مسجد جامع سرآور گلپایگان

مسجد جامع سرآور گلپایگان
نام	مسجد جامع سرآور گلپایگان
کشور	ایران
استان	استان اصفهان
شهرستان	شهرستان گلپایگان
اطلاعات اثر
کاربری	مذهبی
دیرینگی	دوره صفوی
دورهٔ ساخت اثر	دوره صفوی
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	۴۳۴
تاریخ ثبت ملی	۵ اسفند ۱۳۴۱

مسجد جامع سرآور گلپایگان مربوط به دوره تیموریان - دوره صفوی است و در شهرستان گلپایگان، روستای سرآور واقع شده و این اثر در تاریخ ۵ اسفند ۱۳۴۱ با شمارهٔ ثبت ۴۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

جستارهای وابسته

• فهرست آثار ملی ایران
• سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

منابع

مسجد در مرکز روستا و در کنار جاده اصلی گلپایگان موته واقع شده‌است. البته سال‌ها قبل محوطه‌ای در جلوی مسجد و در همین محل عبور جاده بوده که متأسفانه با عبور جاده از وسط حیاط، تخریب گردیده است. آنچه که از این مسجد باقی مانده است طرحی بسیار ساده و به صورت مربع می‌باشد. بنابر تواریخ مندرج بر روی منبر و درب چوبی مسجد، احتمالاً این ساختمان از بناهای دوران تیموری-صفوی می‌باشد که به احتمال بسیار ساخت این مسجد در دوران تیموریان و مرمت در عهد صفویان بوده‌است. مسجد دارای سه درب ورودی است که یکی در جنوبی و دیگری غربی و در سوم درب شرقی است که به بارگاه امامزاده متصل به مسجد راه دارد. طول تنها ایوان فعلی مسجد، ۱۰متر است که دارای دو ستون چوبی به ارتفاع ۴٫۵ متر می‌باشد. در قدیم درب غربی مسجد در وسط همین ایوان بوده که بعلت ارزش تاریخی و هنری آن، به مکانی دیگر منتقل گردیده است. این در دارای ۱۹۰سانتیمتر طول و ۱۱۰ سانتیمتر عرض است که عرض هر لنگه در ۵۵ سانتیمتر می‌باشد. دور تا دور هر لنگه در به عرض ۱۰ سانتیمتر و به صورت حاشیه بسیار ظریف، منبت‌کاری شده‌است. در قسمت پایین هر دو لنگه تا وسط آن، منبتهایی به صورت گل و بوته انجام شده‌است.

در وسط هر دو لنگه، نام «علی» چهار بار به صورت خط بنایی به صورت مربع درآمده است. در قسمت پایین در، قفلی به صورت آویز قرار دارد.

در قسمت بالای لنگه چپ در، داخل دایره‌ای، چنین آمده است: «ان المساجد لله». در روی لنگه راست آیه: «فلا تدعو مع الله احدا» و نیز «عمل الاقل العبد نجار محسن» و تاریخ ساخت در سنه ۹۷۹ حک شده‌است که دوره حکومت شاه تهماسب یکم از سلسه صفوی است.

بنای فعلی مسجد مربعی به ابعاد ۱۰متر در ۱۰ متر و ارتفاع ۴۰۵ متر است. مصالح مصرفی برای ساخت، چوب و گل می‌باشد که در این چند سال اخیر به همت مردم و سازمان میراث فرهنگی، تعمیر شده و در نمای بیرونی از آجرهای چهار گوش که چندان مناسبتی با نمای قدیمی آن ندارد استفاده گردیده است. مساحت مسجد با وجود شبستانهایش بسیار بیشتر از این بوده که اکنون هست، ولی متأسفانه بر اثر عدم مراقبتهای لازم در سالیان قبل، تمام شبستانها و حمام بسیار بزرگ خزینه‌ای آن، تخریب گردیده است.

وسط مسجد، چهار ستون چوبی قوی قرار دارد که سر ستون‌ها دارای گره کاریهای بسیار زیباست. مساحت اشغالی این ستون‌ها ۴ متر مربع به صورت ۲در۲ می‌باشد که به نظر فاصله کمی از یکدیگر دارند. این چهار ستون تمام وزن سقف که متشکل از تیرها و تخته‌های جوبی بسیار می‌باشد را تحمل می‌کنند. این مسجد نیز همانند سایر بناهای تاریخی دیگر از هتاکی سوداگران تاریخ در امان نبوده و مرکز این چهار ستون، چند سال قبل بنا بر دلایلی حفر گردیده است.

دست نوشته‌های بسیاری بر روی تیرها و تکه‌های چوبی کار گذاشته شده در دل تخته‌های بین ستون‌های اصلی، وجود دارد. نوشته‌های روی تیرها، بیشتر اشعار مذهبی و احادیث و آیات قرآنی بوده و نوشته‌های روی تکه‌های چوبی بین چهار ستون اصلی، به نوعی شرح یک واقعه تاریخی می‌باشد که بعلت دودگرفتگی و غبار روی آن و گذر زمان، تقریباً غیرقابل خواندند.

مسجد یک منبر چوبی تاریخی نیز دا رد. این منبر پنج پله دارای ۲۴۰ سانتیمتر ارتفاع و ۶۰ سانتیمتر عرض می‌باشد. در تکیه گاه بالای منبر، جمله‌ای حاوی اسم «ابراهیم بن علی بن ابراهیم سرالواری (سراوری) فی التاریخ عشرین ذوالقعده سنه احدی عشر و ثمان مائه» حک شده‌است. در کناره خارجی سمت چپ منبر آیه مبارکه۲۵۵ سوره بقره در دو خط حک گردیده و در انتهای آیه شخصی بنام علی بن محمد بن علی بن احمد سراوری تقاضای بخشش و غفران از پروردگار نموده است.

و در سمت چپ و بالای منبر چنین آمده: «عمل استاد حاجی ابن محمد علی خانیساری»

لبه‌های بالایی دیواره‌های منبر شامل هنر گره چینی چوب می‌باشد و خود دیواره‌ها از تکه‌های مستطیل شکل چوب تشکیل شده‌است.

نخل سنگین و قدیمی روستا نیز در داخل ایوان غربی مسجد واقع شده که هر سال محرم در ایام عزاداری حسین بن علی، با انواع پارچه‌ها و نوارهای پارچه‌ای سیاه و سبز و پرچمهای محرم آذین بسته می‌شود و به یاد زینب، در کوچه‌ها و خیابان‌ها، همراه با دسته عزاداری روستا گردانده می‌شود.