ایرانیان بحرین

ایرانیان بحرین
عجم البحرین (عربی)

مراسم فارغ‌التحصيلي در مدرسۀ ايرانيان (بحرين) سال ۱۳۱۷ (1937 یا 1938 میلادی)
کل جمعیت
۲۰۰٬۰۰۰–۳۵۰٬۰۰۰
مناطق با جمعیت چشمگیر
زبان‌ها
فارسی (بحرینی)، پارسی (اچمی/لارستانی/لاری/خودومونی)، عربی (بحرینی)، انگلیسی
دین
شیعه، اهل سنت، اگنوستیک‌ها، اقلیت بهائیت و مسيحيت
قومیت‌های وابسته
فارس ها (اچومی ها، ، لُر ها)، بلوچ ها، ترک ها (آذری‌ها، قشقایی ها)

ایرانیان بحرین (به عربی: ایرانیو البحرين) مردمانی از ریشهٔ ایرانی گفته می‌شود که در کشور بحرین زندگی می‌کنند.

ریشه و جمعیت

مردم بومی

با توجه به این که کشور بحرین در بیشتر تاریخ خود پاره‌ای از کشور ایران به‌شمار می‌آمده ایرانیان در این کشور تاریخ طولانی دارند. ۵۵-۶۰٪ از مردمان بحرین خود را بحارنة (Baḥārna) می‌نامند.

به گفته رابرت برترام سرجنت، بحرانی‌ها ممکن است آخرین «نوادگان کسانی باشند که از جمعیت اصلی مسیحیان (آرامائی‌ها)، یهودیان و پارسیان باستانی (مَجوس/زرتشتیان) که در زمان فتح عرب‌ها در جزیره و استان‌های ساحلی شرقی عربستان سکونت داشتند به اسلام گرویدند» باشند.

بحرانی‌ها بر اساس ژن‌هایشان عمدتاً از قومیت‌های بومی عرب شرقی هستند و درصد کمی از ژن‌های ایرانی دارند. برخی از آنها همچنین دارای ژنهای اسپانیایی و پرتغالی هستند.

این گروه خود را عرب نمی‌نامد. برخی در ایران این را نشانی از اصلیت ایرانی این مردم می‌دانند و و گفته می‌شود که ایشان به پارسی نیز سخن می‌گویند یا از زبان فارسی متوجه میشوند.

ژنتیک بحرینی ها

بر اساس ژن‌هایشان، اکثر بحرینی‌ها «عجم» (غیر عرب) هستند. ژنتیک ایرانی‌های بحرین ایرانی است (حتا اگر فارسی/اچمی بلد نباشند). هاپلوتایپ J2 که در جمعیت بحرینی شیوع بیشتری دارد، با جمعیت ایرانی‌های بحرین مرتبط است و می‌تواند نشان‌دهنده‌ی ارتباط تاریخی و نژادی با ایرانیان باستانی باشد.

بر اساس یک شبکه‌ی میان‌پیوسته که صرفاً بر اساس تفاوت‌های طول الل میان هاپلوتایپ‌های ۵۶۲ مرد بحرینی شکل گرفته است، چندین شاخه‌ی متمایز مشاهده می‌شود که در شکل ۲ نشان داده شده‌اند. مطابقت تقریباً کاملی بین این شاخه‌ها و پیش‌بینی‌هاپلوتایپ‌ها دیده می‌شود. پیش‌بینی‌هاپلوتایپ نشان می‌دهد که هاپلوتایپ J2 بیشترین شیوع را در جمعیت بحرینی دارد و ۲۷.۶٪ از نمونه را شامل می‌شود، و پس از آن هاپلوتایپ J1 (با ۲۳.۰٪)، E1b1b (با ۸.۹٪)، E1b1a (با ۸.۶٪) و R1a (با ۸.۴٪) قرار دارند. سایر هاپلوتایپ‌های پیش‌بینی شده (G، T، L، R1b، Q، R2، B2، E2، H و C) با فراوانی‌های کمتر یافت می‌شوند. پروفایل‌های ۲۰ مرد به دلیل تطابق پایین هاپلوتایپ (کمتر از ۲۵) توسط نرم‌افزار NevGen به عنوان دارای احتمال بالای خطای پیش‌بینی هاپلوتایپ (بیش از ۹۷.۵٪) شناسایی شدند؛ بنابراین، این موارد به عنوان پیش‌بینی‌نشده (UP) تعیین شدند.

