ویکیپدیا:جستار برگزیده/آذر برزینمهر
بُرزینمِهر یا آذَرِ بُرزینمِهر، نام یکی از آتشهای مقدس کیش زرتشتی است که یکی از سه آتشکده بزرگ ایران پیش از اسلام بوده و بر روی کوه ریوند خراسان و در نزدیکی دریاچه سووَر، قرار داشتهاست. بُرزینمِهر — آتشِ خاصِ واستریوشان (= کشاورزانِ) ایرانزمین، در دوره ساسانیان و دورانهای پیش از آنان — در کنار دو آتشکده اساطیری-تاریخی دیگر — آذر گُشنَسپ (= آتشِ شاهان و رزمیان) و آذر فرنبغ (= آتشِ روحانیان) — از جایگاه و احترام ویژهای برخوردار بودهاست.
بُرزینمِهر از گونه آتش بهرام (ورهرام) بوده که از والاترین و مقدسترین آتشها در کیش زرتشتی است. با فراگرد آوردن شانزده آتش از شانزده منبع مختلف، و تطهیر آن در ۱۱۲۸ بار، در طی آیینی، آتش بهرام فراهم میآید. چنانکه در متون آمدهاست: آتش برزیسِوَه (مینوی آتشان که جایگاه آن در نزد هرمزد خدای در گَردومان است) از آسمان بدان آتش فرود خواهد آمد و براستی؛ روانِ آتش بهرام است.
نگارههای آتش و آتشدان در آثار دوره مادها، هخامنشیان و پس از آن دیده میشود. نگاره آتشدان، در دوره ساسانی، تبدیل به نشانهای ملی گردید که بر پشت سکههای پادشاهان این دوره نقش بست. شاهان ساسانی و بسیاری از پادشاهان ایرانی و تورانی پیش از آنان هنگامیکه بر تخت شاهی مینشستند و تاجگذاری میکردند، آتشکدهای میساختند و این رویداد، مبدأ تاریخ قرار میگرفت. در سکههای ساسانی، نگاره آتش و آتشدان، نماد مزدیسنا است که خادمان آتش (شاه و ملکه، ایزدان یا موبدان) در دو سوی آن دیده میشود.