معرفت‌شناسی تکوینی
معرفت‌شناسی تکوینی (انگلیسی: Genetic epistemology) یا نظریه رشدگرایانهٔ دانش مطالعهٔ ریشه‌های (تبار) دانش است و ژان پیاژه مبدع آن بوده‌است.
اهداف
[ویرایش]هدف از معرفت‌شناسی تکوینی متصل کردن اعتبار/روایی دانش به الگوی ساخت آن است - یعنی زمینه ای که دانش در آن به دست می‌آید، بر درک، کیفیت و میزان دوام آن تأثیر می‌گذارد. علاوه بر این، معرفت‌شناسی تکوینی به دنبال توضیح فرایند رشد شناختی (از بدو تولد) در چهار مرحله اصلی است: حسی حرکتی (تولد تا ۲ سالگی)، پیش عملیاتی (۲–۷)، عملیاتی عینی(۷–۱۱) و عملیاتی صوری (۱۱ سال به بعد). به عنوان نمونه، در نظر بگیرید که برای کودکان در مرحله حرکتی، معلمان باید سعی کنند با داشتن اشیاء کافی برای بازی با آنها محیطی غنی و تحریک کننده را فراهم کنند. سپس با کودکان در مرحله عملیاتی عینی، فعالیت‌های یادگیری باید شامل مسائل طبقه‌بندی، ترتیب، مکان، پایداری با استفاده از اشیاء عینی باشد.[۱] تمرکز اصلی بر روی سالهای جوانی رشد است. درونسازی یا جذب وقتی اتفاق می‌افتد که درک حسی یک رویداد یا شیء جدید در یک طرحواره موجود برای یادگیرنده رخ دهد و معمولاً در زمینه خودانگیزشی به کار می‌رود. در برونسازی، تجارب مطابق با نتیجه کارها قرار می‌گیرند. بالاترین شکل رشد تعادل است. از آنجا که یادگیرندگان نحوه فکر کردن خود را تغییر می‌دهند تا جواب بهتری به دست آورند تعادل شامل درونسازی و برونسازی است. این بالاترین سطح رشد است.
پیاژه معتقد بود دانش کارکردی بیولوژیکی است که از یک تغییر کاملاً فردی در اعمال فرد نتیجه می‌شود. وی همچنین اظهار داشت که دانش از ساختارها تشکیل شده و با انطباق این ساختارها با محیط به وجود می‌آید.
معرفت‌شناسی تکوینی پیاژه در میانهٔ منطق صوری و منطق دیالکتیکی قرار دارد. معرفت‌شناسی پیاژه حد فاصل ایدئالیسم عینی و ماتریالیسم است
جستارهای وابسته
[ویرایش]- شناخت‌شناسی ساخت‌گرا
- روان‌شناسی شناختی
- روان‌شناسی تربیتی
- معرفت‌شناسی تکاملی
- معناشناسی عمومی
- لوسین گلدمن
- سبک‌های یادگیری
- نظریه تکرار فرگشتی
- نظریه رشد مرحله‌ای پیاژه
منابع
[ویرایش]- ↑ هدایتی، مهرنوش (۱۳۹۳). به کودکان اعتماد کنیم. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی. شابک ۹۷۸۹۶۴۴۲۶۷۱۷۸.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Genetic epistemology». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۴ آوریل ۲۰۲۰.