ترکیب قومی ایرانیان در بحرین

ایرانیان همیشه سابقه طولانی در این جزیره داشته اند که قدمت آن قبل از اسلام است.

مردم ایرانی‌تبار در این منطقه از اقوام مختلفی تشکیل شده‌اند، از جمله:

• مردم لارستانی، اچمی‌ها، لاری‌ها، یا لارستانی‌ها (معروف هستند به نام «خودومونی‌ها» - کلمه به معنای «بخشی از خودمان» است.): گروهی از ایرانیان/پارسیان که در بحرین زندگی می‌کنند، فرزندان مهاجرانی هستند که در قرن نوزدهم و بیستم (۱۸۰۰~۲۰۰۰ میلادی) از استانهای ایراهستان (لارستان باستانی جنوبی) مانند فارس (گله دار، گراش، کازرون، خنج، دشت، جهرم) و بوشهر (بوشهر، برازجان، تنگستان، کنگان، دیلم) و هرمزگان (بندرلنگه، جناح، میناب، بندر عباس، بستک، فالامرزی) و کهگیلویه و بویراحمد به این کشور مهاجرت نمودند. شمار آنها به یکصد هزار تن می‌رسد، ملیت بحرینی دارند و برخی از آنها دارای گذرنامهٔ ایرانی (از زمان شاه) نیز می‌باشند. «هوله‌» برای اشاره به سنی‌مذهبان و «عجم» برای اشاره به شیعیان به کار می‌رفت تا تمایز مذهبی مشخص شود (تا بین آنها تفرقه ایجاد کند). بیشتر آنها دو زبان بلد هستند ولی نسل های جدیدی بیشتر با عربی سخن میگویند (حرف میزنند).
  • گروه عجم/اچم های شیعه: گروهی عمدتاً از شیعه مذهب از «خودمونی‌ها» که خودشان در محلی «عجم» مینامند، معروف هستند به نام «عجم البحرين»، و به فارسی بحرینی (عجمی/اچمی) صحبت می‌کنند بر علاوه از عربی محلی، زیرا در آن دوران بیشتر جامعه بوشهری‌ها را تشکیل می‌دادند. دلیل نامگذاری آنها:
    • برای نشان دادن این واقعیت که ریشه های خود را انکار نمی کنند - بنابراین به غیر عرب بودن خود اذعان می کنند و به آن افتخار می ورزند.
    • برای تمایز خود از عجم/اچم های سنی‌مذهب که به عمد یا سهو خود را «عرب» یا «هوله» می نامند - زیرا این اصطلاح برای اشاره به غیرعرب ها به کار می رود.
  • گروه عجم/اچم های سنه: گروهی عمدتاً از سنی مذهب از «خودمونی‌ها» که خودشان در محلی «هوله» مینامند، دلیل نامگذاری آنها:
    • زیرا مهاجرت همزمان اعراب ساحلی و «خودمونی‌های» سنی‌مذهب باعث شد هر دو گروه با نام «هوله» شناخته شوند، در حالی که قبلا تمایز وجود داشت.
    • زیرا «خودمونی‌های» سنی‌مذهب به دلیل جابجایی‌های مکرر، کلمه «حولنا» (به معنی «حرکت کردیم») را به اشتباه در فارسی تلفظ می‌کردند که منجر به «هوله» شد. «هوله‌های» واقعی، اعراب ساحلی هستند.
    • احتمالا به دلیل که آنها می خواهند خود را از ایرانیان «شیعه» جدا کنند و به همین دلیل خود را «عرب» (در بسیاری از موارد) معرفی کنند. اما آنها را نباید با «هوله های اعراب ساحل» اشتباه گرفت - آنها همان مردم ایرانی هستند. بر خلاف چیزی که «محمد حاتم غریب» نوشت سالها پیش.
  • گروه عجم/اچم های بی دین:در میان آچمی‌های بحرینی/پارسیان، گروهی خداناباور/بی‌خدا/غیر مذهبی نیز وجود دارند که خود را بر اساس مذهب متمایز نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند به همه آچمی‌های دیگر به سادگی «خودمونی» بگویند.

• بلوچ‌ها: گروهی که عمدتاً سنی مذهب هستند (اما نه لزوما) و از بلوچستان ایران و پاکستان مهاجرت کرده‌اند. مانند خودمونیا، اینا با عربی بحرینی صحبت میکنند ولی کمی ازشان بلوچی بلدند بر علاوه از عربی. همه آنها نژادی دارند که در نام خانوادگی آنها ذکر شده است (عربی: البلوشي).

• گروه‌های عجمهای دیگر: عجم‌ها اصطلاحی است که به گروه‌های مختلف مهاجر از ایران اطلاق می‌شود که به دلیل مذهب شیعه خود، تحت این نام قرار گرفته‌اند. بعضشان با فاررسی حرف میزنند بر علاوه از عربی بحرینی این گروه‌ها شامل:
  • بوشهری‌ها: اولین گروه از اهالی بوشهر که به بحرین سفر کردند، عمدتاً ایرانیان (اکثراً اچمی و فارس و اقلیتی عرب) بودند که به طور عمده جامعه عجم بحرین را تشکیل می‌دادند و به دلیل مشارکت در تنوع فرهنگی و اجتماعی جزیره شناخته می‌شدند.
  • مردم بیرم: این گروه به گویش بیرمی از زبان اچمی صحبت می‌کنند.
  • بخیی‌های شیعه: این گروه از بُخْتیاری‌های شیعه مذهب هستند.
  • بشگردی‌ها: این گروه به گویش بشگردی از زبان فارسی صحبت می‌کنند.
  • بندری‌ها: این گروه به گویش بندری از زبان فارسی صحبت می‌کنند.
  • مینابی‌ها: مردم میناب عمدتاً به گویش مینابی صحبت می‌کنند و همچنین از زبان فارسی برای ارتباطات گسترده‌تر استفاده می‌کنند.
  • اعراب ایرانی: این گروه شامل اعراب ساکن مناطق محمره/خرمشهر، عبدان/آبادان، بوشهر، گناوه و عسلویه و احتمالا هم شامل خوزستان می‌شود.
  • لُرها: این گروه شامل لُرهای ساکن مناطق مختلف ایران از جمله بوشهر و شیراز و گناوه (گناوه‌ای‌ها) می‌شود.
  • ترک‌های ایرانی: این گروه شامل آذری‌ها و قشقایی‌ها می‌شود.

خانواده های معروف

نام خانواده	نام با فارسی	اصل/ریشه
البستكي	بستکی	از بستک
خُنجي	خنجی	از خُنج
زينل
كلداري	گله داری	از گله دار
اسيري
مال الله
الكوهجي	کوهیجی	از کوهیج
بوشهري	بوشهری	از بوشهر
شکیب
بهزاد
ثقفی
كراشي	گراشی	از گراش
کانو
کازروني	کازرونی	از کازرون
دشتي	دشتی	از دشت
ابل
بوجيري	بوچیری
جمشیر
جانكير	جانگیر
آل شریف
ديلمي	دیلمی	از دیلم
بلجیک
ديري	دیری	از دیر
اسيري	اسیری
ديواني	دیوانی
العجمی	عجمی
جواهري	جواهری
اسفنديار	اسفندیاری
رویان	رویان
رستم	رستمی
عجيمي	عجیمی
اخترزاده	اخترزاده
راستي	راستی
تُرك	ترک
اديبي	ادیبی
فردوسي	فردوسی
آغا	آقا
فخرو	فخرو
فلامرزي	فالامرزی	از فلامرز
علیرضا	علیرضا
كريمي	کریمی
اكبري	اکبری
جعفري	جعفری
فخراوي	فخراوی
میرزا	میرزا
تقوي	تقوی
توراني	تورانی	از توران
خوشابي	خوشابی
حاجي	حاجی
أميري	امیری
منصوري	منصوری
شربتي	شربتی
قناطي	قناطی
رحيمي	رحیمی
ملك	ملک
انصاري/الأنصاري	انصاری
كاكولي	کاکولی
البلوشي	بلوچی	از بلوچستان
جناحي	جناحی	از جناح
العسكري	عسکری	از عسکر؟
اشکناني	اشکنانی	از اشکنان

