حسین امیرعبداللهیان

حسین امیرعبداللهیان
حسین امیرعبداللهیان
شصت و ششمین وزیر امور خارجه
	دوره مسئولیت; ۳ شهریور ۱۴۰۰ – ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳
رئیس‌جمهور	سید ابراهیم رئیسی
پس از	محمدجواد ظریف
پیش از	علی باقری کنی (سرپرست)
سفیر ایران در بحرین
	دوره مسئولیت; ۳۰ مرداد ۱۳۸۶ – ۱۳ شهریور ۱۳۸۹
رئیس‌جمهور	محمود احمدی‌نژاد
پس از	محمد فرازمند
پیش از	مهدی آقاجعفری
اطلاعات شخصی
زاده	۳ اردیبهشت ۱۳۴۳; دامغان، ایران
درگذشته	۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳ (۶۰ سال); ورزقان، آذربایجان شرقی، ایران
علت مرگ	سقوط بالگرد
حزب سیاسی	بدون عضویت حزبی
فرزندان	۲
تحصیلات	روابط بین‌الملل
محل تحصیل	دانشکده روابط بین‌الملل دانشگاه تهران
هیئت دولت	دولت سیزدهم

حسین امیرعبداللهیان (۳ اردیبهشت ۱۳۴۳ – ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳) سیاستمدار و دیپلمات ایرانی بود که از سال ۱۴۰۰ تا هنگام کشته شدنش در ۱۴۰۳ به‌عنوان وزیر امور خارجه ایران در دولت رئیس جمهور سید ابراهیم رئیسی فعالیت می‌کرد.^[۳]^[۴] او همچنین دبیرکل دبیرخانهٔ دائمی کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضهٔ فلسطین و مدیر مسئول فصلنامهٔ گفتمان راهبردی فلسطین بود.^[۵]^[۶]^[۷]^[۸] امیرعبداللهیان در یک سانحه هوایی، در ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۳ به همراه رئیس‌جمهور ایران کشته شد.

او دستیار ویژه رئیس مجلس شورای اسلامی و مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی در فاصله سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ بوده است.^[۵]^[۶] وی در دورهٔ وزارت علی‌اکبر صالحی به‌عنوان معاون وزیر امور خارجه منصوب شد که در سه سال اول وزارت محمدجواد ظریف هم در این سمت ابقا شد. وی مشاور سیاسی ظریف و استاد دانشکده روابط بین‌الملل وزارت امور خارجه نیز بوده است. برکناری او از سمت معاونت عربی و آفریقایی وزارت امور خارجه و انتصابش به عنوان سفیر ایران در عمان، توسط محمدجواد ظریف با انتقاداتی از سمت جناح اصولگرایان همراه بود که وی حاضر به پذیرش این سمت نشد.^[۹]

زندگی

حسین امیرعبداللهیان در اردیبهشت ۱۳۴۳ در دامغان واقع در استان سمنان زادهٔ شد. او در ۶–۷ سالگی پدر خود را از دست داد و مسئولیت اداره زندگی آنها بر دوش مادر و برادر بزرگ‌ترش افتاد. او در سال ۱۳۷۳ ازدواج کرد و دارای یک دختر و پسر است.^[۱۰]^[۱۱]

تحصیلات

امیرعبداللهیان دانش‌آموختهٔ کارشناسی روابط دیپلماتیک از دانشکده وزارت امور خارجه، کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در سال ۱۳۷۵ و دکترای روابط بین‌الملل از دانشگاه تهران است.^[۱۱]

ارتباط با قاسم سلیمانی

وی به علت دو دهه مسئولیت در وزارت امور خارجه به‌خصوص در سمت عربی و آفریقایی این وزارتخانه، ارتباط نزدیکی با قاسم سلیمانی داشت. زمانی که سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شد و عبداللهیان کارشناس عراق در وزارت امور خارجه بوده است. در جریان تحولات عراق در سال ۲۰۰۳ با سرنگونی صدام حسین، مسئول پرونده عراق در وزارت امور خارجه می‌شود. سلیمانی بعد از هماهنگی‌های کلان برای پیگیری امور مرتبط شخصاً با وی تماس می‌گیرد. عبداللهیان بعدها عنوان می‌کند که این روحیه سلیمانی او را شیفته خودش کرده است. وی در ملاقات با هیئت‌ها و مقامات اروپایی گفته بود:

