پیش‌نویس:عالی‌قاپو (اردبیل)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد


عالی‌قاپو نام محله، مسجد، میدان و سردری است در شهر اردبیل. آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی و آرامگاه شاه اسماعیل صفوی در عالی‌قاپوی اردبیل واقع است. نامهای دیگر محله عالی‌قاپو محله دروازه و محله زنجیر میباشند. پیاده راه عالی‌قاپو یا اسفریس و مسجد ۵۰۰ ساله عالی قاپو در این محله واقع شده است. عالی‌قاپوی اردبیل با دارا بودن بناهای تاریخی متعدد و حمامها و بازارهایش قلب تاریخی اردبیل محسوب میشود. سردر عالی‌قاپو از مهمترین المانهای شهر بوده است.[۱] سردر و میدان عالی‌قاپو به عنوان یکی از نماد‌های معماری دوره صفویه از اردبیل آغاز و به شهر‌های قزوین و اصفهان رسیده است[۲]

محله عالی‌قاپو[ویرایش]

مراسم تاسوعای حسینی در عالی قاپوی اردبیل

محله عالی‌ قاپو یکی از شش محله اصلی شهر اردبیل است و میتوان گفت معروفترین آنها. شهر اردبیل دارای شش محله اصلی است که با نام محلات ششگانه شناخته میشود و تمام محلات دیگر وابسته به این شش محله هستند. عالی‌قاپو یکی از این محلات ششگانه است. از گذشته های دور تا زمان حاضر محلات ششگانه این شهر به دو دسته تقسیم میشود: محلات حیدری و محلات نعمتی. عالی قاپو از محلات نعمتی حساب میشود.[۳] [۴] [۵]

محلات وابسته به عالی قاپو:

  • زینال
  • معجز
  • میرزا بخشعلی
  • کرداحمد
  • طالقانی
  • ملا باشی
  • کشاورز
  • حافظ
  • رجایی
  • آرازعلی (ارس)
  • کارشناسان
  • سعدی
  • باغمیشه
  • ملّا هادی
  • سلیمان شاه
  • علیّه
  • غریبان
  • منصوریه

پیاده راه عالی قاپو یا اسفریس در این محله واقع شده است. [۶]

مسجد عالی‌قاپو[ویرایش]

مسجد محله عالی‌قاپو از مهمترین مساجد اردبیل است و بیانگر تاریخ و اصالت شهر است. مسجد عالی‌قاپو در دوران حکومت صفویه ساخته‌شده و قدمتش به بیش از ۵۰۰ سال می‌رسد. این مکان در دوران متعدد، جایگاه مختلف برای مردم شهر داشته که در حال هم مراسم فرهنگی و مذهبی در این میدان برگزار میشود.[۷]

میدان عالی‌قاپو[ویرایش]

میدان عالی قاپو در محله عالی قاپو واقع شده و از زمان صفویه در میدان عالی قاپوی اردبیل مراسم های مذهبی برگزار شده و امروز نیز این میدان هویت خود را حفظ کرده و طوری که مراسم های ویژه ای در تاسوعا و عاشورای حسینی در این میدان برگزار شده و برگزار می شود. میدان عالی‌ قاپو در مرکز شهر اردبیل واقع شده است. این میدان در حد فاصله خیابان شیخ صفی و خیابان طالقانی واقع‌ میباشد. میدان عالی قاپو از اهمیت خاصی در میان مردم اردبیل برخوردار بوده است. در سال های قبل از منع شدن قمه زنی در اوایل دهه هفتاد شمسی در صحن میدان قمه زنان تجمع می کردند و شروع به قمه زنی می کردند، که قمه زنان این محله به کوزه معروف هستند. [۸]

میدان عالی قاپو میدانی مقدس برای اهالی شهر بوده و جایگاه ویژه ای دارد و نشانی از ابهت خاندان صفویه است. عناصر بکار رفته در سردر میدان عالی قاپو تداعی کننده زیبایی و عظمت و وحدت در دوران صفویه بوده‌است.

بازار عالی قاپو اردبیل در این میدان واقع شده است. [۹] از دیگر بازارهای واقع در میدان عالی قاپو میشود به بازار شاه اسماعیل خطایی اشاره کرد.

