پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات

پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات مهم‌ترین نهاد پژوهشی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که در زمینه‌های علوم انسانی کارهای پژوهشی انجام می‌دهد.

معرفی پژوهشگاه

پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات به منظور رفع نیازهای پژوهشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، فعالیت خود را بر اساس مجوز وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سال ۱۳۷۸ با سرلوحه قرار دادن رویکرد «مسئله محوری» آغاز نموده است. پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات قصد دارد تا از پژوهشگاهی که صرفاً به مطالعات دانشگاهی، بنیادین و نظری می‌پردازد، تبدیل به پژوهشگاهی شود که مسایل وزارتخانه و حوزه کلان فرهنگ و هنر را بررسی و حل نماید.

کسب مجوز شورای گسترش آموزش عالی، تشکیل هیئت امنا و تبدیل مؤسسه به پژوهشگاهی معتبر، انجام دادن طرح‌های مختلف و وسیع تحقیقاتی مثل: طرح بزرگ و ملّی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان و… اشاره نمود. اهداف دو جانبه و سازنده وزارتخانه و پژوهشگاه محقق خواهد شد. پژوهشگاه قصد دارد تا با فعال‌سازی پژوهشکدههای خود از طریق تأمین کادر هیئت علمی و اخذ مجوزهای لازم در این خصوص برنامه‌ای مدون برای ارتقاء سطح علمی خود به عمل آورده و ضمن تسهیل روند رسیدگی به طرح‌های پژوهشی، از یک مجموعه صرفاً اداری، تشکیلاتی نظام‌مند و علمی و به عنوان قوه عاقله و اندیشکده وزارتخانه رسالت خود را به انجام برساند.

پژوهشگاه به‌صورت هیئت امنایی اداره می‌شود که اعضای آن عبارتند از:

• وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان رئیس هیئت امنا
• وزیر علوم، تحقیقات و فناوری یا نماینده وی
• رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی یا نماینده وی
• سه تا پنج تن از شخصیت‌های علمی- فرهنگی مؤثر در توسعه و پیشرفت پژوهشگاه
• رئیس پژوهشگاه (به عنوان دبیر هیئت امنا)

رئیس پژوهشگاه با حکم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب می‌شود.

در حال حاضر ریاست پژوهشگاه با دکتر قاسم زائری است.

رؤسای پیشین پژوهشگاه به ترتیب، افراد ذیل بوده‌اند:

1. دکتر مسعود کوثری- ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۱
2. دکتر سعید معیدفر-۱۳۸۱ تا ۱۳۸۲
3. دکتر محمد سمیعی- ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴
4. محمدتقی شریفی قادری- ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۵
5. دکتر محمدهادی همایون-۱۳۸۵ تا ۱۳۸۸
6. دکتر محمدرضا مرندی-۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰
7. دکتر یحیی طالبیان- ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳
8. دکتر محمدرضا جوادی یگانه- ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶
9. دکتر محمد سلگی- ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰
10. دکتر قاسم زائری- ۱۴۰۰
11. دکتر محمد سلگی

اهداف

برنامه‌ها و محورهای علمی و عملیاتی زیر در دستور کار پژوهشگاه قرار گرفته است: - تغییر نگاه مبنایی مدیران پژوهشگاه از مفهوم «توسعه فرهنگی» به مفهوم «تعالی فرهنگی» - اعتلای نقش پژوهش در حوزه سیاستگذاری و ایجاد ارتباط سازمانی بین پژوهشگر، سیاستگذار، تصمیم‌گیرندگان و مجریان - انسجام پژوهش در وزارتخانه با رویکردی راهبردی - گذر از پژوهش‌های نظری بسوی پژوهش‌های کاربردی عملیاتی با دیدگاه مسئله محوری - جذب هیئت علمی متخصص، متعهد و دارای صلاحیت به عنوان مبنای فعالیت‌های ماندگار پژوهشی مورد نیاز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی - ایجاد ساز و کار و سازمان مناسب برای فعالیت‌های پژوهشی. نسبت به باز تعریف و طراحی پژوهشکده‌ها و گروه‌های علمی – پژوهشی و نیز بازنگری در ساختار کلی پژوهشگاه اقدام لازم در حال انجام است، که این موضوع در کنار تمهیدات اجرایی و اداری اندیشیده شده در خصوص جذب هیئت علمی پژوهشگاه، می‌تواند افق‌های جدیدی را پیش روی پژوهش در حوزه‌های مختلف بخش فرهنگ بگشاید.

ارکان

سه پژوهشکده وابسته:

1. - پژوهشکده فرهنگ
2. - پژوهشکده هنر
3. - پژوهشکده ارتباطات
4. هر کدام از پژوهشکده‌ها نیز با تشکیل گروه‌های علمی – پژوهشی مرتبط با فعالیت خود، حوزه‌های مختلف پژوهشی را پوشش می‌دهد.

دفتر طرح‌های ملی

این دفتر مجری طرح‌ها و پیمایش‌های ملی است. پیمایش‌های ملی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (سه موج)، سرمایه اجتماعی (دو موج)، مصرف کالاهای فرهنگی و تحولات فرهنگی ایرانیان (سه موج) از جمله شناخته‌شده‌ترین مطالعات صورت گرفته در این دفتر هستند.

پیمایش‌های ملی انجام‌شده در دفتر طرح‌های ملی

۱- گرایش‌های فرهنگی و نگرش‌های اجتماعی در ایران، ۱۳۵۳

۲- آگاهی‌ها، نگرش‌ها و رفتارهای اجتماعی و فرهنگی در ایران، ۱۳۷۴

۳- فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی (شهری)، ۱۳۷۸

۴- فعالیت و مصرف کالاهای فرهنگی (روستایی)، ۱۳۷۹

۵- ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج اول)، ۱۳۷۹

۶- ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج دوم)، ۱۳۸۲

۷- تحولات فرهنگی جامعه ایران، ۱۳۸۳

۸- سنجش سرمایه اجتماعی کشور (موج اول)، ۱۳۸۳

۹- سنجش سرمایه اجتماعی کشور (موج دوم)، ۱۳۹۳

۱۰- ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج سوم)، ۱۳۹۴

۱۱- وضعیت اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی جامعه ایران، ۱۳۹۵

۱۲- مصرف کالاهای فرهنگی در ایران (موج سوم)، ۱۳۹۸

پیمایش‌های ملی در حال انجام:

1. مطالعه ملی سواد رسانه‌ای
2. بررسی ابعاد پیوستن ایران به کنوانسیون برن
3. پیمایش بررسی افکار عمومی پیرامون کارکردهای اجتماعی- فرهنگی ورزش
4. بررسی سبک زندگی ایرانیان
5. سنجش وضعیت هویت ایرانیان

جستارهای وابسته

انتشارات

تاکنون بیش از ۵۰۰ اثر پژوهشی در قالب تحقیق و ترجمه از سوی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شده است.

منابع

وب سایت رسمی [۱]

• فهرست کتاب‌ها [۲]