای مسیحیت اولیه در راونّا در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

تاریخچه

ساخت کلیسای سن ویتاله در سال ۵۲۶ میلادی و به فرمان اکلسیوس راونایی آغاز شد. آن زمان، راونا زیر سلطه اوستروگوت‌ها قرار داشت. کشیش ماکسیمیانوس راونایی ساخت بنا در ۵۴۷م کامل کرد. هزینه ساخت کلیست را بانک‌دار و معمار محلی، ژولیوس آرژنتاریوس پرداخت کرد. دربارهٔ او اطلاعات زیادی در دست نیست، فقط در همین حد می‌دانیم که او هزینهٔ ساخت کلیسای دیگری را هم در همان نزدیکی (کلیسای سانت آپولیناره) را پرداخته است. یک تصویر اهداکننده از آرژنتاریوس شاید در موزاییک‌های بنا باشد.^[۱] هزینهٔ ساخت بنا حدود ۲۶٫۰۰۰ سولیدوس، برابر با ۱۶٫۳۸ کیلوگرم (۳۶٫۱۱ پوند) طلا شد.^[۲] از میانهٔ سدهٔ دهم میلادی، این مکان تبدیل به یک صومعه برای فرقه سنت بندیکت شد و تا سال ۱۸۶۰ هم کاربری‌اش همین بود.^[۳]

جغرافیا

کلیسای سن ویتاله در شهر تاریخی راونا در شمال‌شرقی ایتالیا واقع شده است. این شهر در سدهٔ ششم میلادی، یکی از مراکز سیاسی، مذهبی و فرهنگی مهم در قلمرو غربی امپراتوری بیزانس به‌شمار می‌رفت. موقعیت جغرافیایی راونا در نزدیکی دریای آدریاتیک، آن را به پلی ارتباطی میان شرق بیزانسی و غرب لاتین تبدیل کرده بود. کلیسای سن ویتاله با اینکه درون بافت تاریخی شهر راونا قرار دارد، اما به دلیل شکل و اندازهٔ آن، در چشم‌انداز شهری به صورت برجسته و قابل‌تشخیص باقی مانده است. در نزدیکی این کلیسا، آرامگاه گالا پلاچیدیا (دختر تئودئوس یکم) قرار دارد که نشان از تراکم بالای بناهای مذهبی در این ناحیه است.^[۴]

نقشه

کلیسای سن ویتاله دارای پلان مرکزی هشت‌ضلعی است که در تضاد با پلان‌های طولی کلیساهای غربی قرار دارد و تحت تأثیر معماری شرقی، به‌ویژه معماری قسطنطنیه، طراحی شده است. در مرکز پلان، گنبدخانه‌ای قرار دارد که توسط هشت پایه و نیم‌گنبدهایی احاطه شده و گنبد بر این ساختار سوار شده است. در این نقشه، دو رواق در طبقات بالا و پایین به صورت مدور پیرامون فضای مرکزی قرار گرفته‌اند که امکان حرکت پیرامون مرکز بنا را فراهم می‌کنند. ورودی کلیسا به صورت اریب به کلیسا متصل شده که احتمالاً به دلیل محدودیت فضا و جهت‌گیری مذهبی کلیسا نسبت به شرق بوده است. محراب در سمت شرقی قرار دارد و از نمای بیرونی به صورت یک برآمدگی نیم‌دایره‌ای دیده می‌شود.^[۵]

نمای بیرونی

نمای بیرونی کلیسا در تضاد کامل با فضای داخلی پرزرق‌وبرق آن، بسیار ساده و عاری از عناصر تزئینی است. این سادگی با استفاده از آجرهای محلی و در ترکیب با قوس‌های آجری و پنجره‌های باریک با طاق‌های نیم‌دایره جلوه یافته است. نمای غربی ورودی، به دلیل اتصال اریب، کمی از محور اصلی بنا منحرف است که باعث ایجاد ورودی غیرمحوری شده است. ترکیب حجم‌ها مختلف، از جمله برآمدگی محراب، برجستگی‌های جانبی و سطوح مختلف طبقات، فرمی ساده ولی دارای ریتم و عمق بصری به ساختمان داده‌اند.^[۶]

تزئینات داخلی و موزاییک‌ها

فضای داخلی کلیسای سن ویتاله، یکی از غنی‌ترین نمونه‌های هنر بیزانسی محسوب می‌شود. موزاییک‌های رنگارنگ و دقیق با مضامین مذهبی، شامل تصاویری از مسیح، فرشتگان، حواریون و نمادهای مسیحی، در سطوح مختلف دیوارها، نیم‌گنبدها و سایر بخش‌های داخلی پراکنده‌اند. دو قاب موزاییکی معروف ژوستینین و تئودورا، از شناخته‌شده‌ترین آثار هنری این کلیسا هستند که رابطهٔ قدرت دنیوی و الهی را به تصویر می‌کشند. این موزاییک‌ها، علاوه بر جنبه‌های زیبایی‌شناسی، حامل پیام‌های نمادین و سلطنت دینی هستند. استفاده از رنگ‌های نمادین مانند طلایی و آبی، بر معنای مذهبی فضا تأکید می‌کند.^[۷]

