مشروعیت

مبانی مشروعیت و مقبولیت در جمهوری اسلامی

• در تئوری حکومتهای غیردینی تنها یک مولفه برای بقای حکومت موثر است که از آن به مشروعیت تعبیر می‌شود که در نظامهای غیردینی مردمی، منشا آن رای مردم و در نظامهای غیردینی غیرمردمی، منشا آن فردی و بر مبنای استبداد است.

در تئوری حکومت اسلامی(که خود اعم از جمهوری اسلامی است)، حاکمیت برپایه دو مولفه پایه ریزی و ادامه می‌یابد.

مشروعیت

• این مولفه به سلسله طولی نصب حاکم جامعه اسلامی از طرف خدا اطلاق می‌شود که به معنای این است که صرف نظر از رای و اراده مردم، در همه حال فردی از جانب خدا برای حکومت نصب شده‌است.

شیوه یافتن حاکم

اگر اصل مشروعیت و جزییات آن را بپذیریم، سوالی پیش می‌آید و آن اینکه چگونه می‌توان فهمید که بر اساس سلسله طولی نصب حاکم از جانب خدا، در زمانی مشخص مثل امروز، برای حاکمیت بر مردم، چه شخصی از طرف خدا منصوب شده‌است.

راه حل

اساسا هیچ راه قطعی و صد در صدی برای یافتن این شخص وجود ندارد، اما بر اساس انچه در روایات وجود دارد و همچنین با استفاده از استدلالهای کلامی، می‌توان به شیوه کشف رسید.

نظریه کشف

نظریه کشف که توسط بسیاری از حوزویها و همچنین غیر آنها(از جمله مرحوم دکتر شریعتی در مقاله انتظار مذهب اعتراض) ابراز شده‌است، حاوی این مطلب است که جمعی از متخصصین علم حقوق و فقه اسلامی، از میان شرایط و مولفه‌هایی که در روایات شیعه، برای حاکم اسلامی شمرده شده‌است، کسی را که به این صفات و شرایط نزدیک تر است را برگزینند.

خدشه به نظریه کشف

در این باره به مقاله دیدگاهای دکتر سروش بخش ولایت فقیه مراجعه شود.

مقبولیت

• این مولفه که همان رای مردم است و در فرهنگ اسلامی از آن تعبیر به بیعت می‌شود برای تشکیل حکومت و ادامه آن لازم است گرچه بعد از بیعت، همه باید از حاکم اطاعت کنند و او را منصوب از جانب خدا بپندارند.

هر کدام به تنهایی

اصغر فرنیان

پیوند به بیرون

• موازنه مقبولیت و مشروعیت از دیدگاه سید محمد باقر صدر، نوشته علی معموری