کبریت ممتاز

شرکت کبریت ممتاز از نخستین تولیدکنندگان کبریت در ایران و عرضه کننده کبریتهایی با نام تجاری ممتاز، ستاره ممتاز و مشکین است.

حاج محمد‌رحیم و حاج محمد‌باقر خویی در سال ۱۳۰۰ خورشیدی شرکت کبریت‌سازی را تأسیس کردند و از دولت درخواست کردند امتیاز انحصاری واردات و تولید کبریت را در سراسر ایران به مدت پانزده سال به آنها بدهد. هیئت وزیران با اعطای این امتیاز فقط در حدود آذربایجان و در صورت تصویب مجلس موافقت کرد و پس از عقد قراردادی یازده ماده ای با آن دو، ماده واحده ای برای درخواست این امتیاز به مجلس برد. کمیسیون فوائدعامه مجلس، مدت درخواستی پانزده سال را به ده سال کاهش داد.

بنابر قرارداد، در طول مدت امتیاز، اشخاص دیگر از وارد کردن کبریت به خاک آذربایجان و خرید و فروش آن ممنوع می شدند، صاحب امتیاز متعهد می شد ظرف پنج سال، نیاز آذربایجان را به کبریت کاملاً رفع کند وگرنه امتیاز لغو می شد، ماشین‌آلاتی که برای کارخانه کبریت سازی وارد می کردند از عوارض گمرکی معاف و کارخانه تا ده سال از مالیات معاف می شد. صاحبان امتیاز حق فروش کارخانه را به اتباع بیگانه نداشتند اما فروش کارخانه به اتباع ایرانی با اطلاع قبلی وزارت فوائد عامه جایز بود.

شرکت ممتاز با خرید ماشین آلات نیمه اتوماتیک از کشور آلمان در محله باغ میشه تبریز کارخانه خود را احداث و تولید انبوه کبریت را آغاز کرد. در سال ۱۳۴۰ به منظور استفاده بهینه از ضایعات چوب، کارخانه نئوپان از کشور آلمان خریداری و نصب شد که با تکمیل و تغییراتی در ماشین آلات هنوز فعال و در حال تولید است. در سال ۱۳۵۰ شرکت کبریت ستاره ممتاز در جوار کارخانه ممتاز قدیمی احداث و با خرید دو خط ماشین آلات تمام اتوماتیک و بسیار مدرن از شرکت آرنکو سوئد راه اندازی شد. محصولات کارخانه ستاره ممتاز که با نظارت شرکت کبریت سوئد تولید می شد، هم‌تراز کبریتهای اروپایی بود و تحولی در صنعت کبریت ایجاد کرد.

در سال ۱۳۵۷ با افزایش مصرف کبریت و نیاز بازار، سه خط دیگر از ماشین آلات تمام اتوماتیک ساخت سوئد خریداری و کلیه پنج خط مدرن در سالنهای جدیدالاحداث در محل فعلی کارخانه در ابتدای جاده تبریز - اهر نصب شد. این شرکتها به جایگاه بزرگترین تولیدکننده کبریت در ایران رسیدند و توانستند اولین مهر استاندارد را در این صنعت کسب کنند. بعد از انقلاب، این شرکتها کارخانه ای در مشکین‌شهر احداث کردند که محصولات آن به نام کبریت مشکین تولید و به بازار عرضه می شود.