کتیبهٔ بنیادگذاری کلیسای سن ویتاله، آن را به عنوان بازیلیکا معرفی می‌کند؛ اگرچه طراحی آن به شکل بازیلیکا (چلیپایی) نیست، ولی در کلیسای کاتولیک رومی، به دلیل اهمیت تاریخی و کلیسایی، عنوان افتخاری بازیلیکا دارد.^[۸]

به عقیدهٔ ویل دورانت، «تصویرهای معرّق امپراتور و ملکه، از هر حیث حقیقی است و باید صاحبان آن را به سبب شهامتی که برای منتقل ساختن آن به آیندگان ابراز داشته‌اند، ستود. هیئت این دو فرمانروا و کلیسائیان و خواجگانی که تصویرشان در این ساختمان هست، سخت و گوشه‌دار است؛ جبهه‌نمایی خشک آنها، بازگشتی است به شکل‌های پیش از دوران کلاسیک؛ تصویر جامه‌های زنان بر موزائیک‌ها، نوعی پیروزی در صنعت موزائیک‌سازی است، امّا فاقد رشادت شادی‌بخشِ تصویری است که نقش یک دستهٔ سیار مذهبی در پارتئون یا تصویر زنان و سناتوران در محراب صلح آگوستوس [یا آرا پارسیس] دارد، و نیز از ملاحت و ظرافت تصاویر منقوش بر دروازه‌های دو کلیسای شارتر و رنس، عاری است».^[۹]^[۱۰]

نگارخانه

موزائیک نیم‌گنبد
امپراتور ژوستینینان و روحانیون حامی وی
امپرس تئودورا و ندیمه‌ها
موزائیک قربانی کردن اسحاق
فضای داخلی کلیسا
قربان‌گاه
گنبدخانه با نقاشی‌های دیواری اواخر سده هجدهم میلادی.
موزائیک‌های ژوستینین یکم
تئودورا (همسر ژوستینین یکم)
موزائیک‌های عیسی مسیح و حواریون

جستارهای وابسته

فهرست میراث جهانی در ایتالیا

منابع

↑ Rivoira, Giovanni Teresio (1910). Lombardic Architecture: Its Origin, Development and Derivatives. Vol. 1. trans. Rushford, G.M. London: William Heinemann. pp. 64–65.
↑ Kleiner and Mamiya, Gardner's Art Through the Ages, p. 332,
↑ "Basilica of San Vitale". The Byzantine Legacy (به انگلیسی). Retrieved 2025-09-01.
↑ Perrottet, Tony. "The Misunderstood Roman Empress Who Willed Her Way to the Top". Smithsonian Magazine (به انگلیسی). Retrieved 2025-09-01.
↑ "Smarthistory – San Vitale and the Justinian and Theodora Mosaics". smarthistory.org. Retrieved 2025-09-01.
↑ "Smarthistory – San Vitale and the Justinian and Theodora Mosaics". smarthistory.org. Retrieved 2025-09-01.
↑ "Smarthistory – San Vitale and the Justinian and Theodora Mosaics". smarthistory.org. Retrieved 2025-09-01.
↑ Nicholson, Oliver, ed. (2018), "basilica", The Oxford Dictionary of Late Antiquity (به انگلیسی) (online ed.), Oxford University Press, doi:10.1093/acref/9780198662778.001.0001, ISBN 978-0-19-866277-8, retrieved 2020-05-18
↑ تاریخ تمدن: عصر ایمان (بخش اول). ج. ۴. انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. ص. ۱۶۳.
↑ «معماری دوره بیزانس و ویژگی‌های سبکی آن». ایوار. ۲۰۱۹-۰۷-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۹-۰۳.

پیوند به بیرون

[1] Rivoira, Giovanni Teresio (1910). Lombardic Architecture: Its Origin, Development and Derivatives. Vol. 1. trans. Rushford, G.M. London: William Heinemann. pp. 64–65.

[2] Kleiner and Mamiya, Gardner's Art Through the Ages, p. 332,

[3] "Basilica of San Vitale". The Byzantine Legacy (به انگلیسی). Retrieved 2025-09-01.

[4] Perrottet, Tony. "The Misunderstood Roman Empress Who Willed Her Way to the Top". Smithsonian Magazine (به انگلیسی). Retrieved 2025-09-01.

[5] "Smarthistory – San Vitale and the Justinian and Theodora Mosaics". smarthistory.org. Retrieved 2025-09-01.

[6] "Smarthistory – San Vitale and the Justinian and Theodora Mosaics". smarthistory.org. Retrieved 2025-09-01.

[7] "Smarthistory – San Vitale and the Justinian and Theodora Mosaics". smarthistory.org. Retrieved 2025-09-01.

[8] Nicholson, Oliver, ed. (2018), "basilica", The Oxford Dictionary of Late Antiquity (به انگلیسی) (online ed.), Oxford University Press, doi:10.1093/acref/9780198662778.001.0001, ISBN 978-0-19-866277-8, retrieved 2020-05-18

[9] تاریخ تمدن: عصر ایمان (بخش اول). ج. ۴. انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی. ص. ۱۶۳.

[10] «معماری دوره بیزانس و ویژگی‌های سبکی آن». ایوار. ۲۰۱۹-۰۷-۰۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۵-۰۹-۰۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]