حریز بن عثمان حمصی

حریز بن عثمان حمصی (۱۶۳ ق/۷۷۹ م) از محدثان شامی مشهور و از نواصب است.

زندگی نامه

نام کامل او حریز بن عثمان بن جبر بن ابی احمر بن اسعد الرحبی المشرقی الحمصی که کنیه مشهور او ابو عثمان است. او در زمان خلافت عباسی وارد بغداد شده‌است.

جایگاه او در علم حدیث

بخاری، ابن ماجه، ابو داوود، و ترمذی از او حدیث نقل کرده‌اند. وی از طرف بسیاری از علماء رجال توثیق شده مانند احمد ابن حنبل، یحیی بن سعید قطان، ذهبی، و ابن حجر عسقلانی.

شهرت در ناصبی بودن

ناصبی بودن او بسیار مشهور است. حریز هر روز صبح، و هر شب علی بن ابی‌طالب را ۷۰ بار لعن می‌کرده و از مسجد بیرون نمی‌رفت مگر آن که علی بن ابی‌طالب را هفتاد بار لعن کرده باشد. اسماعیل بن عیاش نقل می‌کند: «او با حریز از مصر تا مکه هم سفر بوده و او مدام علی را سب و لعن می‌کرده.» حریز حتی تعدادی از احادیث در مورد فضیلت علی بن ابی‌طالب را تحریف کرده، مانند تحریف حدیث منزلت «انت منی بمنزلة هارون من موسی» که به نظر او عبارت صحیح این است: «انت منی بمنزلة قارون من موسی». کینۀ او نسبت به علی بن ابی طالب به جهت کشتن پدران و قوم او توسط سپاه علی بن ابی‌طالب در جنگ صفین بوده‌است.

نظر دانشمندان معاصر

تعدادی از دانشمندان معاصر از میان اهل سنت به توثیق حریز بن عثمان اعتراض و انتقاد کرده‌اند. دکتر بشار عواد معروف مصحح کتاب تهذیب الکمال مزی، تاریخ اسلام ذهبی، ذیل شرح حال حریز می‌نویسد که «چه طور می‌شود که ناصبی ثقه باشد؟ و چه طور می‌شود کسی که [نسبت به امام علی (ع)] بغض دارد ثقه باشد؟» و در انتهای بحث می‌نویسد: «احتجاج به احادیث حریز صحیح نیست.» به نظر محمد بن عقیل محقق معاصر اندونزیایی علت اعتماد و روایت کردن از او تعصب به باطل می‌باشد. عبد العزیز غماری یکی از محققین برجسته مراکشی می‌نویسد که توثیق کردن افرادی مانند حریز و تضعیف کردن اهل بیت مانند امام جعفر صادق جزء کفریات می‌باشد.

منابع

• ابن حبان، المجروحین من المحدیث و الضعفاء و المتروکین، به کوشش محمود إبراهیم زاید، بی تا

• ابن حجر عسقلانی، احمد، مقدمة فتح الباری، دار احیاء التراث العربی، بیروت ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م

• همو، تهذیب التهذیب، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م؛

• ابن عقیل، محمد، العتب الجمیل، منشورات هیئة البحوث الاسلامی، اندونزی، ۱۳۹۲ق/ ۱۹۷۱م؛

• امینی، احمد، الغدیر، دار الکتاب العربی، بیروت لبنان ۱۳۸۷ق/۱۹۶۷م؛

• خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، به کوشش مصطفی عبد القادر عطا، دار الکتب العلمیة، بیروت ۱۴۲۷ق/ ۱۹۹۷م؛

• ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الإسلام، به کوشش عمر عبد السلام تدمری، دار الکتاب العربی، ۱۴۰۷ق/۱۹۸۷م؛

• همو، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، به کوشش علی محمد البجاوی، بیروت، بی تا؛

• زرکلی، خیر الدین، الأعلام، دار العلم للملایین، بیروت ۱۹۸۰م؛

• سمعانی، عبد الکریم، الأنساب، به کوشش عبدالله عمر البارودی، دار الجنان للطباعة والنشر والتوزیع، بیروت ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م؛

• غماری، عبد العزیز، الباحث عن علل الطعن فی الحارث، مطبعة الشرق، بی تا؛

• مزی، جمال الدین، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، که کوشش بشار عواد معروف، مؤسسة الرسالة، بیروت، ۱۴۱۳ق/۱۹۹۲م

پیوند به بیرون

• حریز بن عثمان حمصی