همایوننامه
همایوننامه (نثر تاریخی) را گلبدن بانو خواهر نصیرالدین همایون نوشت و نصیرالدین همایون خود از پادشاهان گورکانی (یا تیموری یا بابری یا مغولان هند) بود. وی نخستین[۱] و تنها بانویی است که در سرتاسر تاریخ ادبی ایران،[۲] کتاب تاریخ نوشتهاست. همچنین، نخستین زن مورخ عالم اسلام است.[۲] این کتاب دارای ترکیبها و لغات خاص است که در نثرهای دیگر فارسی کمتر دیده میشود. متن اصلی این کتاب در لکهنو (۱۹۲۵) و ترجمههای انگلیسی و اردوی آن در لندن (۱۹۰۲) و لاهور (۱۹۶۶) بهچاپ رسیدهاست.[۱][۳][۴]
چند ویژگی کتاب
[ویرایش]گنجینهای از واژگان همروزگار فارسی
- بایگانی شکل کهنه واژگان فارسی نو: چپان، اسپ، تالان، لک (صدهزار)، پنجصد، همشیر، رکیبی، بلک، کومک،
- هندی: پاتر (رامشگر)، رانا، پرگنه،
- ترکی: الکه، چاروق، الجه، شنقار، یلدوز، تمغا، ایلغار،
- عربی: تغافل کردن، حسبالمدعا، صوبه، عینالهر، غنیم، محافه،
جمع بستن لغات با «ان»
- امرایان، شمایان، مایان، بیگمان، خانمان،
استفاده از عبارات و ترکیبات خاص
- خود را بابر شاه گویانیدند.
- غرض که گرفتن کابل را شگون گرفته بودند.
- … آخرالوقت که برادران رفتند، و از امرایان همچو کسی نماندند که خلاف مقصود ایشان توانند.
- و بعد چندگاه متوجه قلات و قندهار شدند.
- اگر رخصت شوم چندگاه در کابل آنجا باشم.
جستارهای وابسته
[ویرایش]- همایون نامه اثر حماسی حکیم نصر زجاجی.
منابع
[ویرایش]- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ «همایون نامه».
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ «همایون نامه گلبدن بیگم» (PDF). کتاب ماه تاریخ و جغرافیا (۱۴). آذر ۱۳۷۷.
- ↑ همایوننامه. پارامتر
|first1=
بدون|last1=
در Authors list وارد شدهاست (کمک) - ↑ غروی، مهدی (اردیبهشت49). «گلبدن بانو و کتابش، همایوننامه». مجله هنر و مردم. ۸ (۹۱): ص ۲۹-۳۷. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک)