ولسوالی غوربند
| غوربند | |
|---|---|
 دادگاه ولسوالی غوربند | |
| اطلاعات کلی | |
| کشور | افغانستان |
| ولایت | پروان |
| مرکز ولسوالی | سیاه گرد |
| اداره | |
| ولسوال | نورآقا سامع |
| شوراهای ولایتی | شورای ولایتی ولایت پروان |
| مردم | |
| جمعیت | ۱۰۹٫۳۴۲ (۱۳۹۹) |
| پراکندگی | ۹۸۵ نفر بر کیلومتر مربع |
| دین | اسلام |
| زبان | دری |
| اطلاعات جغرافیا | |
| مساحت | ۱۱۱ کیلومتر مربع |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۵۰۰ |
| منطقه زمانی | ۴:۳۰+ (وقت استاندارد افغانستان) |
ولسوالی غوربند یکی از ولسوالی‌های ولایت پروان، به مرکزیت شهر سیاه گرد در شمال خاوری افغانستان است. غوربند در دامنه جنوبی هندوکش واقع شده و در مرز غربی آن دره باستانی کوه دامن قرار گرفته است.[۱] مساحت این ولسوالی ۸۹۹ کیلومترمربع[۲] و جمعیت آن در سال ۱۳۹۹ حدود ۱۰۹٫۳۴۲ نفر میباشد.[۳] این ولسوالی از جنوب با ولایت کابل، از غرب با ولسوالی شینواری، از شرق با ولسوالی سرخ پارسا و شیخ‌علی و از شمال با ولایت بغلان هم‌مرز است.
غوربند تاریخ دیرینه دارد. جهان‌گشایان بزرگ چون اسکندر مقدونی، چنگیز خان و دیگران درین دیار به شکست مواجه شدند. در جریان اشغال افغانستان توسط روس‌ها مردم این دره تلفات زیادی را متقبل گردیدند. روس‌ها چندین‌بار در این دره هجوم آوردند اما به مقاومت شدید مردم این مرز و بوم مواجه شدند. سرانجام در سال ۱۳۶۰ خورشیدی روس‌ها که توان مقابله را از دست داده بودند، مجبور به ترک این دیار شدند.
نام / وجه تسمیه غوربند[ویرایش]
در مورد دره غوربند کمتر خوانده و شنیده ایم . در قاموس های لغات و فرهنگنامه ها دراین مورد چنین میخوانیم:
غوربند. [ ب َ ] (اِخ ) نام بلده ای است در کوهستانات کابل ، به چهارمنزلی شهر. اقسام میوه های سرد سیری خوب دارد. و بجهت برودت چنار در آنجا سبز نشود، اهالی آن افاغنه و فارسی زبانند. (از انجمن آرا) (آنندراج ). سلسله جبالی نیز به همین نام در شمال کابل هست .
اصطلاح غوروند در اثار و منابع جغرافیایی اسلامی به کرات آمده است . طبری یکی از آنهاست که غوروند را هنگام فتح فتوحات سرزمین های شرقی توسط عباسیان اورده است و می نگارد: فضل پسریحیی برمکی برای گسترش خلافت به سوی سرزمینهای شرقی ، نخست ابراهیم بن جبرییل بن بختیشوع ، فرمانده محافظان و نگهبانان خود، را به تسخیر کابل فرستاد (۱) و سپس محمد مزاحم را به غوروَند، قلعه ای مستحکم در جنوب غربی بلخ ، گسیل کرد و پس از گشودن قلعه او را به حکومت بامیان گمارد.(۲)
در تاریخ بیهقی از غوروند به عنوان نام محلی در حدود کابل ذکر میکند چنانچه : پس لشکر از راه دره ٔ زیرقان و غوروند بکشیدند و بیرون آمدند. (۳) البیرونی در تحقیق ماللهند از رودی به نام غوروند نام میبرد و می نگارد؛ غوروند؛ نام رودی است که از کوههایی در نزدیکی کابل سرچشمه میگیرد. (۴)
اصطلاح نام غوربند در زمان بابری ها همچنان معمول بوده است چنانچه : میرزا کامران ، پسر بابر که در حدود ۹۵۰ هـ ق در کابل حکومت می کرد، اداره امور شهرهای گَرْدیز، نَغَر، بَنْگَش ، غوربند، ضحاک و بامیان را به بهرام واگذاشته بود.