اکثر خانواده‌هایی که قبلاً به آنها اشاره شد بر اساس تاریخ و موقعیت‌های مکانی، ایرانی هستند، اما بیشتر آنها ترجیح می‌دهند خود را عرب معرفی کنند تا از نژادپرستی یا جنجال جلوگیری کنند. در نهایت، این مسئله به میزان قوی بودن فرهنگ ایرانی آنها و محیطی که آنها را احاطه کرده بستگی دارد. این موضوع همچنین توضیح می‌دهد که چرا برخی از اعضای یک خانواده ممکن است درباره منشأ دقیق خود، ایرانی یا عرب، بحث و جدل کنند.

همچنین معروف است که بسیاری از آنها به نام خانوادگی خود "ال" (عربی: ال) اضافه کرده‌اند تا آن را بیشتر عربی جلوه دهند. بسیاری از افراد در واقع این اقدامات را به‌عنوان "تسلیم شدن" یا رها کردن ریشه‌ها و فرهنگ خود می‌بینند، در حالی که دیگران این اقدام را به منظور جلوگیری از مشکلات نژادپرستی توضیح می‌دهند. این تغییرات امروزه در ظاهر رسمی آنها قابل مشاهده است زیرا لباس‌های سنتی خود را تغییر داده‌اند و تنها به زبان عربی مسلط صحبت می‌کنند.

زبان

ایرانیان بحرین زبان فارسی را گرامی می‌دارند و اصرار دارند به فارسی سخن بگویند، بنابراین این زبان را نسل به نسل آموخته‌اند. بسیاری از آنان در مکان‌های خصوصی و عمومی به فارسی سخن می‌گویند، اما فرزندانشان بیشتر با عربی (بحرینی) سخن میگویند. عجم‌ها به قومیت فارسی خود افتخار می‌کنند و بسیاری از آن‌ها اصرار دارند که به زبان فارسی صحبت کنند، حتی اگر با زبان عربی مخلوط شود. آن‌ها این زبان را نسل به نسل یاد گرفته‌اند. اکثریت آن‌ها به این زبان در مکان‌های خصوصی و عمومی صحبت می‌کنند و اکثریت عرب‌های سنی و شیعه این موضوع را می‌پذیرند. با این حال، گاهی اوقات اظهاراتی از برخی افراد صادر می‌شود که حق عجم‌ها برای صحبت به زبان مادری‌شان را مورد انتقاد قرار می‌دهد و شاید مشهورترین آن‌ها استیضاح نماینده محمد اسماعیل عمادی (هوله - اخوان المسلمین) از وزیر انرژی عبدالحسین علی میرزا (از عجم‌های منامه) برای منع عجم‌ها از صحبت به فارسی در شرکت نفت بابکو بود. این نماینده با استهزا به وزیر گفت (چطوری جان؟) که به معنای "چطور هستی عزیزم؟" می‌باشد. زبان های مورد صحبت ایرانیان بحرینی عبارتند از:

• فارسی بحرینی (که در بحرین به نام «عجمی» معروف است): این گویش نزدیک به لهجه بوشهری است و واژگانش بسیار برگرفته از زبان اچمی/لاری/لارستانی است.
• زبان اچمی/لاری/لارستانی (در بحرین به نام «خودمونی» معروف است): که نزدیک است به زبان فارسی میانه «پهلوی»، این زبان اصلی «مردم لارستانی‌» است و چندتا گویشهای متفاوت دارد: بستکی/خنجی/گله داری/گراشی/جناحی/میناوی.
• عربی (بحرینی): اکثر نوادگان ایرانیان بحرین به این گویش صحبت می کنند، یا خلط میکنند.
• انگلیسی

