ماده تاریک خودتعامل
ماده تاریک خودتعامل یا تئوری خودبرهم‌کنشیِ ماده تاریک (انگلیسی: Self-interacting dark matter) یا (SIDM) در اخترفیزیک و فیزیک ذرات، یک کلاس جایگزین از ذرات ماده تاریک است که برخلاف مدل استاندارد ماده تاریک سرد (CDM) باهم برهمکنش قوی دارند. SIDM در سال ۲۰۰۰[۱] فرضیه‌ای بود که به عنوان راه حلی برای مشکل مسئله هاله تیزه‌ای[۲][۳][۴] مطرح شد. در ساده‌ترین مدل‌های خودتعامل ماده تاریک، یک پتانسیل نوع یوکاوا و یک حامل نیرو φ بین دو ذرهٔ مادهٔ تاریک واسطه می‌شوند.[۵]در مقیاس کهکشانی، خودتعاملی ماده تاریک منجر به تبادل انرژی و تکانه بین ذرات مادهٔ تاریک می‌شود. در طول مقیاس‌های زمانی کیهانی، این امر منجر به هسته‌های همدما در ناحیه مرکزی هاله‌های ماده تاریک می‌شود.
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ Spergel, David N.; Steinhardt, Paul J. (April 2000). "Observational Evidence for Self-Interacting Cold Dark Matter". Physical Review Letters (به انگلیسی). 84 (17): 3760–3763. arXiv:astro-ph/9909386. Bibcode:2000PhRvL..84.3760S. doi:10.1103/PhysRevLett.84.3760. ISSN 0031-9007. PMID 11019199. S2CID 6669358.
- ↑ Moore, Ben (August 1994). "Evidence against dissipation-less dark matter from observations of galaxy haloes". Nature (به انگلیسی). 370 (6491): 629–631. Bibcode:1994Natur.370..629M. doi:10.1038/370629a0. ISSN 0028-0836. S2CID 4325561.
- ↑ Oh, Se-Heon; de Blok, W. J. G.; Walter, Fabian; Brinks, Elias; Kennicutt, Robert C. (December 2008). "High-Resolution Dark Matter Density Profiles of THINGS Dwarf Galaxies: Correcting for Noncircular Motions". The Astronomical Journal (به انگلیسی). 136 (6): 2761–2781. arXiv:0810.2119. Bibcode:2008AJ....136.2761O. doi:10.1088/0004-6256/136/6/2761. ISSN 0004-6256.
- ↑ Oh, Se-Heon; Hunter, Deidre A.; Brinks, Elias; Elmegreen, Bruce G.; Schruba, Andreas; Walter, Fabian; Rupen, Michael P.; Young, Lisa M.; Simpson, Caroline E.; Johnson, Megan C.; Herrmann, Kimberly A. (June 2015). "High-resolution Mass Models of Dwarf Galaxies from LITTLE THINGS". The Astronomical Journal (به انگلیسی). 149 (6): 180. arXiv:1502.01281. Bibcode:2015AJ....149..180O. doi:10.1088/0004-6256/149/6/180. ISSN 0004-6256.
- ↑ Loeb, Abraham; Weiner, Neal (April 2011). "Cores in Dwarf Galaxies from Dark Matter with a Yukawa Potential". Physical Review Letters (به انگلیسی). 106 (17): 171302. arXiv:1011.6374. Bibcode:2011PhRvL.106q1302L. doi:10.1103/PhysRevLett.106.171302. ISSN 0031-9007. PMID 21635025.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Self-interacting dark matter». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۴ ژوئیه ۲۰۲۴.
پیوند به بیرون
[ویرایش]- Bertone, Gianfranco (2010). Particle Dark Matter: Observations, Models and Searches. Cambridge University Press. p. 762. Bibcode:2010pdmo.book.....B. ISBN 978-0-521-76368-4.
- Musser, George (May 2000). "What's the Matter?". Scientific American. 282 (5): 24. Bibcode:2000SciAm.282e..24M. doi:10.1038/scientificamerican0500-24.
- Lawrence, Krauss (2000). Quintessence: The Search for Missing Mass in the Universe. Basic Books. p. 384. ISBN 978-0-465-03741-4.