بنابر بیان جهانگشای نادری ۲۸۰ سال قبل، نادر افشار در لشکرکشی به هند، هنگامیکه در شش فرسخی غزنین فرود آمد، ( فرزندش ) نصراللّه میرزا را به تنبیه افاغنه غوربند و بامیان فرستاد. او سرکشان را تنبیه کرد و به اطاعت واداشت (۵)
غوربند درتاریخ درمتون مختلف به نام های مختلف یعنی غوربند، سفورقند، غوروند یاد گردیده ، و درتاریخ شهربنام هژده دره نیز ذکر شده است.
کلمه غوربند متشکل از دوجزاست که یکی غورکه به معنی (گر) البته درزبان های میانه باختری (گر) به معنی کوه آمده است مثل شولگر، گردیز همچنان درپشتو غر به معنی کوه است مانند : سپین غر و امثال ان . احتمالاً بابر اولین کسی خواهد بود که غوربند را یکی از تومان ( ولایت) های کابل نامبرده است که : دیگر تومان غوربند است در آن ولایت کوتل را بند میگویند به طرف غور از این کوتل میروند . غالباً از این جهت غوربند [ کوتل غور] گفته اند سردره های او را هزاره ها منزل کرده اند . چند دهی دارد کم حاصل . جائیست میگویند در کوههای غوربند کان نقره و کان لاجورد میشود. (۶)
و در جای دیگر در ذکر راه های کابل مینویسد که: سه راه دیگر در غوربند است براه پروان نزدیک تر تا یکی کولی است. بدلیان و خنجان فرود می اید . راه دیگر کوتل شیرتو است در تابستان وقت کلانی انها از این کوتل فرود آمده براه بامیان و سابقان میروند و در زمستان براه اب دره میروند. در زمستان تا چهار پنچ ماه جمیع راه ها بسته میشود از راه شیرتو از این کوتل گذشته براه آب دره میروند.(۷)
فلسفهء نامگذاری غوربند:
کلمه غوربند متشکل از دو جزء است: یکی غور که ریشه باستانی آن در اوستا و سانسکریت به شکل /گیری/ و در زبانهای میانه ایریانی (باختری) به صورت (گر) ضبط شده است.
البته که (گر) به معنای کوه در زبان پارسی دری هم انتقال کرده است، چون گردیز، شولگر (شون گر، زون گر: کوه، معبد، مهر)، و از این قبیل کلمه /گر/ به معنای کوه به صورت /غر/ در پشتو و پارسی دری هم معمول و در ترکیبات به مشاهده میرسد، مثلا: چونغر(کوه، معبد، مهر) سپین غر....
شکل متحول /غر/ همان غور است، و اما جزء دوم واژهء غوربند عبارت از /بند/ میباشد که در بعضی از متون به شکل /وند/ هم آمده است. البته یکی از معانی /بند/ عقده و گره میباشد. از آنجایی که سلسله کوه هندوکش در این ناحیه به صورت عقده ها و گره ها درآمده یعنی مجموعه یی از شاخه های کوه در آن موقعیت دارد بنابرآن این منطقه غوربند گفته شده است. از همین کثرت شاخه های کوه ها است که غوربند را شهر هژده دره هم گفته اند.
جغرافیا[ویرایش]
این ولسوالی تقریباً نصف ولایت پروان را از نظر مساحت و نفوس تشکیل می‌دهد. پیش از افتتاح تونل سالنگ این دره شمال را به جنوب وصل می‌نمود و تمام کاروان‌های تجارتی از این دره می‌گذشتند؛ اما پس از افتتاح تونل سالنگ از شهرت این راه کاسته شد. این دره زیبا و سرسبز است که توجهٔ گردشگران و سیاحان را به خود جلب نموده است، و پیش از کودتای ماه ثور، روزانه صدها سیاح خارجی و داخلی برای تماشای مناظر دلربای طبیعی به این دره سفر می‌کردند.