این دو زبانهای ایرانی تفاوت‌های اندکی با فارسی نو (فارسی معیار و فارسی تهرانی) دارند، چون اصطلاحات شان قدیمیترند و اصیل ترند از فارسی نو. همچنین، این دو زبان‌ها تأثیراتی بر زبان عربی بحرینی (لهجه رایج در بحرين و لهجه اهل سنت) و زبان عربي بحراني (لهجه بحرانی ها - مردم بومی/شیعیان) داشته‌اند و این تأثیرات به نسل‌های بعدی منتقل شده‌اند.

این جداول برخی از واژگان منتخب را در پارسی اچومی/لارستانی، فارسی معیار، فارسی تهرانی، فارسی بحرینی (عجمی)، عربی فصیح و عربی بحرینی مقایسه می‌کنند.

جدول اسم ها (Nouns)

اچومی (بستکی/جناحی/گراشی/گله داری)	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	ملاحظات
نام	نام	اسم	نام	اسم	اسم	اسم از عربی آمده است
افتاو/تاو	خورشید	افتاب	افتاب	شمس	شمس
	خانواده	خانواده/فامیل	فامیل	عائلة	عایلة/اهل
	عکس ها	عکسا	عکسا	صور	صور/عكوس	عربی بحرینی «عكوس» از فارسی گرفته است
	فنجان	استکان	استکان	فنجان	فنيان/استکانه	عربی بحرینی «استکانه» از فارسی گرفته است - واژه «استکان» (استکان) معمولاً در برخی از گویش‌های فارسی به‌ویژه در منطقه آذربایجانی ایران و همچنین در سایر نقاط شمال ایران به کار می‌رود. این از ترکی وام گرفته شده است، جایی که به معنای "یک لیوان کوچک، معمولاً برای چای" است.
	مادر	مادر/ماما	مادر/ماما/دی	أُم	أُم/ماما
	پدر	پدر/بابا	پدر/بابا/بوا	أَب	أَب/بابا
	برادر	برادر/دادا	برادر/کاکا	أخ	أُخو
	مادر بزرگ	بیبی	ننه/بیبی	جدة	يده/جده
	خاله	خاله	خاله/دامونه	خاله	خاله
	عمو	عمو	عمو	عم	عمو	در بحرین مثل فارسی «عمو» میگویند
	دختر	دختر	دختر	بنت	بنیه
	دکتر	دکتر	دکتر	طبيب	دختر/دکتور
	راننده	راننده	شوفر	سائق	دريوَّل
	مَغازة	مَغازة	براده	بقالة	برادة
	سرداب	سرداب	سرداب	قَبو	سرداب
	رُتبِه	رتبه	جاه	رُتبَه/منصِب/مقام	رُتبَه/منصِب	کلمه «جاه» استفاده می‌شود در شمال ایران، خراسان، لهجه لارستانی/لاری، لهجه بوشهری و زبان اچمی/بستکی.
	پَردَة	پَردَة	پَردَة	ستارة	پَردَة/برده/ستاره
	قلیان (سنتی)	قلیان	قلیون	XX	گدو
	قلیان (طعم دار)	قلیان	قلیون	XX	شیشه	شيشه از فارسی برگرفته است
	پنجره	پنجره	پنجره	نافذه	دریشه	دریشه (دریچه) از فارسی برگرفته است
	ناخدا	ناخدا	ناخدا	قائد/قبطان	نوخذه	نوخذه (ناخدا) از فارسی برگرفته است
	چای	چای	چای	شای	چای	چای از فارسی برگرفته است
پنگه	پنکه	فن	پنکه	مروحة	بانکه/پنکه	بانکه از اچمی «پنگه» برگرفته است، ریشه =هندو-اروپی/هندی هم داره...