شما باید از جمهوری اسلامی و قاسم سلیمانی تشکر کنید زیرا سلیمانی به صلح و امنیت جهانی کمک کرده است. اگر جمهوری اسلامی نبود ایستگاه‌های مترو و مراکز تجمع شما در بروکسل و لندن و پاریس امنیت نداشت.

وی معتقد بود اگر قاسم سلیمانی نبود کشورهای بزرگ در منطقه خاورمیانه تجزیه می‌شدند.^[۱۲]

مذاکره با آمریکا

وی سال ۱۳۸۶ در نشست سه جانبه ایران-آمریکا-عراق که در بغداد برگزار شد سرپرست تیم مذاکره کننده ایرانی بود. این نشست با هدف تأمین امنیت عراق به درخواست آمریکایی‌ها که شرایط عراق را خطرناک خوانده بودند برگزار شده بود. سیدعلی خامنه‌ای نیز اجازه داده بود بخاطر شرایط عراق و درخواستی که دولت عراق کرده است، ایران فقط در موضوع عراق در این مذاکرات حضور پیدا کند. این مذاکرات پس از سه جلسه بدون نتیجه ناکام ماند. عبداللهیان بعدها دربارهٔ این مذاکرات گفته بود

آمریکایی‌ها وقتی حرف منطقی را می‌شنیدند و پاسخ منطقی نداشتند، صحنه را خالی می‌کردند. در ابتدای مذاکرات آمریکایی فکر می‌کردند باید دستور جلسه را آنها تعیین کنند اما جمهوری اسلامی این اجازه را به آنها نداد و مقرر شد دستور جلسه با توافق طرفین تعیین شود.^[۱۳]^[۱۴]^[۱۵]

وزارت امور خارجه

پس از استعفای ضمنی محمدجواد ظریف در مهر سال ۱۳۹۷، نام امیرعبداللهیان به عنوان یکی از گزینه‌ها برای تصدی سمت وزیر امور خارجه که نزدیک به علی لاریجانی، رئیس وقت مجلس شورای اسلامی بود توسط برخی از رسانه‌ها مطرح شد.^[۱۷]^[۱۸]

دولت سیزدهم

وی در ۲۰ مرداد ۱۴۰۰ به‌عنوان وزیر پیشنهادی وزارت امور خارجه در دولت سیزدهم توسط سید ابراهیم رئیسی به مجلس شورای اسلامی معرفی شد.^[۱۹]^[۲۰] او در ۳ شهریور ۱۴۰۰ با کسب ۲۷۰ رأی موافق، ۶ رأی مخالف و ۱۰ رأی ممتنع از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رأی اعتماد گرفت و به‌عنوان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران مشغول به کار شد.

مواضع

موضع‌گیری‌های او به‌شکلی است که از جبهه موسوم به جبهه مقاومت که به مجموعه حزب‌الله لبنان، سوریه و سایر جریانات همسو با جمهوری اسلامی ایران که در تضاد با اسرائیل قرار دارند، حمایت می‌کند.^[۲۲]^[۲۳] در عین حال وی در مذاکرات هسته‌ای دوره ریاست جمهوری سید محمد خاتمی عضو کمیته سیاسی و امنیتی مذاکرات هسته‌ای بود و در سال ۱۳۸۶ عضو کمیته مذاکره ایران و ایالات متحده آمریکا در بغداد بود و نیز مذاکره‌کننده در کمیته سیاسی این مذاکرات بوده است. او اولین مقام رسمی ایرانی است که پس از بازگشایی سفارت بریتانیا در تهران در دور اول ریاست جمهوری حسن روحانی برای مذاکرات منطقه‌ای به لندن دعوت شد و با فیلیپ هموند، وزیر امور خارجه وقت انگلستان دیدار کرد. وی مذاکرات منطقه‌ای با فدریکا موگرینی را در پرونده خود دارد و دیدارهای زیادی با دبیرکل سازمان ملل متحد، بان کی‌مون و دبیرکل حزب‌الله لبنان، سید حسن نصرالله داشته است.

