ملا زلفعلی بختیاری

ملازلفعلی
پیشه	شاعر
شناخته‌شده برای	شعر با گویش بختیاری

ملازلفعلی شهرانی کرانی بختیاری از شاعران بختياری از استان چهارمحال و بختیاری ایران بوده که به گویش بختیاری شعر می‌سروده است. از وی که مجرم تخلص می‌کرده، دیوان اشعاری به چاپ رسیده است.

زندگی

ملازلفعلی بن لطفعلی بن فتحعلی بن غریب بن شهرون، یکی از شاعران بختیاری بود. وی در قریه کران شهرستان فارسان و در خانواده‌ای روستایی متولد شد. ملازلفعلی شهرانی کرانی بختیاری «کرانی الاصل» بود و قراردادها و اسنادی که مُهر و امضای وی در پای آنها نقش بسته است، این ادعا را ثابت می‌کند.
تاریخ تولد وی به درستی معلوم نیست. قراردادهایی از سال‌های ۱۲۹۴٬۱۲۹۹٬۱۳۰۳٬۱۳۰۶٬۱۳۰۰و۱۳۱۲ قمری موجود است که به مهر و امضای ملازلفعلی نیز مزین می‌باشند. با توجه به این اسناد و شواهد موجود دیگر، تاریخ تولد وی بین سال‌های ۱۲۶۰ تا ۱۲۷۰ قمری یعنی اواخر سده دوازدهم هجری قمری تخمین زده می‌شود.
وی از همان کودکی به فراگیری علوم و متون فارسی و عربی علاقه بسیاری داشت. به همین سبب در مکتب خانه، خواندن و نوشتن را فرا گرفت و با زبان فارسی و صرف و نحو عربی آشنایی کامل پیدا کرد. استفاده این شاعر از لغات و اصطلاحات عربی در برخی از ابیات خود، بیانگر این مدعاست. ملازلفعلی طبعی لطیف و ذوقی سرشار و عشق و علاقه‌ای وافر به سردون داشت. از آنجا که «مجرم» خود بختیاری زاده بود، بر زبان و واژگان بختیاری تسلط کافی داشت و همین امر او را به سرودن اشعاری ناب و زیبا به گویش شیوای بختیاری تشویق و ترغیب نمود. ملازلفعلی به سبب سفرهایی که به نواحی ایلات و عشایر بختیاری داشت، وسعت واژگان و قلمرو زبان شعری خود را افزایش داد و بر اصالت هر چه بیشتر اشعار محلی‌اش افزود. این شاعر در بین مردم کران به فردی منصف و عادل مشهور بود که در هنگام انعقاد قراردادها، مدارک، اسناد محلی و صلح نامه‌ها، مهر و امضای وی اعتباری خاص داشت. ملازلفعلی در برخی از اشعار خود از زادگاهش قریه «کران» نام می‌برد. از این شاعر به جز حدیث کساء و ابیاتی پراکنده که ورد زبان مردم است، اشعار دیگری از وی در دست نمانده است. در اکثر ابیات حدیث کساء وقوف و آشنایی وی بر آیات و احادیث به خوبی نمایان است. ملا زلفعلی خود را در پیشگاه خدا «مجرم» می‌داند و تخلص این شاعر نیز محتمل بر همین نام است.
زلفعلی در سنه ۱۳۴۰ قمری درگذشت، وی دارای یک فرزند دختر بود.

آثار

دیوان شعر او به به چاپ رسیده و در دسترس است. آثار مدوّن ملا حدیث کساء، قصیده توحیدیه و معراجنامه بوده است که در سال ۱۳۴۵ شمسی در اهواز به وسیله صافی و با توجه معرف زاده دزفولی به چاپ رسید که به علت بی‌توجهی غلط‌های املاّئی و عروض و قافیه‌ای در آنها به چشم می‌خورد. این شاعر بنابر اقوال، آثار دیگری نیز داشته است که چیزی از آنها در دست نیست. اشعار وی مملو از اصیل‌ترین الفاظ و واژه‌های بختیاری است که بعضی از آنها امروز مطلقاً مهجور و فراموش شده‌اند.

نمونه شعر

ای که از اصلِ بد و نیک خور خوت داری		پرده عیو مکن پاره که خوت ستاری
یعنی ای کسی که از منشأ خیر و شر آگاهی		پرده عیب کسان را پاره نکن، که تو بخشنده‌ای

منابع

• دیوان ملا زلفعلی بختیاری، مقدمه و تحقیق محسن فارسانی، انتشارات مشعل اصفهان، ۱۳۷۶.
• یا ستار العیوب، ملازلفعلی بختیاری شاعر بومی سرود، مجله شعر، سال جهارم، ۱۳۷۵، شماره ۲۰، ص. ۶۴،