سردر عالی‌قاپو[ویرایش]

در جانب غربی میدان عالی‌قاپو، سردر اصلی بقعه به نام عالی قاپو قرار داشته که عزاداری مردم اردبیل در سده های گذشته در مقابل آن صورت می گرفته است. قسمت های بالای سردر در اواخر دوره قاجار ریخته و باقیمانده پایه ها دارای کاشیهای معرق و خانچه ها و طاقچه ها بوده است.[۱۰] سردر عالی‌قاپو در ورودی بقعه شیخ صفی یکی از قسمت‌های مهم این مجموعه است که در کنار مسجد عالی قاپو واقع است. این سردر اولین در از هفت در منتهی به مزار شیخ صفی‌الدین اردبیلی بوده است (هفت در نماد هفت مرحله در عرفان). [۱۱] [۱۲][۱۳] سردر عالی قاپو یكی از آثار مهم دوره شاه عباس دوم است كه دارای معماری باشكوه و کاشی كاری های معرق ، با کتیبه های قرآنی به خط ثلث از مهم ترین آثار هنری و معماری دوره صفویه می باشد. این اثر به علت نشست طاق ها و فرو ریزی نقاره خانه و وجود خطرات جانی برای مردم، در سال 1321 به دستور فرماندار وقت و توسط نماینده آثار باستانی جمع آوری شد و نقشه های تقریبی ، عكس و قطعات کاشی و کتیبه های سالم پیاده شده از بنا با دقت در انبارهای مجموعه برای استفاده مجدد انبار شده ولی به علت مرور زمان و جابجایی و نبودن امكانات مناسب لطمات جبران ناپذیری دیده است. این سردر در دهه ۹۰ شمسی بازسازی شد. [۱۴][۱۵]


جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ https://www.irna.ir/news/84383471/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%D9%87-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84-%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%A7-%D8%B4%D8%AF
  2. ↑ https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/06/26/2350343/%D9%81%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF
  3. ↑ http://ardabil.irib.ir/-/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D9%85%D8%AD%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B4%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8-1
  4. ↑ https://ardabil.iqna.ir/fa/news/3746261/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%D8%A2%D8%A6%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%AD%D9%84%D8%A7%D8%AA-%D8%B4%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84-%D9%88-%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B9
  5. ↑ کتاب اردبیل در گذرگاه تاریخ (در سه جلد) ۱۳۵۳ شمسی، نوشته بابا صفری
  6. ↑ https://didshahr.ir/13740/%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88%DB%8C-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84/
  7. ↑ https://www.safarbazi.com/mag/alia-qapo-square-in-ardabil/
  8. ↑ https://didshahr.ir/12449/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA-%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF/
  9. ↑ https://neshan.org/maps/places/4b77f185c517479e788d05317f3e08e3/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84+%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C+%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88+%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1+%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C+%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88+%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84
  10. ↑ https://didshahr.ir/12449/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84-%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA-%D9%88-%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF/
  11. ↑ https://www.tasnimnews.com/fa/news/1399/06/26/2350343/%D9%81%D8%A7%D8%B2-%D8%AF%D9%88%D9%85-%D8%B7%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D9%86%D8%A7%DB%8C-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88-%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF
  12. ↑ https://www.tasnimnews.com/fa/news/1396/04/25/1465756/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%B5%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF
  13. ↑ https://www.jamaran.news/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84-193/1200856-%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88-%D8%AA%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%84-%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87-%D8%B3%DB%8C%D8%B1-%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%B5%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA
  14. ↑ https://www.irna.ir/news/82599882/%D8%B3%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%B5%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%DB%8C
  15. ↑ https://www.isna.ir/news/96042514281/%D8%B3%D8%B1-%D8%AF%D8%B1-%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D9%BE%D9%88-%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%88%D8%B9%D9%87-%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B4%DB%8C%D8%AE-%D8%B5%D9%81%DB%8C-%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86-%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D8%AF
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=پیش‌نویس:عالی‌قاپو_(اردبیل)&oldid=38667157»