مهرگان‌کدک

مهرگان‌کَذَک یا مهرگان‌کَدَک یا مهرگان‌کده (عربی‌شده: مهرجانقَذَق) یکی از ولایت‌های پهله (جبال یا عراق عجم) به مرکزیت شهر تاریخی مهرگان کده بوده است. یا بهتر است گفته شود پایین ترین بخش ماد بزرگ به گفته ایزودور خاراکسی بود.آثار تاریخی این شهر در محدودهٔ شهرستان دره‌شهر کنونی جای دارد. آثار تاریخی این کهن شهر شامل: شهر یاستانی مهرگان کده ، آتشگاه دوره ساسانی ، تپه های ما قبل تاریخی ،دحمه های باستانی ، تنگه بهرام چوبینه ، پل های باستانی گاومیشان و چم نمشت ، دژهای باستانی هزار در ، دژ کوهستانی سکه سو ، قلعه گل ، دژ های شکر در کنار رودخانه گاماسی، یخش هایی از راه باستانی پلنگ آو در کبرکوه ، راه باستانی (میرو ری= میرو راه) در مله کوه. میرو همان مهر است که در اوستا به همین صورت آمده است.بزرگترین زمین رانش جهان مربوط به زمین رانش کبرکوه می باشد که یخشی از کبر کوه به طول 15 کیلومتر از آن جدا شده و ضمن یسته شدن مسیر رودخانه گاماسیاو محدوده آن تا سراب حمام پلدختر می رسد. یک سر این زمین رانش لیت اتار در نزدیکی روستای گاومیشان و یک سر دیگر آن فیلمو و یا به قول بیرونی فیلان یا پیلان است.ایجاد تالاب های پلدختر (6 تالاب) نتیجه این زمین رانش می باشد که به وسیله گوگل ارث به راحتی دیده می شوند. می توان این شهر را شهر قلعه ها و هم چنین با توجه به تعداد زیاد آسیاب آبی ، شهر آسیاب های آبی نیز نامید. یکی از کهن ترین راههای باستانی ایران که خوزستان را به تیسپون متصل می کرد از مهرگان کده می گذشت.

مردم

طبق منابع، مردم آن عرب و عجم (فارس و کرد) بوده‌اند.

جستارهای وابسته

• پهله
• ماسبذان

منابع

• سرزمین های دوره هخامنشی( استرابون )
• چاپارخانه های پارتی( ایزودور خاراکسی)
• جغرافیای موسی خورنی مورخ ارمنی ایران ،
• ابن فقیه همدانی ( مختصر البلدان )
• استخری ( مسالک و ممالک )
• ابن خردادبه( مسالک و ممالک )
• ابن حوقل( صوره الارض )
• تاریخ قم ، حسن قمی
• آثار الباقبه ، بیرونی
• یاقوت حموی( معجم البلدان )
• احسن التقاسیم، احمد مقدسی
• مطهر ابن طاهر مقدسی ( آفرینش و تاریخ )
• علی بیگی، ‌حسین (پاییز و زمستان ۱۳۹۱). «جغرافیای تاریخی ولایات ماسبذان و مهرجانقذق و حاکم نشین آنها». تاریخ نو (نیمسال‌نامه) (۴): ۱۲۳–۱۴۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۱۰-۲۲.