نیسکر

موسسه ملی ارتباط علمی و منابع اطلاعات (نیسکر) موسسه‌ای فرهنگی در هند است که در سال ۲۰۰۰ در نتیجه ادغام "مؤسسه ملی علمی" (نیسکام) و "مرکز ملی اسناد علمی" هند (اینسداک) که تابع شورای پژوهش‌های علمی و صنعتی (سی. اس. آی. آر.) بودند به‌وجود آمد. نیسکام و اینسداک هر دو به نمایه‌سازی و اشاعه اطلاعات علمی و فنی می‌پرداختند. فراورده‌های نیسکام طی ۶۰ سال حیات آن به‌صورت مجلات پژوهشی و عامه‌خوان، دائرةالمعارف‌ها، تک‌نگاشت‌ها، کتاب‌ها، و خدمات اطلاع‌رسانی در دسترس گروه‌های مختلف قرار داشت مانند پژوهشگران، دانشجویان، مؤسسات و شرکت‌ها، صنعتگران، کشاورزان، سیاست‌گذاران، و مردم عادی.

اینسداک در ۱۹۵۲ و با کمک یونسکو، در دهلی نو ایجاد شد. خدمات آن چکیده‌نویسی و نمایه‌سازی، طراحی و تولید پایگاه‌های اطلاعاتی، پرورش نیروی انسانی، مشاوره در تأسیس کتابخانه‌ها و مراکز اطلاع‌رسانی جدید، و نمایه‌سازی اطلاعات علمی و فنی بوده‌است. اینسداک همچنین میزبان کتابخانه ملی علوم (ان. اس. ال.) و انجمن همکاری‌های منطقه‌ای جنوب آسیا (سارک) بوده‌است.

وظایف نیسکر

نیسکر وظیفه دارد:

1) با انتشار مجلات پژوهشی در رشته‌های علمی و فنی بین اعضای جامعه علمی پیوندهای رسمی برقرار کند؛

2) اطلاعات علمی و فنی را در میان عموم مردم، به‌ویژه دانش‌آموزان، اشاعه دهد؛

3)دانش و فنون مدیریت اطلاعات را ترویج دهد؛

4) به توسعه منابع انسانی در بخش ارتباط علمی، کتابخانه، مراکز اسناد و اطلاعات، و نظام‌ها و خدمات مدیریت اطلاعات علمی و فنی کمک کند؛ و

5) با مؤسسات و سازمان‌های بین‌المللی مشابه همکاری کند.

همکاری‌های بین‌المللی

نیسکر عضو ملی فدراسیون بین‌المللی مراکز اطلاعات و اسناد فید در کشور هند و از ۱۹۹۶ به بعد اداره مرکزی کمیسیون فید در منطقه آسیا و اقیانوسیه بود و با فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسات کتابداری (ایفلا) نیز همکاری دارد. مرکز اسناد و مدارک سارک (اس. دی. سی.) به‌منظور مبادله اطلاعات علمی و فنی بین کشورها در نیسکر به‌وجود آمده و از ۱۹۹۴، پیش از تأسیس نیسکر، فعال بوده‌است. نیسکر با ۱۵۰ مؤسسه از ۴۴ کشور برنامه مبادله انتشارات دارد. همه ساله متخصصان دیگر کشورها از آن بازدید و متخصصان نیسکر نیز در کنفرانس‌ها، سمینارها، کارگاه‌ها، و برنامه‌های بین‌المللی آموزشی شرکت می‌کنند. همچنین مرکز ملی واگذاری شماره استاندارد بین‌المللی نشریات ادواری (آی. اس. بی. ان.) در هند است.

منابع اطلاعات

یکی از فعالیت‌های اصلی نیسکر جمع‌آوری، سازماندهی، و اشاعه اطلاعات علمی و فنی تولید شده در هند و جهان است. این کار را کتابخانه ملی علوم، مرکز منابع الکترونیک، پایگاه‌های اطلاعاتی بومی، و موزه گیاه‌شناسی و مواد خام انجام می‌دهند.

