امیر

برای دیگر کاربردها، امیر (ابهام‌زدایی) را ببینید.

امیر نامی است پسرانه که دارای دو معنی می‌باشد یکی عربی-عبری است و دیگری پارسی.

در عربی امیر است از ریشه «ا-م-ر» به معنای «فرمان‌دادن» و با «اَمَر» عبری به معنای «گفتن، فرمودن» همخوانی دارد. و در ان به معنای شاه، رئیس، مدیر، رهبر، مرشد، سرور و برتر والقاب سر نام می‌باشد. در زبان عبری این واژه به معنی درختزار هم به کار رفته‌است. در معنی پارسی، با همان گفتار مانند عربی، ساخته شده از دو بخش است. بخش نخست "ا" که پیشوند منفی‌سازی در زبان پارسی است و بخش دوم ان "میر" که بن واژه مردن است. مجموعه این دو بخش به معنی کسی که هرگز نمی‌میرد می‌باشد. پس از ورود اعراب واژه امیر در ادبیات کشورهای غیر عرب زبان داخل گردید. امیر کسی بود که فرمانروای کشور یا بخشی است و در سیاست داخلی و خارجی خود خودکفا می‌باشد. یعنی شاه مستقلی است و بالای خود فرمانروا ندارد. در افغانستان این واژه را شاهان افغانی پس از استعمار انگلیس به کار بردند. مانند امیر دوست محمد خان، امیر شیر علی خان، امیر محمد یعقوب خان امیر محمد اعظم خان امیر عبدالرحمن خان امیر حبیب اله خان و امیر امان اله خان تا ۱۹۱۹ میلادی امیر بود ولی پس از جنگ تل با انگلیس آزادی کشور را بدست آورده و اعلان اعلی حضرت شاه امان اله را کرد و پس از شاه امان اله همه شاهان افغانی پادشاه بودند نه امیر؛ و در ایران می‌تواند در موارد زیر به کار رود:

• امیر ارسلان نامدار
• امیر اوهانا
• امیر باقری
• امیر جانسون
• امیر جوادی‌فر
• امیر حداد (خواننده)
• امیر حسین سجزی
• امیر حمزه
• امیر خرم
• امیر خسرو دهلوی
• امیر شاهی سبزواری
• امیر شاهی
• امیر صمصامی
• امیر صنعتی مهربانی
• امیر عزتی
• امیر عشیری
• امیر علی سعدالله
• امیر فرشاد ابراهیمی
• امیر قلعه‌نویی
• امیر کاریچ
• امیر کرور سوری
• امیر کریمی
• امیر کوستوریتسا
• امیر محبی
• امیر محبیان
• امیر مکری
• امیر میرزایی حکمتی
• امیر نادری
• امیر نصرت منقح
• امیر هاشمی
• امیر واحدی
• امیرحسین ربیعی
• امیر خان
• امیرخسرو افشار قاسملو
• امیرخسرو دهلوی
• امیررضا خادم
• امیرعباس هویدا
• امیرکبیر
• محمدامیر خاتمی

• ایگال عمیر
• خان امیر
• منشه امیر

منابع

• الکلمات الفارسیه فی المعاجم العربیه – جهینه نصر علی – طلاس – برج دمشق- 2003[۱]
• معجم المعربات الفارسیه: منذ بواکیر العصر الحاضر - محمد التونجی