کشته‌شدن

در ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۳، حسین امیرعبداللهیان همراه‌ با سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور وقت، برای افتتاح سد قیز قلعه‌سی به آذربایجان شرقی سفر کردند. در مسیر تبریز، در منطقه حفاظت‌شده دیزمار در محدوده عمومی میان ورزقان و جلفا، بالگرد حامل او و رئیسی، سید محمدعلی آل‌هاشم امام‌جمعه تبریز، مالک رحمتی استاندار آذربایجان شرقی و چند تن دیگر از همراهانش دچار سانحه شد و همهٔ سرنشینان آن کشته شدند.^[۲۴]

کتاب‌شناسی

صبح شام؛ انتشارات سوره مهر- چاپ اول- مهر ماه ۱۳۹۹
ناکارآمدی طرح خاورمیانه بزرگ؛ مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی وزارت خارجه- چاپ چهارم- آذرماه ۱۳۹۷
دموکراسی متعارض ایالات متحده آمریکا در عراق جدید؛ ۱۳۸۶-تهران- انتشارات مدیا
استراتژی‌های دوگانه؛ پاییز ۱۳۷۸- تهران-انتشارات بعثت^[۱۱]

پانویس

↑ «"عبداللهیان" سفیر ایران در بحرین شد». ایرنا. ۳۰ مرداد ۱۳۸۶.
↑ «سفیر جدید ایران در بحرین منصوب شد». پایگاه اطلاع‌رسانی دولت. ۱۳ شهریور ۱۳۸۹.
↑ «اعتماد حداکثری مجلس به کابینه آیت‌الله رئیسی/ 18 وزیر پیشنهادی از بهارستان رأی اعتماد گرفتند؛ باغ‌گلی رأی نیاورد». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
↑ «نتایج رأی اعتماد مجلس به کابینه رئیسی+ تعداد آراء موافق و مخالف». ایمنا. ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
↑ ^۵٫۰ ^۵٫۱ امیرعبداللهیان-مدیرکل-بین-الملل-مجلس-و-شیخ-الاسلام-مشاور-ظریف-شدند-...
↑ ^۶٫۰ ^۶٫۱ «امیرعبداللهیان-مدیرکل-بین-الملل-مجلس-شیخ-الاسلام-مشاور-ظریف-شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ فوریه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۹.
↑ http://monitor.shafaqna.com/FA/IR/5460689
↑ «فصلنامه «گفتمان راهبردی فلسطین» منتشر شد». ایرنا. ۱۶ مهر ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱۹ آذر ۱۳۹۹.
↑ «ماجرای کنار گذاشتن امیرعبداللهیان از معاونت وزارت خارجه». مشرق نیوز.
↑ «روایت امیر عبداللهیان از پیام سردار سلیمانی به ظریف دربارهٔ تحولات منطقه». خبرگزاری تسنیم. ۱۲ اسفند ۱۳۹۶.
↑ ^۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ ^۱۱٫۲ «زندگینامه دکتر حسین امیرعبداللهیان دبیرکل». دبیرخانه دائمی کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه فلسطین. ۲۳ آبان ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۰ دسامبر ۲۰۲۰.
↑ «ناگفته‌هایی در مورد سپهبد شهید سلیمانی از زبان حسین امیرعبداللهیان». پایگاه اطلاع‌رسانی جماران. ۴ تیر ۱۳۹۹.
↑ «گزارش دور سوم گفت‌وگوهای ایران - آمریکا - عراق در بغداد». خبرگزاری ایسنا. ۱۵ مرداد ۱۳۸۶.^{^{[پیوند مرده]}}
↑ «امیرعبداللهیان: گفت‌وگوها تداوم می‌یابد اتهامات آمریکا در چارچوب رسانه‌ای است آمریکا برای خروج از شرایط خطرناک عراق از ایران کمک خواست». خبرگزاری ایسنا. ۱۵ مرداد ۱۳۸۶.
↑ «مستند صوتی تجربه مذاکره». خامنه ای دات آی آر.
↑ «دیدار دکتر امیرعبداللهیان با وزیر خارجه عربستان». mfa.gov.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۱.
↑ هنوز حسن روحانی استعفای ظریف را نپذیرفته، اما در ناچاری باید یکی را به‌جای وی انتخاب کند.
↑ جانشین-ظریف-انتخاب-شده-است
↑ «رئیسی فهرست وزرای پیشنهادی دولت سیزدهم را به مجلس معرفی کرد+سوابق». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
↑ «اختصاصی؛ آیت‌الله رئیسی لیست وزرای پیشنهادی را تقدیم مجلس کرد + اسامی و سوابق». خبرگزاری تسنیم. ۲۰۲۱-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.
↑ «عکس‌های متفاوت از دیدار شرکت‌کنندگان همایش بین‌المللی «زنان تأثیرگذار» با امیرعبداللهیان». www.khabaronline.ir. ۲۰۲۳-۰۱-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۱.
↑ منطق جمهوری اسلامی چگونه موجب شکست آمریکا در منطقه شد؟
↑ چرا در سوریه حرف از «گزینه آخر» است؟
↑ «شهادت وزیر خارجه در حادثه سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهور + زندگی‌نامه». ایسنا. ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳.

