برزونامه: تفاوت میان نسخه‌ها

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

درخط

نسخهٔ ‏۲۹ اوت ۲۰۰۹، ساعت ۱۲:۱۹

بُرزونامه منظومه‌ای حماسی است به زبان فارسی منسوب به "خواجه عمید عطایی رازی"، معروف به "ناکوک"، که شاعر (سدهٔ پنجم ق) در دربار غزنویان بوده.^[۱]

موضوع برزونامه سرگذشت برزو پسر سهراب که از توران به ایران می‌آید و ناشناخته با نیای خود رستم می‌جنگد. سرانجام پس از چندین نبرد، نژادش شناخته می‌شود و به سپاهیان ایران می‌پیوندد.^[۲]

منظومهٔ برزونامه در تقلید از شاهنامه فردوسی در قالب مثنوی، به بحر متفاوت مثمّن محذوف یا مقصور سروده شده است. در این منظومه از واژه‌های عربی زیاد استفاده نشده‌است. ^[۳]

منابع

↑ مطلبی از دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی، برگرفته از شورای گسترش زبان فارسی
↑ تصحیح برزونامه، / اکبر نحوی؛ به راهنمائی : منصور رستگارفسائی
↑ مطلبی از دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی، برگرفته از شورای گسترش زبان فارسی

‎

این یک مقالهٔ خرد ادبیات است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] مطلبی از دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی، برگرفته از شورای گسترش زبان فارسی

[2] تصحیح برزونامه، / اکبر نحوی؛ به راهنمائی : منصور رستگارفسائی

[3] مطلبی از دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی، برگرفته از شورای گسترش زبان فارسی

