نسلکشی ارمنیها (به ارمنی: Հայոց Ցեղասպանություն؛ به ترکی استانبولی: Ermeni Soykırımı) که گاهی با نامهای دیگری چون هولوکاست ارامنه، و نیز توسط خود ارمنیها با عنوان جنایت بزرگ (به ارمنی:Մեծ Եղեռն) شناخته میشود، به نابودی عمدی و از پیش برنامهریزی شده (نسلکشی) جمعیت ارمنی ساکن سرزمینهای زیر کنترل امپراتوری عثمانی در دوران جنگ جهانی اول (۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷ میلادی) توسط دولتمردان عثمانی و رهبران قیام ترکان جوان اطلاق میشود. عملیات در قالب کشتارهای دستهجمعی و نیز تبعیدهای اجباری در شرایطی که موجبات مرگ تبعیدشدگان را فراهم آورد، انجام میپذیرفت. امروزه تعداد کل قربانیان نسلکشی ارمنیان بهطور عام بین یک تا یک و نیم میلیون نفر برآورد شدهاست. در طی این دوران دیگر گروههای قومی منطقه، از جمله آشوریان، یونانیان و کردها نیز به طریقی مشابه مورد حملهٔ ترکان عثمانی قرار گرفتند؛ به گونهای که بسیاری از محققان این رویدادها را نیز بخشی از همان سیاست نابودسازی قومی دولتمردان تُرک دانستهاند. امروزه این رویداد بهطور گسترده به عنوان یکی از اولین نسلکشیهای سده بیستم شناخته میشود.
نسلکشی ارمنیها (به ارمنی: Հայոց Ցեղասպանություն؛ به ترکی استانبولی: Ermeni Soykırımı) که گاهی با نامهای دیگری چون هولوکاست ارامنه، کشتار ارامنه و نیز توسط خود ارمنیها با عنوان جنایت بزرگ (به ارمنی:Մեծ Եղեռն) شناخته میشود، به نابودی عمدی و از پیش برنامهریزی شده (نسلکشی) جمعیت ارمنی ساکن سرزمینهای زیر کنترل امپراتوری عثمانی در دوران جنگ جهانی اول (۱۹۱۵ تا ۱۹۱۷ میلادی) توسط دولتمردان عثمانی و رهبران قیام ترکان جوان اطلاق میشود. عملیات در قالب کشتارهای دستهجمعی و نیز تبعیدهای اجباری در شرایطی که موجبات مرگ تبعیدشدگان را فراهم آورد، انجام میپذیرفت. امروزه تعداد کل قربانیان نسلکشی ارمنیان بهطور عام بین یک تا یک و نیم میلیون نفر برآورد شدهاست. در طی این دوران دیگر گروههای قومی منطقه، از جمله آشوریان، یونانیان و کردها نیز به طریقی مشابه مورد حملهٔ ترکان عثمانی قرار گرفتند؛ به گونهای که بسیاری از محققان این رویدادها را نیز بخشی از همان سیاست نابودسازی قومی دولتمردان تُرک دانستهاند. امروزه این رویداد بهطور گسترده به عنوان یکی از اولین نسلکشیهای سده بیستم شناخته میشود.
علاوه بر دستگیری و اعدام ارمنیها، جمعیت بسیار زیادی از مردان، زنان و کودکان ارمنی از خانه و کاشانه خود تبعید، بدون هیچ دسترسی به آب و غذا به قصد مرگ وادار به راهپیمایی در مسیرهای طولانی و بیابانی شدند. تجاوز و آزار و اذیت جنسی قربانیان توسط نیروهای متخاصم در طول تبعید به دفعات گزارش شدهاست.
