قوس (معماری): تفاوت میان نسخهها
مازیار کیوان (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش برچسب: نیازمند بازبینی |
|||
خط ۱: | خط ۱: | ||
چَفد یا چَفت، [[قوس]] یا جسمی است منحنی شکل برای پوششی که دهانه آن از عمق آن بیشتر باشد. از چفد در [[معماری ایرانی]] در [[گنبد]]سازی و [[تاق]] سازی فراوان بهره برده شده است. |
|||
== انواع == |
== انواع == |
نسخهٔ ۲۰ ژوئن ۲۰۱۵، ساعت ۰۳:۵۴
چَفد یا چَفت، قوس یا جسمی است منحنی شکل برای پوششی که دهانه آن از عمق آن بیشتر باشد. از چفد در معماری ایرانی در گنبدسازی و تاق سازی فراوان بهره برده شده است.
انواع
چفدها به دو دسته کلی باربر و غیر باربر تقسیم میشوند.[۱]
چفدهای باربر
چفدهای باربر گروهی هستند که از تکرارشان طاقهای باربر و از دورانشان گنبدهای وسیع بوجود میآیند. در ایران بعد از اسلام این چفدها تا دهانههای بالاتر از ۱۶ گز را نیز در بر گرفتهاند (گز کوچک = ۹۴ سانتیمتر و گز سلطانی = ۱۰۶٫۶ سانتیمتر) و همانطور که از نامشان پیداست، قادرند بارهای وارده را بر خود به خوبی تحمل کنند.
- انواع چفدهای باربر
- چفد پنج اوهفت
- چمانه = بیان = دو لنگه (بیان = چفد)
- شبدر یا شبدری
- بیز یا هلوچین
- بستو (کوزه = بستو)
- چفد سروک
چفدهای غیرباربر
این گونه چفدها بارهای وارد بر خود را تحمل نکرده، لذا بیشتر جنبه آمودی دارند یا در دهانههای کوچک (حداکثر تا ۳ گز) بکار رفتهاند و دلایل انتخاب آنها زیبایی، و سادگی آنهاست و اگر در بعضی نقاط به عنوان قوس باربر اجرا گشتهاند، اغلب شکسته و خطراتی تولید کردهاند.
- انواع چفدهای غیرباربر
- شاخ بزی
- سه بخشی
- کلیل
- قمی پوش و پانیز
- چمله
قسمتهای مختلف
- تیزه قوس: به رأس قوس و بالاترین نقطه قوس گفته میشود.
- افریز: به دهانه قوس گویند، فاصله بین دو پاکار.
- افراز: به خیز قوس گفته میشود، فاصله بین پاکار تا تیزه.
- شکرگاه: به زاویه ۲۲٫۵ درجه قوس شکرگاه گفته میشود، اولین شکافتها و خرابیها در این نقطه مشخص میشود، در شکرگاه بیشترین نیروی رانشی را داریم.
- ایوارگاه: به زاویه ۶۷٫۵ درجه قوس ایوارگاه میگویند، ایوارگاه نقطهای است که بیشترین نیروی فشاری قوس را داریم.
- شانه: به فاصله بین شکرگاه تا ایوارگاه شانه میگوییم.
- بالِنج یا کناله: به بخش میان پاکار تا شکرگاه را گویند.
- پاکار: به پای چفد گویند، جایی که قوس از آنجا شروع میشود.
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ کیانی، محمد یوسف، معماری ایران دوره اسلامی، انتشارات سمت، 1385