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۳: / خط ۳: @@
 موضوع برزونامه سرگذشت برزو پسر سهراب که از توران به ایران می‌آید و ناشناخته با نیای خود رستم می‌جنگد. سرانجام پس از چندین نبرد، نژادش شناخته می‌شود و به سپاهیان ایران می‌پیوندد.<ref>[http://dbase.irandoc.ac.ir/00265/00265521.htm تصحیح برزونامه]، / اکبر نحوی؛ به راهنمائی : منصور رستگارفسائی
 </ref>
-منظومه اي حماسي به زبان فارسي منسوب به "خواجه عميد عطاري رازي"، معروف به "ناكوك"، كه شاعر (سده ی پنجم ق) در دربار غزنويان. برزونامه از بزرگ ترين و مهم ترين منظومه هاي حماسي است كه تقليد از شاهنامه فردوسي، در قالب مثنوي، به بحر متفاوت مثمّن محذوف يا مقصور سروده شده است. أنكتيل دوپرن، كه نسخه خطي برزونامه در كتابخانه ی سلطنتي پاريس براي او از روي نسخه معاون فرمانرواي سورت استنساخ شد، اين اثر را به عطايي رازي ( متوفّي 491 ق ) نسبت داده است؛ در حالي كه عوفي و هدايت، ضمن شرح احوال خواجه عميد عطايي، از برزو نامه نامي نبرده اند. ژول مول بر آن است كه برزونامه از آثار سده ی پنجم يا أغاز سده ششم ق است. لحن ساده حماسي برزونامه و نزديكي آن به شيوه ی بيان فردوسي، دست نخوردگي اصل روايات و وارد نشدن عناصر سامي و استفاده اندك از واژگان عربي، و مشابهت هاي زباني ميان برزونامه، شاهنامه و گرشاسب نامه نشان از قدمت اين منظومه دارد.
-موضوع اصلي منظومه پهلواني هاي "برزو"، پسر "سهراب" و روايات مربوط به خاندان رستم است كه در متن اصلي شاهنامه فردوسي نيامده است. در بخش آغازين آن به تقليد از داستان رستم و سهراب شاهنامه ساخته شده است. به نظر مول، سراينده برزونامه قصد داشته است كه آن را به شاهنامه فردوسي الحاق كند، چنان كه در بعضي چاپ هاي شاهنامه نيز به متن اصلي افزوده شده است.
-سراينده در آغاز منظومه، بخشي از داستان سهراب را مطابق با متن شاهنامه فردوسي نقل كرده و سپس با مقدمه اي كوتاه و بدون ذكر مأخذ، به روايت داستان برزو پرداخته است. براساس اين متن، سهراب پيش از نبرد با ايرانيان، "شهرو"، دختر شاه "سگنان" را به همسري برگزيده بود. از اين وصلت برزو زاده شد. شهرو، اصل و نسب برزو را از او پنهان داشت تا به كين خواهي به جنگ رستم نرود. افراسياب چون در نبردي با رستم از چنگ او گريخت، به سرزمين سگنان رفت و با ديدن برزو، شيفته ی او شد، برزو را بركشيد و به پيكار ايرانيان روانه كرد. برزو در اين نبرد به اسارت ايرانيان در آمده، از اصل و نسب خود أگاه شد و به جمع پهلوانان ايراني پيوست. از اين پس، شخصيت هايي وارد داستان شده اند كه از برخي از آنان در شاهنامه نشاني نيست.
-برخي از قهرمانان برزونامه با اندك تفاوتي در برخي منظومه هاي حماسي ديگر نيز آمده اند. چنان كه در برزونامه از قومي از ديوان به نام اسلاو ياد شده است كه پادشاه آنان "ديو صلابگ نام دارد. اين قوم در "سام نامه" در شمار آدميان اند و شاه صقلاب پادشاه آنان است. به گفته ی صفا، مأخذ و اساس كار سراينده برزونامه، مانند داستان رستم، كتابي حماسي به نثر بوده است و شاعر آن را با چنان مهارتي به نظم كشيده است كه مي توان آن را از حيث توجه به اصول حماسه سرايي و شيوه ی توصيف ميدان هاي نبرد، زيباترين و بلند ترين منظومه حماسي پس از شاهنامه دانست.
-شمار ابيات برزونامه را 68 هزار بيت تخمين زده اند. دو نسخه از اين اثر در كتابخانه ی ملّي پاريس نگهداري مي شود كه هر دو ناقص است. نسخه اي كه در دسترس مول بوده همان نسخه آنكتيل دوپرون، شامل 65 هزار بيت است. به گفته ی مول سه هزار بيت از آخر اين نسخه افتاده است. عكسي كه از نسخه هاي كتابخانه ملّي پاريس، شامل 38 هزار بيت، در دسترس صفا بوده است. اين متن از روي نسخه اي كه در (1037 ق) در اصفهان از روي نسخه ی متعلّق به دوره ی تيموري استنساخ شده است. به گمان صفا  پايان اين نسخه نيز افتادگي هايي دارد.
-بخشي از منظومه بلند برزونامه به سرگذشت "سوسن"، رامشگر "توراني"، اختصاص دارد كه از سوي افراسياب، براي فريب و اسارت پهلوانان ايراني، به ايران آمد. سوسن به ياري "پيلسم"، بسياري از پهلوانان ايراني را به اسارت سپاه افراسياب در آورد. رستم، پس از آگاهي از اين امر، به نبرد آنان رفت و پس از درگيري با سپاه افراسياب، پهلوانان ايراني را رها ساخت. ماجراي سوسن، به صورت داستاني مستقلّ به نام "سوسن نامه"، در نسخه هاي خطّي يافت مي شود. همچنين بخشي از منظومه بلند برزونامه كه به شكارهاي برزو اختصاص دارد به صورت مستقلّ با ترجمه ی كوزگارتن به آلماني چاپ شده است. "ترنر ماكان" نيز، در شاهنامه مصحَّح خود، بخشي از داستان برزو را آورده است.
 منظومهٔ برزونامه در تقلید از شاهنامه فردوسی در قالب مثنوی، به بحر متفاوت مثمّن محذوف یا مقصور سروده شده است. در این منظومه از واژه‌های عربی زیاد استفاده نشده‌است. <ref>مطلبی از دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی، برگرفته از [http://www.persian-language.org/Group/AsarAdabiat.asp?ID=1322&P=8 شورای گسترش زبان فارسی]</ref>