رز و میش

رَز و میش یا میش و رَز نام دو روایت شفاهی منظوم است که بین درخت رز و میش اتفاق می‌افتد. این قصه به داستان درخت آسوریک که مناظره‌ای بین درخت نخل و بز است، شباهت دارد. یکی از این روایت‌ها، منظومه‌ای فارسیهودی است که ۶۱ بیت دارد. دیگری به فارسی است و ۴۹ بیت دارد.

قصه رَز و میش

این روایت فارسی را ابراهیم قیصری در سال ۱۳۵۵ از روی دفتر جُنگ‌مانند ملای روستای ابوالعباس (واقع در جنوب ایذه، در شمال شرقی باغ ملک) رونویسی کرده‌است و در همان سال نیز به چاپ رسانده‌است. این قصه ۴۹ بیت دارد و در بحر هزج مسدس محذوف سروده شده‌است. در این منظومه، میش که از یک قحطی جان سالم به در برده‌است، وقتی بستانی پیدا می‌کند به جان رَز می‌افتد و از این برخورد، مناظره‌ای بین آن‌دو شکل می‌گیرد.

ابیات آغازین:

به‌فرمان خدای لایزالی		پدید آمد به ناگه خشکسالی
در آن سال از قضا باران نبارید		علف در کوه و صحرا قطع گردید
بشد ضایع تمام گاو و گله		نمی‌دیدند علف جز رنگ غله
تمام گاو و خر از پا درافتاد		شتر با میش و بره یکسر افتاد
قضا میشی ز چنگ مرگ دررفت		رئیسش برد اندر خانه‌اش بست!

قصه میش و رَز

یس پیتر آسموسن این سروده را از نسخه‌ای خطی که به خط عبری و زبان فارسی (فارسی_یهودی) بوده، نقل و به حروف لاتین آوانگاری و به زبان انگلیسی نیز ترجمه کرده‌است. این منظومه ۶۱ بیت دارد و وزن اغلب بیت‌های آن همان وزن «رز و میش» است، هرچند در بعضی ابیات به‌هم‌ریختگی مشاهده می‌شود.

منابع

• تفضلی، احمد (دسامبر ۱, ۲۰۱۱). «DRAXT Ī ĀSŪRĪG». وبگاه ایرانیکا. دریافت‌شده در ۹ مهر ۱۳۹۹.
• معتمدی، منصور. «قصهٔ «میش و رز» (منظومه ای فارسی- یهودی به شیوهٔ درخت آسوریگ)». نثر پژوهی ادب فارسی (۳۰): ۳۰۱–۳۱۸. دریافت‌شده در ۹ مهر ۱۳۹۹.
• آذرانداز، عباس (۱۳۹۲). «اهمیت ادبی درخت آسوری». کهن نامه ادب پارسی (۴): ۱–۱۸. دریافت‌شده در ۱۰ مهر ۱۳۹۹.
• قنواتی، محمد جعفر (۱۵ مرداد ۱۳۹۳). «مناظره رِز و میش». عصر مردم (۵۲۳۹): ۷.