کمپین من عذر میخواهم (به ترکی Özür Diliyoruz به انگلیسی I Apologize)، کمپینی است که در ۱۵ دسامبر ۲۰۰۸ میلادی، گروهی از استادان دانشگاهها، روزنامهنگاران، و روشنفکران ترکیه، با ایجاد تارنمای اینترنتی و انتشار دادخواست مشترکی برای کشتارهای سال ۱۹۱۵، از ارمنیان عذرخواهی کردند.[۲] بانیان این اقدام، دانش پژوهان تُرک، احمد اینسل، باسکین اُران، چنگیز اختر، و روزنامهنگار تُرک، علی بایرا ماُغلو بودند. در ۲۴ ساعت اول این کمپین ۵۰۰۰ نفر امضاء کردند و تا ژانویه ۲۰۰۹ میلادی به ۳۲۰۰۰ نفر رسید که باعث خشم مقامات بلند پایه ترکیه شد.
قالی یتیمان ارمنی همچنین مشهور به قالی یتیمان غزیر یک فرش ارمنی است که توسط دختران یتیم پناهجویی که از نسلکشی ارمنیها در سال ۱۹۱۵ ، جان سالم بهدر برده بودند، در روستای غزیر، لبنان بافته شد. این قالی به نشانه قدردانی از سوی بنیاد کمکرسانی خاور نزدیک در سال ۱۹۲۵، به جان کالوین کولیج، سیامین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا اهدا شد. چهارصد دختر نوجوان ارمنی، به تشویق یاکوپ کونتسلر، در نوبتهای شبانهروزی اقدام به بافت قالیای کردند که قرار بود پس از اتمام به مردم آمریکا تقدیم شود. چهارصد دختر یتیم ارمنی طی ۱۸ ماه کار مستمر ۴٬۴۰۴٬۲۶۶ بار گره بر تارهای قالی زدند تا نقشهایی از گل و گیاه و حیوانات خیالی باغ عدن را بر پود آن بیآفرینند. قالی یتیمان ارمنی در مالکیت کاخ سفید قرار دارد.
تظاهرات ۱۹۶۵ ایروان (ارمنی: Երևանի ցույցեր (1965) انگلیسی: 1965 Yerevan demonstrations) در ۲۴ آوریل ۱۹۶۵، مصادف با پنجاهمین سالگرد نسلکشی ارمنیها، در مقابل چشمان ناباور دولتمردان مسکو، مردم ایروان و بسیاری از شهرهای ارمنستان طی برپایی تظاهراتی اعتراضآمیز با کل ارمنیان جهان همصدا شدند و خواستار به رسمیت شناختن این فاجعهٔ انسانی از طرف حکومت اتحاد جماهیر شوروی و جوامع بینالمللی و همچنین اجازهٔ برپایی بنای یادبود برای قربانیان شدند. دولت مرکزی شوروی به ناچار تسلیم خواستهٔ مردم ارمنستان شد و اجازهٔ برپایی بنای یادبود را داد.
حرامزاده استانبول (انگلیسی: The Bastard of Istanbul) رمانی است به قلم الیف شافاک نویسنده پرفروش ترک که در اصل به زبان انگلیسی نگاشته شدهاست و در سال ۲۰۰۶ توسط Viking Adult به چاپ رسیدهاست. این کتاب داستان خانوادهای اهل ترکیه و خانوادهای ارمنی-آمریکایی را از زاویه دید چهار نسل از زنان روایت میکند. داستانی دربارهٔ هنجارهای جامعه، رازهای خانوادگی و نیاز مبرم به گفتگو و البته مفهوم فراموشی است؛ فراموشی جمعی که ترکیه بهطور کل دچار آن شدهاست. «شافاک» به خاطر اشاره به نسلکشی ارمنیها، در رمان دوم خود «حرامزاده استانبول» از سوی دادگاه ترکیه به جرم اهانت به ترک بودن متهم شد. پرونده او در ژوئن ۲۰۰۶ بسته شد، ولی چند ماه بعد، دوباره باز و وی با احتمال سه سال زندان روبهرو شد. مترجم و ناشر او هم با همین مجازات روبهرو شدند، اما در ۲۱ سپتامبر ۲۰۰۶ بهخاطر کمبود مدرک، پرونده او بسته شد. این کتاب توسط گلناز غبرائی به فارسی برگردانده شده و در سال ۱۳۹۷ نشر مهری، لندن به چاپ رسیدهاست