گاه‌نگاری آمریکای مرکزی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

گاه‌نگاری آمریکای مرکزی به بررسی وقایع مهم و تقسیم‌بندی‌های تاریخی حوزه فرهنگی و متمدن آمریکای مرکزی در دوران پیشاکلمبی می‌پردازد. این دوره‌ها با ورود سرخپوستان پالئو به این مناطق آغاز می‌شود و با شکست کامل بومیان آمریکای مرکزی از اسپانیایی‌ها پایان می‌پذیرد.

دوره‌ها[ویرایش]

دوره ورود سرخپوستان پالئو که در میان سال‌های ۱۰۰۰۰ تا ۳۵۰۰ پیش از میلاد صورت پذیرفت.
دوران کهن (۳۵۰۰–۲۰۰۰ پیش از میلاد) در این دوران کشاورزی و نساجی رونق یافت.
دوران پیشاکلاسیک (۱۸۰۰ پیش از میلاد تا ۲۰۰ میلادی) دوره شکوفایی شهرهای تئوتیهواکان و پیشرفت اولمکها.
دوران کلاسیک (۲۰۰–۱۰۰۰ میلادی) دوران اوج و ترقی مایاها که به عصر طلایی مایاها نیز مشهور است. پیشرفت‌های عظیم در زمینه معماری و علوم حاصل شد.
دوران پساکلاسیک (۱۰۰۰–۱۶۹۷ میلادی) دوران افول و زوال تمدن‌های آمریکای مرکزی و البته شکوفایی و قدرت‌یابی تمدن آزتک‌ها و در همان زمان حمله اروپایی‌ها به مناطق آمریکای مرکزی. در این مرحله حیات مستقل بومی آمریکای مرکزی با سقوط شهرهایی مانند یوکاتان به پایان رسید.

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

Carmack, Robert; et al. (1996). The legacy of Mesoamerica: history and culture of a Native American civilization. New Jersey: Prentice Hall.

سرخ‌پوست

تاریخ

سرخ‌پوستان دیرین • دوران پیشاکلمبی • تاریخ حوادث ساکنان بومی قاره آمریکا • باستان‌شناسی قاره آمریکا

استعمار اروپایی

استعمارگری اروپایان در قاره آمریکا • تاریخچه جمعیت بومیان آمریکا • مبادلات کلمبیایی

بر پایه کشور

آمریکای شمالی	کالاآلیت • بومی‌های کانادا • سرخ‌پوستان ایالات متحده آمریکا • بومی‌های مکزیک • بومی‌های آمریکای مرکزی • پی‌پیل • تائینوها • بومی‌های پاناما
آمریکای جنوبی	بومی‌های آرژانتین • بومی‌های برزیل • بومی‌های شیلی • بومی‌های کلمبیا • بومی‌های اکوادور • بومی‌های پرو • بومی‌های ونزوئلا • بومی‌های آمریکای جنوبی

جستارهای وابسته

مطالعات بومی‌های آمریکا • زبان‌های بومی آمریکا • جنبش بومیان در قاره‌های آمریکا • هنرهای بصری سرخ‌پوستان • تمدن مایا • تمدن آزتک • تمدن اینکا

ن ب و دوران پیشاکلمبی سرخپوستان
آمریکاها	سرخ‌پوستان دیرین • پیشینه ژنتیکی بومیان قاره آمریکا • باستان‌شناسی قاره آمریکا • سرخ‌پوست
آمریکای شمالی	تاریخ حوادث ساکنان بومی قاره آمریکا • چیچیمکا • فرهنگ هوپول • تمدن می‌سی‌سی‌پی •
آمریکای مرکزی	گاه‌نگاری آمریکای مرکزی – فرهنگ کاپاچا – چولولا – کوکله پیشاکلمبی – فرهنگ اپی-اولمک – مردم هواستک – ایزاپا – میکستک – اولمک – پیپیل – کلپا – گورهای صخره ای غرب مکزیک – فرهنگ تئوچیتلان – دولت تاراسکان – تئوتیهواکان – فرهنگ تلاتیلکو – تولتک – توتوناک – عصر کلاسیک وراکروز – زوچیپالا – زاپوتک
آمریکای جنوبی	بومیان آمریکای جنوبی – دوره های فرهنگی پرو – کانیاری – تمدن چاچاپویا – تمدن چاناسی – تمدن چاوین – چیمو – ال آبرا – تمدن آبی موند – فرهنگ باستانی لاس وگاس – تمدن لیما – لاتولیتا – مانتینیو-گوانکاویلکا – ماپوچه – موچه – تمدن مولو – موئیسکا – تمدن نارینیو – تمدن نازکا – تمدن نورته چیکو – تمدن کیمبایا – سن آگوستین , هوئیلا – شوار – تمدن سیکان – تائینوها – تایرونا – تیاهواناکو – تیرادنترو – تمدن بالدیبیا – تمدن واری
	آزتک‌ها	قوم مایا	امپراتوری اینکا (تمدن اینکا)
زبان	زبان ناهواتل	زبان مایایی	کچوآ
نگارش	خط آزتکی	خط مایایی	کیپو
دین	دین آزتک	دین مایا	دین اینکا
اساطیر	اساطیر آزتک	اساطیر مایا	اساطیر اینکا
تقویم	تقویم آزتک	تقویم مایا
جامعه	جامعه آزتک	جامعه مایا	جامعه اینکا
پیدایش	چینامپا	معماری مایاها	معماری اینکاها (سیستم راه‌های اینکاها) کشاورزی اینکا
تاریخ	تاریخ آزتک		تاریخ امپراتوری اینکا
مردم	مونته‌زومای یکم مونته‌زومای دوم کوئیتلاهواک کوائوهتموک	کینیچ جاناب پاکال اواکساکلاجوم اوباه کاویل جاساو چان کاویل یکم	مانکو کاپاک پاچاکوتک آتاهوالپا مانکو اینکا
اشغال	شکست آزتک از اسپانیا (ارنان کورتس)	فتح یوکاتان توسط اسپانیا (فرانسیسکو دِ مونتخو) فتح گواتمالا توسط اسپانیا (پدرو دِ آلوارو)	شکست اینکا از اسپانیا (فرانسیسکو پیزارو)
جستارهای وابسته
– مبادلات کلمبیایی – نگارش در آمریکای مرکزی – آشپزی سرخپوستان – سفالگری سرخپوستان – پیشینه جمعیتی بومیان آمریکا – هنر پیشاکلمبی – نقاشی در آمریکای باستان