معاون عربی و آفریقا بایگانی‌شده در ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine، سایت رسمی وزارت امور خارجه
حسین امیر عبداللهیان کیست؟ باشگاه خبرنگاران جوان
آشنایی با زندگی‌نامه دکتر حسین امیرعبداللهیان تاریخانه

پیوند به بیرون

مصاحبه با حسین امیرعبداللهیان (معاون عربی- آفریقایی وزارت امورخارجه) aja.ir

مناصب دیپلماتیک
پیشین: محمد فرازمند	سفیر ایران در بحرین ۱۳۸۹–۱۳۸۶	پسین: مهدی آقاجعفری
مناصب سیاسی
پیشین: محمدجلال فیروزنیا	مدیرکل خلیج فارس وزارت امور خارجه ۱۳۹۰–۱۳۸۹	پسین: حسین کمالیان
پیشین: هادی سلیمان‌پور به عنوان معاون آفریقا	معاون عربی و آفریقا وزیر امور خارجه ۱۳۹۵–۱۳۹۰	پسین: حسین جابری انصاری
پیشین: محمدرضا رئوف شیبانی به عنوان معاون خاورمیانه و مشترک‌المنافع	معاون عربی و آفریقا وزیر امور خارجه ۱۳۹۵–۱۳۹۰	پسین: حسین جابری انصاری
پیشین: محمدجواد ظریف	وزیر امور خارجه ۱۴۰۳–۱۴۰۰	پسین: علی باقری کنی سرپرست
پیشین: محمد شریعتمداری	جانشین رئیس شورای‌عالی امور ایرانیان خارج از کشور ۱۴۰۳–۱۴۰۰	بدون متصدی
کرسی پارلمانی
پیشین: حسین شیخ‌الاسلام	دستیار ویژه رئیس مجلس شورای اسلامی مدیرکل امور بین‌الملل مجلس شورای اسلامی ۱۴۰۰–۱۳۹۵	بدون متصدی تصدی بعدی توسط: کاظم شافعی
سِمَت‌های سازمان‌های ناسودبَر
پیشین: حسین شیخ‌الاسلام	دبیرکل کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه فلسطین ۱۴۰۰–۱۳۹۵	پسین: سید مجتبی ابطحی

[1] «"عبداللهیان" سفیر ایران در بحرین شد». ایرنا. ۳۰ مرداد ۱۳۸۶.

