پرش به محتوا

گشایش (شطرنج)

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
abcdefgh
8
a8 black rook
b8 black knight
c8 black bishop
d8 black queen
e8 black king
f8 black bishop
g8 black knight
h8 black rook
a7 black pawn
b7 black pawn
c7 black pawn
d7 black pawn
e7 black pawn
f7 black pawn
g7 black pawn
h7 black pawn
a2 white pawn
b2 white pawn
c2 white pawn
d2 white pawn
e2 white pawn
f2 white pawn
g2 white pawn
h2 white pawn
a1 white rook
b1 white knight
c1 white bishop
d1 white queen
e1 white king
f1 white bishop
g1 white knight
h1 white rook
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
چیدمان مهره ها، پیش از آغاز بازی، در شطرنج
شطرنج

گشایش یا شروع بازی به مجموعه حرکات ابتدای بازی شطرنج گفته می‌شود که هدف از آن گسترش اولیه نیروها و ورود آنان به کارزار است. گشایش‌ها برای بسیج قوا و کنترل یا تسخیر خانه‌ها و خطوط مهم توسط مهره‌ها برنامه‌ریزی می‌شوند.

در مرحله گشایش نبرد اصلی به قصد تصرف مرکز و رفع موانع گسترش برای خود و ایجاد موانع گسترش برای حریف صورت می‌گیرد.[۱]

در آثار قرون اولیه پس از اسلام و در اشعار و ادبیات کهن از اصطلاح تعبیه در اشاره به وضعیت‌های گشایشی شطرنج استفاده می‌شد:

شطرنج کز او هزار منصوبه گشادقایم به یکی دگر نباید استاد
شه را چو هزار فیل در دست افتاداین تعبیه تا قیامتش باقی ماند

(رباعیات، امیرحسن دهلوی)

انواع گشایش‌ها

[ویرایش]

گشایش‌های باز

[ویرایش]
abcdefgh
8
a8 black rook
b8 black knight
c8 black bishop
d8 black queen
e8 black king
f8 black bishop
g8 black knight
h8 black rook
a7 black pawn
b7 black pawn
c7 black pawn
d7 black pawn
f7 black pawn
g7 black pawn
h7 black pawn
e5 black pawn
e4 white pawn
a2 white pawn
b2 white pawn
c2 white pawn
d2 white pawn
f2 white pawn
g2 white pawn
h2 white pawn
a1 white rook
b1 white knight
c1 white bishop
d1 white queen
e1 white king
f1 white bishop
g1 white knight
h1 white rook
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
گشایش باز

گشایش‌هایی که سفید بازی را با حرکت e4 آغاز کرده و سیاه نیز با حرکت e5 جواب می‌دهد، گشایش‌های باز نامیده می‌شوند.

برای مثال: گشایش جوئوکو پیانو

گشایش‌های نیمه‌باز

[ویرایش]
abcdefgh
8
a8 black rook
b8 black knight
c8 black bishop
d8 black queen
e8 black king
f8 black bishop
g8 black knight
h8 black rook
a7 black pawn
b7 black pawn
d7 black pawn
e7 black pawn
f7 black pawn
g7 black pawn
h7 black pawn
c5 black pawn
e4 white pawn
a2 white pawn
b2 white pawn
c2 white pawn
d2 white pawn
f2 white pawn
g2 white pawn
h2 white pawn
a1 white rook
b1 white knight
c1 white bishop
d1 white queen
e1 white king
f1 white bishop
g1 white knight
h1 white rook
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
نیمه باز

گشایش‌هایی که سفید بازی را با حرکت e4 آغاز کرده، اما سیاه با حرکتی به جز e5 پاسخ می‌دهد، گشایش‌های نیمه‌باز نامیده می‌شوند. حرکت c5 که به دفاع سیسیلی منجر می‌شود و e6 که به دفاع فرانسوی می‌انجامد، رایج‌ترین پاسخ‌ها هستند.

گشایش‌های بسته

[ویرایش]
abcdefgh
8
a8 black rook
b8 black knight
c8 black bishop
d8 black queen
e8 black king
f8 black bishop
g8 black knight
h8 black rook
a7 black pawn
b7 black pawn
c7 black pawn
e7 black pawn
f7 black pawn
g7 black pawn
h7 black pawn
d5 black pawn
d4 white pawn
a2 white pawn
b2 white pawn
c2 white pawn
e2 white pawn
f2 white pawn
g2 white pawn
h2 white pawn
a1 white rook
b1 white knight
c1 white bishop
d1 white queen
e1 white king
f1 white bishop
g1 white knight
h1 white rook
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
بسته

گشایش‌هایی که در آنها سفید بازی را با حرکتی به جز e4 شروع می‌کند، گشایش بسته نام دارند. معمول‌ترین حرکت به جز e4 حرکت پیاده جلو وزیر (d4) که معمولاً به بازی‌هایی با پسوند هندی (۱.Nf6 d4) و (۱.d5 d4) بازی‌های معروف به گامبی وزیر می‌انجامد.

منابع

[ویرایش]
  1. اایلیا لوویچ مایزلیس، تئوری بنیادی شطرنج، رضا رضایی، چاپ سوم. تهران: فرزین، ۱۳۷۸. ص ۶–۲۶۵ شابک ‎۵−۱۹−۰۰۰۶۹۶−۴