رویداد انقراض کرتاسه–پالئوژن

پنج حادثه ی انقراض عظیم در تاریخ زمین اتفاق افتاده است:

1)انقراض عظیم پایان اردوویسین

2) انقراض عظیم دونین پسین:

3) انقراض عظیم پایان پرمین:

با تشكیل ابر قاره ی پانژه آ در دوره پرمین،برای اولین بار در تاریخ زمین نسبت نواحی قاره ای از اقیانوسی افزایش یافت كه نتیجه آن تنوع و گسترش فونای مهره دار خشكی و كاهش فونای دریایی بود. در میان فونای خشكی،خزندگان،دوزیستان،حشرات و اجداد پستانداران یا خزندگان پستاندار مانندتراپسیدا فراوان گشتند.در میان گیاهان خشكی نیز ژیمنوسپرمها(شامل مخروطیان)غالب بودند.فونای دریایی در این زمان شامل بازوپایان،آمونوئیدها،شكم پایان،لاله وشان،فرامینی فراها فوزولینید،ماهیان استخوانی،كوسه ها،مرجان ها و به تعداد بسیار كم تریلوبیتها می شد.

حادثه ی انقراض پرمین-تریاس كه در بعضی مواقع به طور غیر رسمی مرگ عظیم نامیده می شود یك حادثه ی انقرلض بود كه تقریبا در 251.4 میلیون سال پیش رخ داد و مرز بین دو دوره ی زمین شناسی پرمین و تریاس را ترسیم نمود.آن شدیدترین انقراض زمین بود كه 96% کل موجودات دریایی و 57% از مهرهداران خشکی زی رانابود کرد.گروههای اصلی كه بر اثر این انقراض برای همیشه ناپدید شدندشامل فرامینیفرهای فوزولینید،تریلوبیتها،مرجانهای روگوزا و تابولاتا، بلاستوئیدها، ماهیان آكانتودین و پلاكودوم و پلیكوسوروسها(گروهی از آمونیتها یا چهارپایان اولیه) بودند.

جدید ترین و معتبرترین نظریه که در باره انقراض عظیم پایان پرمین آورده شده است بدین گونه است در ابتدا یک سری آتشفشانهای پی در پی بازالتی بسیار گسترده در سیبری رخ می دهد در اثر خاکستر و دی اکسید کربن آزاد شده هوا در ابتدا سرد می شود ولی با فرو نشستن خاکستر و باقی ماندن دی اکسید کربن زمین شروع به گرم شدن می کند و در مدت چند ده هزار سال هوا 5 درجه گرم می شودگرم شدن هوا باعث ازمیان رفتن تعدادی زیادی از موجودات خشکی می شود سپس در اثر گرم شدن آب در مرحله بعد موجودات دریایی دچار بزرگترین انقراض خود میشوند گرم شدن آب دریا ها باعث آزاد شدن متان موجود در کف دریا می شود و مرحله دوم گرم شدن آغاز می شود در طی این مرحله با آزاد شدن متان در جو 5 درجه دیگر به دمای زمین افزوده می شود و افزایش دمای کره زمین به 10 درجه می رسد و در اثر گرم شدن مرحله سوم انقراض شروع شده و دسته بزرگ دیگری از موجودات منقرض می شوند.

مدت این انقراض را با توجه به سنگ های باز مانده در گرینلند حدود 80هزار سال تخمین می زنند.

گروهی دیگر بر این عقیده اند که در اثر برخورد شهاب سنگ بزرگی به زمین این اتفاق روی داده که در اثر شدت ضربه پوسته زمین ذوب و آتشفشانهای سیبیری فعال شدند اثرات همزمان آتشفشان ها و شهاب سنگ باعث این انقراض بزرگ شده است.

4) حادثه ی انقراض پایان تریاس:

5) انقراض عظیم پایان كرتاسه:

در انقراض پایان كرتاسه یا كرتاسه – ترشیری 60% از همه ی گونه ها ناپدید شدند،این انقراض دومین انقراض عظیم تاریخ زمین بعد از انقراض پرمین است.چون بر اثر این انقراض دایناسورها منقرض شدند لذا توجه عموم را به خود جلب كرد.علاوه بر دایناسورها، بسیاری از گونه های گیاهی (به جز سرخسها و گیاهان دانه دار)،آمونیتها،بلمنیتها،دوكفه ایهای رودیست و اینوسرامید،خزندگان پرنده(پتروسوروس) و خزندگان دریایی(پلزیوسوروسها و مزوسوروسها) نیز حذف گردیدند.فرامینیفرهای پلانكتون، نانوفسیلهای آهكی،بازوپایان،دیاتمه ها(انواعی از جلبكها)،دینوفلاژلاتها،نرم تنان،لاله وشان و ماهیان نیز شدیدا آسیب دیدند.

تا كنون دلایل فراوانی جهت توجیه انقراض پایان كرتاسه مطرح گردیده است كه نظرات جدید به برخورد شهاب سنگی به قطر 10 کیلومتر به زمین دلالت دارد.