نبکا

درخت گز در صحرای سینا

نبکا (واژه‌ای عربی به معنای تپه کوچک) عارضه‌ای از حاصل تعامل فرسایش بادی، خیسی منطقه و پوشش گیاهی است؛ به اینصورت که وجود گیاه، در مسیر حمل و ترانزیت فرسایشی بادی مانع ایجاد می‌کند و باعث می‌گردد که در پای گیاه، ماسه جمع شود و به مرور زمان تله‌ای از ماسه با تاجی از پوشش گیاهی ایجاد می‌گردد که به آن نبکا یا تلهٔ گیاهی گفته می‌شود.

نبکاها عموماً در سطح همواری می‌رویند که میزان ماسهٔ آن متوسط و سطح آب زیر زمینی آن بالا یا رطوبت کافی برای رشد گیاه در آن فراهم باشد. عناصر تشکیل‌دهندهٔ نبکا شامل ماسه لای، رس و سیلت است.

واقعیتی درباره گیاه نبکا

این گیاه مقاوم ریشه های بسیار قدرتمندی دارد. به مرور زمان و با جمع شدن ماسه اطراف و روی گیاه، نبکا به طور کامل درون شن دفن می شود، اما وجود ریشه های قوی، باعث می شود این گیاه دوباره از درون خاک و ماسه بیرون زده و رشد کند. در واقع ریشه این گیاه با حفظ رطوبت حداقلی زیر تل ماسه، یک اکوسیستم درون زمین ایجاد میکند. این فضا و رطوبت اندک زیر زمین به دیگرموجودات و حشرات زیر خاک برای ادامه حیاط در دل کویر کمک می کند. به همین دلیل اگر نبکا را از نزدیک مشاهده کنید، این گیاه روی تل های بلند خاک و ماسه قرار گرفته است در حالی که ریشه های آن تا چند متر زیر زمین رشد کرده است.

گیاه نبکا در ایران

شهر شهداد ، یکی از شهرهای استان کرمان است که جنگل نبکا را در کنار خود دارد. جنگل نبکا در حدفاصل بین شهر شهداد و کلوت های شهداد واقع شده که منطقه وسیعی از بیابان را پوشش داده است.

منابع

نبکا، گیاهی سرسخت در دل کویر : مارکوگشت