در سال ۱۳۹۵خ امین‌الله هاشمی باشندهٔ غوربند یک اپلیکیشن به نام غوربند برای گوشی‌های هوشمند ساخت که تمامی اطلاعات مربوط غوربند همراه تصاویر در آن قرار داده شده است.
مردم[ویرایش]
مردم این ناحیه را اقوام تاجیک، هزاره و پشتون تشکیل می‌دهند.
پیشینه[ویرایش]
از نظر تاریخی دره دریای غوربند تا زمان اسکندر بزرگ با بلخ در ارتباط بود.[۴] دره کوه‌دامن یک مکان باستانی مهم است و شواهد نشان داده است که مردم ساکن این دره در اوایل سال تکنیک‌های پیشرفته استخراج معادن را توسعه داده‌اند.
دره غوربند سکونت‌گاه اصلی سلسله خشگی و مردمان هزاره بوده است.[۵][۶][۷]
علما و سیاستمداران برجسته از این منطقه برخاسته اند. به عنوان مثال، آقای میرعلی گوهر قربندی نماینده صریح مجلس در زمان پادشاه ظاهر شاه از این منطقه بود. آقای میرعلی گوهر به همراه گروهی از علمای مشهور افغانستان از جمله علما و شاعران بلخی اقدام به کودتایی ناموفق علیه حکومت ظاهر شاه کردند که در آن آقای میرعلی گوهر به همراه بقیه اعضای گروه دستگیر شدند. میرعلی گوهر پس از نزدیک به ۱۵ سال زندانی سیاسی، متعاقباً توسط مردم غوربند به عنوان نماینده مردم غوربند در مجلس انتخاب شد. وی به‌عنوان یک نماینده صریح و روشن، تعدادی زیادی تغییرات مثبت در منطقه خود ایجاد کرد. او به‌طور قابل توجهی در این راه خانه خود را اهدا کرد تا به عنوان دبیرستان دخترانه مورد استفاده قرار گیرد. اولین مورد تحولات از این نوع که این منطقه تا حال به‌خود دیده بود. به دلیل نفوذ سیاسی وی، معرفی پروژه‌های برق و آب لوله‌کشی در این منطقه اجرا شد. تا به امروز، میراث وی نه تنها در میان مردم ولسوالی‌های پروان، بلکه در طیف گسترده‌ای از مردم در مناطق مختلف افغانستان به ویژه مناطق مرکزی و شمالی باقی است. مردم غوربند نیز در حمله اتحاد جماهیر شوروی با جهاد جنگیدند. پروفسور محمد صابر خیشکی استاد ارشد دانشگاه کابل و شخصیتی شناخته شده در غوربند متولد شد که در شرایط بسیار سخت جنگ و درگیری با توجه به این واقعیت که «تشویق آموزش عالی برای جوانان ما در آینده حیاتی است» به افغانها خدمت می‌کرد. این جوانان سپس در ساختن غوربند به عنوان یکی از ولایت‌های پیشگام افغانستان سنگ تمام گذاشته‌اند.[۸]
در نوامبر ۲۰۰۷، تیمی از مجریان برنامه توسعه ملی مبتنی بر وزارت بازسازی و انکشاف دهات (MRRD) و برنامه توسعه سازمان ملل (UNDP) منطقه را ارزیابی کردند و برنامه‌های توسعه را تهیه کردند.