کتابخانه ملی علوم هند که در ۱۹۶۴ تأسیس شد جنب نیسکر قرار دارد، در سطح ملی به عرضه خدمات می‌پردازد، و مرکز ارجاعی و مبادله در کشور است. خط‌مشی مجموعه‌سازی آن فراهم‌آوری کلیه انتشارات علمی و فنی مهم هند، و تهیه منابع پایه در زمینه نشریات ادواری خارجی است. این کتابخانه ۱۹۰۰۰۰ جلد کتاب مرجع، گزارش، و استاندارد دارد و یکی از بهترین مجموعه‌ها در زمینه موضوعی علوم و فناوری اطلاعات، مواد مرجع، واژه‌نامه به زبان‌های خارجی، و گیاهان دارویی و معطر است، و تقریبآ کلیه نشریات ادواری ارزشمند در زمینه علوم و فنون هند و بیش از ۵۱۰۰ نشریه ادواری داخلی و خارجی را دریافت می‌کند. از این مجموعه حدود ۳۵۰۰ نشریه الکترونیکی است که بیش از ۱۰۰۰ عنوان آن‌ها تمام متن هستند. به‌علاوه، پایگاه‌های اطلاعاتی تمام متن، مانند پایگاه اطلاعاتی ثبت اختراعات ایالات متحده آمریکا و راهنماهای مهم، به شکل لوح فشرده، در این کتابخانه موجود است. به‌منظور تهیه اطلاعات روزآمد برای بخش خصوصی و بازرگانی، نیسکر بیش از ۸۰۰ نشریه ادواری بازرگانی و مدیریت را بر روی لوح فشرده فراهم می‌آورد و اطلاعات مربوط به وضع بازار و مناقصه‌های جهانی را از این پایگاه‌ها استخراج می‌کند و در اختیار مشتریان خود (شرکت‌های ذی‌نفع) قرار می‌دهد.

علاوه بر این، کتابخانه ملی علوم دارای بخش کتابخانه الکترونیکی است. این بخش مجموعه‌ای غنی، متجاوز از ۵۰۰۰ مجله خارجی، خلاصه مقالات کنفرانس‌ها، و جز آن دارد که بیشتر آن‌ها بر روی لوح فشرده است.

نیسکر مرکز توسعه کنسرسیوم آزمایشی مجلات الکترونیکی برای سی. اس. آی. آر. است. به‌این منظور توافق‌نامه‌ای با ناشران ۱۲۰۰ مجله الکترونیکی برای چهار سال منعقد شده‌است که دسترسی و ذخیره این مجلات را برای متخصصان سی. اس. آی. آر. میسر می‌کند.

علاوه بر پایگاه‌های اطلاعاتی درون سازمان، مؤسسه برای سازمان‌های دیگر نیز انواع پایگاه‌های اطلاعاتی ــ از کتابشناختی تا چند رسانه‌ای ــ طراحی و تهیه می‌کند. تعدادی از پایگاه‌های اطلاعاتی درون سازمانی، مانند فهرست مشترک نشریات ادواری علمی هند (ان. یو. سی. اس. اس. آی.)، پایگاه اطلاعاتی ثبت اختراعات هند (این‌پت)، چکیده‌نامه گیاهان دارویی و معطر (ماپا)، و چکیده‌نامه علوم هند (ایسا) هم بر روی لوح فشرده و هم به‌صورت پیوسته قابل دسترسی است.

خدمات

نیسکر خدمات بسیار متنوعی عرضه می‌کند. از آن جمله: جستجوی منابع، نشر الکترونیک، ویرایش، حروفچینی، طراحی امور چاپی، ورود داده‌ها، خدمات ترجمه، فتوکپی، چکیده‌نویسی و فهرست مندرجات، خدمات تأمین مدرک، خدمات مشاوره، نمایشگاه کتاب، ثبت شماره استاندارد بین‌المللی نشریات ادواری، خدمات کتابسنجی، امانت بین کتابخانه‌ای، ارتباط علمی و آموزش نیروی انسانی برای کتابخانه‌ها، مراکز اطلاع‌رسانی و مراکز اسناد است.

نیسکر پروژه‌هایی را نیز برای سایر سازمان‌ها اجرا می‌کند. طراحی و توسعه پایگاه‌های اطلاعاتی؛ خودکاری و نوسازی کتابخانه‌ها؛ و ویرایش و تولید انتشارات مختلف نظیر مجله‌ها، کتاب‌ها، مجموعه مقالات کنفرانس‌ها، گزارش‌های سالانه از آن جمله است.

برنامه‌های پرورش نیروی انسانی نیسکر شامل برگزاری دوره کارشناسی ارشد در علوم اطلاع‌رسانی (ای. آی. اس.)؛ تشکیل دوره‌های آموزش کوتاه‌مدت؛ دوره‌های تربیتی پیوسته، در دوره‌های آموزشی به‌صورت آنلاین است. دوره معادل کارشناسی ارشد اطلاع‌رسانی دو ساله است. دولت هند و بسیاری از دانشگاه‌ها دوره‌های نیسکر را معتبر می دانند. دوره‌های آموزش آنلاین (یک هفته تا ۶ ماهه)، متناسب با نیاز و علایق و تجربه کاری شرکت‌کنندگان برگزار می‌شود.

منابع

• جلالی دیزجی، علی. "هندوستان، کتابخانه‌های". دائرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی. ج ۲