[2] «سفیر جدید ایران در بحرین منصوب شد». پایگاه اطلاع‌رسانی دولت. ۱۳ شهریور ۱۳۸۹.

[3] «اعتماد حداکثری مجلس به کابینه آیت‌الله رئیسی/ 18 وزیر پیشنهادی از بهارستان رأی اعتماد گرفتند؛ باغ‌گلی رأی نیاورد». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.

[4] «نتایج رأی اعتماد مجلس به کابینه رئیسی+ تعداد آراء موافق و مخالف». ایمنا. ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.

[iscanews.ir-5] ۵٫۰ ^۵٫۱ امیرعبداللهیان-مدیرکل-بین-الملل-مجلس-و-شیخ-الاسلام-مشاور-ظریف-شدند-...

[ion.ir-6] ۶٫۰ ^۶٫۱ «امیرعبداللهیان-مدیرکل-بین-الملل-مجلس-شیخ-الاسلام-مشاور-ظریف-شدند». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ فوریه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۲۶ فوریه ۲۰۱۹.

[7] ttp://monitor.shafaqna.com/FA/IR/5460689

[irna-8] «فصلنامه «گفتمان راهبردی فلسطین» منتشر شد». ایرنا. ۱۶ مهر ۱۳۹۷. دریافت‌شده در ۱۹ آذر ۱۳۹۹.

[9] «ماجرای کنار گذاشتن امیرعبداللهیان از معاونت وزارت خارجه». مشرق نیوز.

[10] «روایت امیر عبداللهیان از پیام سردار سلیمانی به ظریف دربارهٔ تحولات منطقه». خبرگزاری تسنیم. ۱۲ اسفند ۱۳۹۶.

[:0-11] ۱۱٫۰ ^۱۱٫۱ ^۱۱٫۲ «زندگینامه دکتر حسین امیرعبداللهیان دبیرکل». دبیرخانه دائمی کنفرانس بین‌المللی حمایت از انتفاضه فلسطین. ۲۳ آبان ۱۳۹۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۴ اوت ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۰ دسامبر ۲۰۲۰.

[12] «ناگفته‌هایی در مورد سپهبد شهید سلیمانی از زبان حسین امیرعبداللهیان». پایگاه اطلاع‌رسانی جماران. ۴ تیر ۱۳۹۹.

[13] «گزارش دور سوم گفت‌وگوهای ایران - آمریکا - عراق در بغداد». خبرگزاری ایسنا. ۱۵ مرداد ۱۳۸۶.^{^{[پیوند مرده]}}

[14] «امیرعبداللهیان: گفت‌وگوها تداوم می‌یابد اتهامات آمریکا در چارچوب رسانه‌ای است آمریکا برای خروج از شرایط خطرناک عراق از ایران کمک خواست». خبرگزاری ایسنا. ۱۵ مرداد ۱۳۸۶.

[15] «مستند صوتی تجربه مذاکره». خامنه ای دات آی آر.

[16] «دیدار دکتر امیرعبداللهیان با وزیر خارجه عربستان». mfa.gov.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۱.

[17] هنوز حسن روحانی استعفای ظریف را نپذیرفته، اما در ناچاری باید یکی را به‌جای وی انتخاب کند.

[18] جانشین-ظریف-انتخاب-شده-است

[19] «رئیسی فهرست وزرای پیشنهادی دولت سیزدهم را به مجلس معرفی کرد+سوابق». خبرگزاری فارس. ۲۰۲۱-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.

[20] «اختصاصی؛ آیت‌الله رئیسی لیست وزرای پیشنهادی را تقدیم مجلس کرد + اسامی و سوابق». خبرگزاری تسنیم. ۲۰۲۱-۰۸-۱۱. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۵.

[21] «عکس‌های متفاوت از دیدار شرکت‌کنندگان همایش بین‌المللی «زنان تأثیرگذار» با امیرعبداللهیان». www.khabaronline.ir. ۲۰۲۳-۰۱-۲۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۵-۲۱.

