پیش‌نویس:پایداری اجتماعی
 | برخی از ویرایش‌ها در این مقاله در چارچوب یک تکلیف دانشگاهی انجام شده‌اند. این تکالیف توسط استاد علی طیبی برای دانشجویان دانشگاه تهران تعیین شده‌اند. |
پایداری اجتماعی[ویرایش]
تعریف :[ویرایش]
پایداری اجتماعی (Social Stability) یکی از مفاهیم مرتبط با توسعه پایدار است که از دهه 1960 به بعد در برنامه‌های توسعه کشورهای مختلف وارد شد اما به دلیل عدم اجماع بر سر مؤلفه‌ها و جایگاه آن در میان سایر اجزاء توسعه پایدار در عمل به گونه‌های بسیار متفاوتی با آن برخورد شده است.[۱]
پایداری اجتماعی به معنی توانایی جامعه برای حفظ و نگهداری ابزارهای ضروری ایجاد ثروت و رفاه و مشارکت اجتماعی جهت افزایش یکپارچگی و انسجام اشاره می کند و به عنوان یک مفهوم، به دنبال حفظ و ثبات مولفه های اجتماعی و فرهنگی جامعه هم پیوند با ابعاد زیست محیطی و اقتصادی است.
پایداری اجتماعی نشان‌دهنده تعادل و استحکام در ساختار و روابط اجتماعی است.
در پایداری اجتماعی، مشارکت اجتماعی، انعطاف‌پذیری در مقابل تغییرات، و ارتباط مثبت با اعضای جامعه نقش مهمی ایفا می‌کنند. همچنین، توجه به بهبود کیفیت زندگی، پشتیبانی از آموزش و به‌روزرسانی مهارت‌ها نیز جزء عناصر اساسی پایداری اجتماعی محسوب می‌شود.
يکی از نظريات جامعه‌شناسی که در بسط مفهومی پايداری اجتماعی نقش داشته نظريه نیازهای اساسی است. بر اساس اين نظريه که اولین بار مازلو آن را مطرح کرد، نیازهای انسان در يک سطح فردی به صورت پله کانی از پايین به بالا جريان دارد به اين صورت که با رفع نیازهای سطح پايین، نیازهای سطح بالاتر آشکار میگردند. انتقادی که به اين نظريه در سطح عملی وارد است پايین آوردن سطح توسعه به بهبود شرايط حداقلی و تأمین نیازهای صرفاً اقشار ضعیف میباشد.(موتالک و شوارتس) انتقاد ديگر در رابطه با ابهام مفهوم نیازهای اساسی در اين رويکرد است که تعیین مصاديق آن را با مشکل مواجه میسازد. بااينحال افرادی سعی کرده‌اند اين ابهام را بازگشايند، ازجمله ناگل برای نیازهای اساسی دو بعد مادی و غیرمادی قائل شده است: -1نیازهای اولیه مادی شامل غذا، سرپناه، پوشاک، آب آشامیدنی، خدمات بهداشتی، مراقبتهای پیشگیری از بیماری، آموزش. -2نیازهای اولیه غیرمادی شامل رضايت از فرصتهای شغلی، مشارکت در تصمیمات محلی، مشارکت در قدرت سیاسی، آزادی سیاسی، برابری فرصتهای اقتصادی، تضمین حقوق اولیه انسانی (به نقل از موتالک و شوارتس) [۱]
شاخص‌های پایداری اجتماعی:[ویرایش]
مک کنزیضمن تعريف پايداری اجتماعی به عنوان «شرايط مثبت در جامعه و فرايندی که بتوان به آن شرايط دستيافت» ويژگی‌هايی را برای شرايط و فرايند برشمرده که شاخص‌های پايداری اجتماعی محسوب میگردند، ازجمله برابری دسترسی به خدمات کلیدی (بهداشت، آموزش، حمل ونقل، مسکن و اوقات فراغت)، برابری بین نسلی، مشارکت وسیع سیاسی، حس مالکیت بر جامعه و وجود سیستمی از روابط فرهنگی که در آن جنبه‌های مثبت فرهنگ‌های ديگران ارزشمند و مورداحترام بوده و انسجام اجتماعی حمايت گردد.[۱]