خیزش مردم سیستان ۱۳۳۰

خیزش مردم سیستان در ۱۹ بهمن ۱۳۳۰ به شورش­ها و نارضایتی­‌های مردم سیستان برعلیه حکومت پهلوی و خاندان خزیمه علم گفته می‌شود که در ۱۹ بهمن ۱۳۳۰ اتفاق افتاد و علت آن این بود که نسبت به انتخاب امیرحسین خزیمۀ علم برای نمایندگی مجلس سیستان اعتراض داشتند. با توجه به اینکه سیستانی‌ها خود نماینده‌ای به نام آیت ا... میرزا ابراهیم شریفی داشتند و از طرفی نیز سردار محمدرضا خان پردلی (سرابندی) رهبری این قیام را بر عهده داشت،

امیرحسین خزیمه علم در سال ۱۳۱۸ به عنوان معاون عمرانی وزارت کشور منصوب شد، این سمت وی چند ماهی بیشتر به طول نینجامید که در بهمن ماه همان سال به فرمانداری کل سیستان و بلوچستان منصوب گردید که تا سال ۱۳۲۳ ادامه یافت. تصدی خزیمه علم بر فرمانداری کل سیستان منجر به شروع نارضایتی‌هایی از سوی مردم زابل شد. اولین باری که به مجلس را یافت دوره شانزدهم انتخابات مجلس بود که از اواخر سال ۱۳۲۸ آغاز و در اواسط سال ۱۳۳۰ پایان یافت، وی در این دوره با توجه به اقتدار و نفوذش به صورت «نماینده تحمیلی» مردم زابل و سیستان به نمایندگی مجلس شورای ملی انتخاب شد.

این قیام همان خیز شهادتی تاریخی ۱۹ بهمن سال ۱۳۳۰ کاندیدای راستین مردم سیستان آیت ا... میرزا ابراهیم شریف از روحانیون خوش نام سیستان بود، زیرا سردار محمدرضا خان پردلی (سرابندی) رهبر قیام مردمی اعلام داشته بود، نماینده سیستان در دوره انتخابات مجلس هفدهم باید یک سیستانی باشد و دولت و حکومت نمی‌تواند خواسته خود را به مردم سیستان تحمیل کند

دولت با حاکمیت اسدالله علم شخص دوم مملکت با تمام قدرت از خزیمه علم حمایت می‌کرد، اسدالله همچنین به بازرس اعزامی و فرماندار اعلام داشته بود که باید خزیمه از صندوق آرا بیرون بیاید. بنابراین چند روز قبل از روز انتخابات باحمایت و دسیسه رئیس ثبت احوال زابل تمامی صندوق‌ها را به نام امیرحسین خزیمه انباشتند و صبح روز ۱۹ بهمن صندوقها را به محل شعب اخذ آرا درشهر و بخش‌های تابعه فرستادند. اما با هوشیاری مردم و رهبران سیستانی، امیرحسین خزیمه علم با مخالفت‌های مردم زابل و سیستان دیگر هیچگاه نتوانست کرسی نمایندگی مردم زابل را در مجلس شورای ملی اشغال کند.

با وجود همه انتظاراتی که می رفت دولت ناتوان از تأمین امنیت انتخابات بود. روز ۱۹ بهمن ۱۳۳۰ در زابل زد و خوردی خونین روی داده و ۱۱ نفر از جمله فرماندار و رئیس انجمن انتخابات کشته و ۴۰ نفر مجروح شدند. در زابل و زاهدان حکومت نظامی اعلام شد و سه تلگراف از حوادث خونین زابل به مراکز مخابره شد.

جستارهای وابسته

• خاندان خزیمه علم

منابع

• پورتال استان سیستان و بلوچستان
• سایت راسخون
• سایت پژوهه
• سایت سیب پرس