[22] منطق جمهوری اسلامی چگونه موجب شکست آمریکا در منطقه شد؟

[23] چرا در سوریه حرف از «گزینه آخر» است؟

[24] «شهادت وزیر خارجه در حادثه سقوط بالگرد حامل رئیس‌جمهور + زندگی‌نامه». ایسنا. ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

[۱۵]

[۱۶]

[۱۷]

[۱۸]

[۱۹]

[۲۰]

[۲۱]

[۲۲]

[۲۳]

[۲۴]

ن ب و وزیران امور خارجه (فهرست)
قاجار	نشاط اصفهانی (۱۲۰۲–۱۲۰۰) ابوالحسن شیرازی (۱۲۱۳–۱۲۰۲) علی فراهانی (۱۲۱۴–۱۲۱۳) مسعود انصاری (۱۲۱۹–۱۲۱۴) ابوالحسن شیرازی (۱۲۲۵–۱۲۱۹) مسعود انصاری (۱۲۲۷–۱۲۲۵) امیرکبیر* (۱۲۳۰–۱۲۲۷) محمدعلی شیرازی (۱۲۳۰) سعید انصاری (۱۲۵۲–۱۲۳۰) محمد رئیس نوری* (۱۲۵۲) حسین سپهسالار (۱۲۵۹–۱۲۵۲) سعید انصاری (۱۲۶۲–۱۲۵۹) محمد رئیس نوری* (۱۲۶۲) محمود قراگوزلو (۱۲۶۴–۱۲۶۲) یحیی مشیرالدوله (۱۲۶۶–۱۲۶۴) عباس قوام‌الدوله (۱۲۷۵–۱۲۶۶) نصرالله نایینی* (۱۲۷۵) محسن مظاهر (۱۲۷۸–۱۲۷۵) نصرالله نایینی (۱۲۸۵–۱۲۷۸) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۶–۱۲۸۵) جواد سعدالدوله (۱۲۸۶) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۶) حسن پیرنیا (۱۲۸۷–۱۲۸۶) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۷) جواد سعدالدوله (۱۲۸۸–۱۲۸۷) اسدالله مشارالسلطنه* (۱۲۸۸) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۸۸) اسماعیل ثقةالملک* (۱۲۸۸) محمدابراهیم غفاری (۱۲۸۹–۱۲۸۸) حسینقلی نواب (۱۲۸۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۰–۱۲۸۹) حسن وثوق (۱۲۹۲–۱۲۹۰) محمدابراهیم غفاری (۱۲۹۴–۱۲۹۲) حسن اسفندیاری (۱۲۹۴) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۴) اکبر صارم‌الدوله (۱۲۹۵–۱۲۹۴) حسن وثوق (۱۲۹۶–۱۲۹۵) محمدعلی علاءالسلطنه (۱۲۹۶) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۷–۱۲۹۶) اسدالله مشارالسلطنه (۱۲۹۷) علیقلی مسعود انصاری (۱۲۹۸–۱۲۹۷) فیروز فیروز (۱۲۹۹–۱۲۹۸) اسدالله مشارالسلطنه (۱۲۹۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۹) مصطفی‌قلی فهیم‌الدوله* (۱۲۹۹) جهانگیر ناظم‌الملک* (۱۲۹۹) حسن اسفندیاری (۱۲۹۹) محمود جم (۱۳۰۰–۱۲۹۹) محمدتقی معززالدوله (۱۳۰۰) حسن اسفندیاری (۱۳۰۰) ابوالقاسم عمید* (۱۳۰۰) اسدالله مشارالسلطنه (۱۳۰۰) ابراهیم حکیمی (۱۳۰۱–۱۳۰۰) احمد قوام (۱۳۰۱) محمدعلی فروغی (۱۳۰۲–۱۳۰۱) محمد مصدق (۱۳۰۲) محمدعلی فروغی (۱۳۰۳–۱۳۰۲) حسن مشار (۱۳۰۴–۱۳۰۳)