طالبان در این ولسوالی فعال بوده‌اند و در نوامبر ۲۰۱۰ گزارش شد که دو مأمور اطلاعات مخفی ایرانی وارد شهر سیاه گرد این ولسوالی شدند و توسط ایالات متحده متهم شدند که به شورشیان برای حمله به نیروهای ائتلاف کمک کرده است.[۹]
پس از پایان آتش‌بس سه روزه عید اعلام شده توسط طالبان، که از ۲۴ تا ۲۶ مه ۲۰۲۰ ادامه داشت، طالبان اواخر شب ۲۷ مه به یک ایست بازرسی در منطقه غوربند حمله کردند. این اولین حمله مرگبار طالبان پس از آتش‌بس در این کشور بود. آنها ایست بازرسی را به آتش کشیدند، که منجر به کشته شدن پنج نظامی افغان شد و دو نفر دیگر را به ضرب گلوله کشته است. در این حمله یک سرباز دیگر زخمی شد و دو نفر دیگر به اسارت درآمدند، در حالی که یک مهاجم طالبان نیز کشته شد.[۱۰][۱۱]
اقتصاد[ویرایش]
کشاورزی[ویرایش]
محصولات اصلی این ولسوالی بادام، سیب، زردآلو، چهارمغز، توت، انگور، شفتالو، ناک و سایر میوه‌های مشابه است.[۱۲] سنگ آهن در این منطقه استخراج و به چاریکار منتقل میشود تا قبل از رسیدن به کابل ذوب شود.[۱۳] نقشه برداران انگلیسی در قرن نوزدهم گزارش دادند که این منطقه دارای ذخایر قابل توجهی آهن، روی، گوگرد و ذغال است.[۱۴] یک جاده غربی این ولسوالی را به ولایت بامیان، جاده شرقی، غوربند را به شهر چاریکار و از آنجا بزرگراه ۷۶ آسیا آن را به شمال متصل میکند.
فرهنگ[ویرایش]
نگارخانه[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ Asiatic Society of Bengal (1836). Journal of the Asiatic Society of Bengal. Bishop's College Press. p. 6. Retrieved 3 January 2011.
- ↑ "Summary of District Development Programme" (PDF). Islamic Republic of Afghanistan Ministry of Rural Rehabilitation and Development National Area Based Development Programme and United Nations Development Programme (UNDP). Archived from the original (PDF) on 7 July 2010. Retrieved 3 January 2011.
- ↑ «برآورد نفوس کشور:١٣٩٩» (PDF). اداراه احصائیه مرکزی افغانستان. ٢٨ می ٢٠٢٠. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۳ ژوئیه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ٢٨ می ٢٠٢١.
- ↑ The Greeks in Bactria & India. CUP Archive. p. 97. GGKEY:NQT6S7GBENB. Retrieved 3 January 2011.
- ↑ Robert Gordon Latham (1859). Eastern and northern Asia. J. van Voorst. p. 333. Retrieved 14 July 2016 – via Internet Archive.
the Hazara live in houses rather than tents ; the Aimak in tents rather than houses.
- ↑ Wheeler M. Thackston (2002). The Baburnama - Memoirs of Babur, Prince and Emperor. New York: The Modern Library. ISBN 0-375-76137-3.
- ↑ Branch, India Army General Staff (1972). Historical and Political Gazetteer of Afghanistan (به انگلیسی). Akadem. Druck- u. Verlagsanst. ISBN 978-3-201-01272-0.
- ↑ Reedy, Chandra L. (10 October 1997). Himalayan bronzes: technology, style, and choices. Associated University Presse. p. 106. ISBN 978-0-87413-570-1. Retrieved 3 January 2011.
- ↑ "Afghanistan war logs: US claims Iran spies helping insurgents to attack coalition forces". The Guardian. London. 25 July 2010. Retrieved 3 January 2011.
- ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نامtoiوارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ "7 soldiers, 19 militants killed in clashes in Afghanistan". May 28, 2020 – via www.china.org.cn/.
- ↑ "Ghorband". Khyber.org. Archived from the original on 6 January 2006. Retrieved 3 January 2011.
- ↑ American Engineer in Afghanis. U of Minnesota Press. 1 January 1999. p. 41. ISBN 978-0-8166-0046-5. Retrieved 3 January 2011.
- ↑ Gazetteer of Afghanistan VI, p. 168
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Ghorband District». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۰ ژانویه ۲۰۱۴.
