فهرست بها

فهرست بها (انگلیسی: List price) فهرستی از قیمت‌های مختلف از حجم واحد مصالح یا خدمات قابل ارائه پیمانکاران عمرانی می‌باشد. برای محاسبه هزینه کلی یک پروژه، بر اساس یک فهرست بهای پایه، کافیست حجم‌های مربوط به آن پروژه را، در میزان قیمت مشخص شده آنها در فهرست بها ضرب گردد و مجموع آنها قیمت پروژه، بر اساس فهرست بهای آن سال، خواهد بود.

در ایران، هر سال سازمان برنامه و بودجه، فهرست بهای واحد رشته‌های مختلف پروژه‌های عمرانی را منتشر می‌کند. در این فهرست‌های بها، قیمت (بهای) واحد، مثل یک متر مکعب خاک‌برداری یا یک متر مکعب بتن با عیار ۲۵۰ و غیره، به ریالمابازای هر واحد مربوط به آن کار عمرانی نوشته می‌شود.

تاریخچه پیدایش فهرست بها

در دهه ۵۰ درآمدهای حاصل از نفت افزایش چشمگیری پیدا کرد. به تبع آن دستگاه های اجرایی اقدام به تعریف پروژه های جدید عمرانی کردند.

در این بین کشور با کمبود مصالح، ماشین آلات و نیروی انسانی مواجه بود که باعث کمبود پیمانکار جهت اجرای پروژه ها شد.

برای رفع این مشکل مهندسین مشاور برای جلب پیمانکاران و استفاده از امکانات آنها اقدام به افزایش قیمت های پیشنهادی جهت انجام پروژه ها کردند.

این افزایش قیمت ها تا جایی ادامه پیدا کرد که قیمت ها تماما غیر واقعی شده و تورم زیادی در این عرصه به وجود آمد. و در نهایت موجب به بن بست رسیدن فرآیند اجرای طرح ها عمرانی شد.

برای جلوگیری از روند غیر منطقی افزایش قیمت ها برای جذب پیمانکاری سازمان برنامه و بودجه وقت، اقدام به تدوین فهرستی از قیمت های استاندارد برای انجام پروژه ها کرد.

بر این اساس، اولین فهرست بهای پایه، در سال ۱۳۵۵ و برای کارهای ساختمانی و راهسازی تهیه شد. به دنبال آن بتدریج فهرست بهای رشته های مختلف، تهیه و تدوین شد.

مبنای تعیین فهرست بها

دستمزد کارگران ، هزینه ماشین آلات ، نرخ مصالح و به طور کلی بهای انجام کارهای عمرانی  مطابق با میزان تورم به طور سالانه در حال تغییراند.

جهت تهیه فهرست بهای هر سال از قیمت‌های سه ماهه پایانی سال گذشته استفاده می شود که به این سه ماه سه ماهه مبنا گفته می شود.در بسیاری از موارد استفاده صحیح و اصولی از فهرست بها نقش تعیین کننده ایی در ارائه یک صورت وضعیت مناسب خواهد داشت، بسیار و به دفعات زیاد دیده شده است که عوامل صورت وضعیت نویس یک مجموعه بدلیل عدم آشنا بودن با مقدمات پایه ایی فهرست بها ضررهای مالی بسیار سنگینی را به شرکت خود وارد نموده اند.

بخش های مهم فهرست بها

تفاوتی ندارد که چه فهرست بها استفاده می‌کنید (برق، مکانیک، ابنیه، راه و .....) مهم آن است که هنگامی که شما شروع به استفاده از فهرست بها جهت صورت وضعیت نویسی می‌نمایید همه فهارس بها شامل زیر بخش های واحد می‌باشند که به مرور هر یک از این موارد خواهیم پرداخت:

دستورالعمل کاربرد

کلیات

مقدمه فصول

شرح و بهای واحد ردیف ها

و پیوست های فهرست بها که به شرح ذیل است:

مصالح پایکار

ضریب طبقات

شرح اقلام بالاسری

ضریب منطقه

دستورالعمل تجهیز و برچیدن کارگاه

کارهای جدید

دستورالعمل کاربرد

هنگامی که شروع به مطالعه فهرست بها و یادگیری آن می‌نماییم قبل از شروع باید نسبت به مطالعه دستورالعمل های فهرست بها اقدام نمائیم بسیار دیده شده است که اشخاص با تصور این مورد که فهرست بها تنها شامل تعدادی کالا و بهای آن می‌باشد از مطالعه دستورالعمل کاربرد آن خودداری می‌نمایند اما با کمی دقت در فهرست بها متوجه خواهیم شد که برای درک عمیق موضوع حتما لازم است دستورالعمل کاربرد به دقت بررسی شود تا متوجه این موضوع شویم که در چه مکانی هایی و در چه حالت هایی باید از قسمت های فهرست بها استفاده نمائیم.

به طور مثال در ابتدای دستورالعمل کاربرد فهرست بها به این موضوع اشاره می‌شود که حوزه استفاده از فهرست بها و دامنه کاربرد آن به تمامی پروژه های اجرایی موضوع ماده 160 مربوط می‌شود

یعنی اینکه استفاده از فهرست بها برای تمامی پروژه های عمرانی الزامی است و مبنای قیمت گذاری بروی پروژه ها خواهد بود

توجه:

پروژه عمرانی پروژه هایی می‌باشد که توسط دولت جهت آبادانی برنامه ریزی می‌شود.

پروژه های غیر عمرانی پروژه هایی می‌باشد که توسط دولت تعریف نمی‌شود و حالت نیمه خصوصی و خصوصی دارد.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «List price». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۶ ژوئن ۲۰۱۶.

https://blogs.brighton.ac.uk/workwritelive/2021/06/29/list-price/

https://blogs.cornell.edu/energysciencenews/2021/06/26/list-price/

https://canvas.ucsc.edu/eportfolios/728/list_price