پهلوی	داوود مفتاح* (۱۳۰۵–۱۳۰۴) علیقلی مسعود انصاری (۱۳۰۷–۱۳۰۵) فتح‌الله پاکروان* (۱۳۰۷) ابوالقاسم عمید* (۱۳۰۷) محمدعلی فرزین (۱۳۰۹–۱۳۰۷) محمدعلی فروغی (۱۳۱۲–۱۳۰۹) سید باقر کاظمی (۱۳۱۴–۱۳۱۲) عنایت‌الله سمیعی (۱۳۱۶–۱۳۱۵) مصطفی عدل* (۱۳۱۷–۱۳۱۶) علی سهیلی (۱۳۱۷) مظفر اعلم (۱۳۱۹–۱۳۱۷) جواد عامری* (۱۳۲۰–۱۳۱۹) علی سهیلی (۱۳۲۱–۱۳۲۰) محمد ساعد (۱۳۲۳–۱۳۲۱) محسن رئیس (۱۳۲۳) نصرالله انتظام (۱۳۲۴–۱۳۲۳) انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۴) ابوالقاسم نجم (۱۳۲۴) احمد قوام (۱۳۲۵–۱۳۲۴) محمدعلی همایون‌جاه (۱۳۲۶–۱۳۲۵) انوشیروان سپهبدی (۱۳۲۶) موسی نوری اسفندیاری (۱۳۲۶) سید باقر کاظمی (۱۳۲۶) موسی نوری اسفندیاری (۱۳۲۷–۱۳۲۶) علی‌اصغر حکمت (۱۳۲۸–۱۳۲۷) علی‌اکبر سیاسی (۱۳۲۸) حسین علاء (۱۳۲۹–۱۳۲۸) محمود صلاحی* (۱۳۲۹) محسن رئیس (۱۳۲۹) عبدالله انتظام (۱۳۳۰–۱۳۲۹) سید باقر کاظمی (۱۳۳۱–۱۳۳۰) حسین نواب (۱۳۳۱) حسین فاطمی (۱۳۳۲–۱۳۳۱) عبدالله انتظام (۱۳۳۴–۱۳۳۲) علیقلی اردلان (۱۳۳۷–۱۳۳۴) علی‌اصغر حکمت (۱۳۳۸–۱۳۳۷) جلال عبده (۱۳۳۸) غلام‌عباس آرام (۱۳۳۹–۱۳۳۸) امیرخسرو افشار* (۱۳۳۹) یدالله عضدی (۱۳۳۹) حسین قدس نخعی (۱۳۴۱–۱۳۳۹) غلام‌عباس آرام (۱۳۴۵–۱۳۴۱) اردشیر زاهدی (۱۳۵۰–۱۳۴۵) عباسعلی خلعتبری (۱۳۵۷–۱۳۵۰) امیرخسرو افشار (۱۳۵۷) احمد میرفندرسکی (۱۳۵۷)
جمهوری اسلامی	کریم سنجابی (۱۳۵۸–۱۳۵۷) مهدی بازرگان* (۱۳۵۸) ابراهیم یزدی (۱۳۵۸) سید ابوالحسن بنی‌صدر* (۱۳۵۸) صادق قطب‌زاده (۱۳۵۹–۱۳۵۸) محمدکریم خداپناهی* (۱۳۵۹) محمدعلی رجایی* (۱۳۶۰–۱۳۵۹) میرحسین موسوی (۱۳۶۰) علی‌اکبر ولایتی (۱۳۷۶–۱۳۶۰) کمال خرازی (۱۳۸۴–۱۳۷۶) منوچهر متکی (۱۳۸۹–۱۳۸۴) علی‌اکبر صالحی (۱۳۹۲–۱۳۸۹) محمدجواد ظریف (۱۴۰۰–۱۳۹۲) حسین امیرعبداللهیان (۱۴۰۳–۱۴۰۰) علی باقری کنی* (اکنون–۱۴۰۳)
* سرپرست