	عطر	عطر	عطر	عِطر	خِنه	ریشه ترکی
	سقف آهنی	سقف آهنی	سقف آهنی	سقف حديدي	چینکو	ریشه نامشخص (ترکی؟)
	پنجره خودرو			نافذة السيارة	جامه/دريشه
خَو	خواب	خواب	خُو	نوم	نوم
خوراک	غذا	غذا	خوراک	غذاء	اکل	در گویش فارسی بحرینی و آچومی، مردم غالباً به جای «غذا» از کلمه «خوراک» (khorak) استفاده می کنند. واژگان «غذا» عربی الاصل است. این کلمه اصیلتر و قدیمتر.
چاشت	ناهار	ناهار	چاشت	غذاء	غده
	شام	شام	شوم	عشاء	عَشِه
ناشتا	صبحانه	صبحانه	ناشتا	إفطار/فطور	ریوگ	صبحانه (فارسی تهرانی) از عربی "صبح" گرفته است.
	نان	نان	نون	خبز	خبز
	پرتقال	پرتقال	نارنج	بُرتقال	بُرتقال
	شکر	شکر	شکر	سُكَر	شکر	در بحرین مثل فارسی «شکر» میگویند
	باقلا	باقلا	باقله	فول	باجله
	جای	جای/مکان	جایگاه	مکان	مکان
آو	آب	آب	آو	ماء	ماي
چش/چیش	چشم	چشم	چش	عين	عين
گُش	گوش	گوش	گوش	اذن	اذون/ادون
ددو	دندان	دندان	دندون	سن	سن/ضرس
کپ	دهن	دهن	دهن	فم	بوز
لش	ریش	ریش	؟	لحية	لحيه
برم	ابرو	ابرو	؟	الحاجب	حاجب
ازبو	زبان	زبان	زبون	لسان	لسان
پیز	دماغ	دماغ	؟	انف	خشم	دماغ در عربی به معنای «مغز»
	عینک	عینک	چشمک	نظاره	کشمه	ریشه هندو-اروپی/هندی
	لیوان	لیوان	گیلاس	كأس	گلاص	گیلاس/گلاص - مثل انگلیسی "Glass"
	میز	میز	میز	طاوله	طاوله/ميزه
دروازه	در	در	دروازه	باب	باب/دروازه
دولاغ (لاخ)	جوراب	جوراب	دولاغ	جوراب	دلاغ	فارسی نو "جوراب" از عربی است - در بحرین با عربی محلی میگویند «دلاغ» مانند زبان «اچمی»
	شلوار	شلوار	شلوار	بنطال	صروال	صروال از فارسی گرفته است.
چپلی	کفش راحتی	کفش راحتی/صندل	چپلی	صندل	چپلی/صندل	عربی و فارسی بحرینی از آچومی «چپلی» گرفته اند.
	طفنگ	طفنگ	طفنگ	بندقية	تفگ
	کفش	کفش	؟	حذاء	جوتي
	نی انبان	نی انبان	نی انبون	قصب؟	جِربه/هبان
	تاکسی	تاکسی	تاکسی	سيارة أُجرة	تاکسی
	بازار	بازار	بازار	سوق	بازار/سوگ
بیابون	صحرا	صحرا	بیابون	صحراء	صحره
اِشکَت	غار	غار	؟	كهف	غار	عربی بحرینی «غار» را از فارسی گرفته است
سرحد/گَهدِم/گَهدِم/گاه	شمال	شمال	شمال	شمال	سرحد/شمال	فارسی «شمال» را از عربی گرفته است - بحرینی ها معمولاً وقتی می خواهند گم شوند و خوش بگذرانند، می گویند "بروح اتسرحد" (میخواهم گم شم در شمال - منامه).
					چندل
	قِرمِز	قِرمِز	سُرخ	أحمر	أحمر
	وقت	وقت	تایم؟	وقت	وقت
سعت	ساعت	ساعت	؟	الساعة	ساعه
	سر	سر	سر/كَلّه
	چوب	چوب	دار
	صندلی	صندلی	صندلی	كرسي	تخته/كرسي	از فارسی «تخت»
	رستوران	رستوران	رستوران/مطعم	مطعم	مطعم	"مطعم" عربی است.
	پول	پول	پیسه	مال	فلوس/بیزات
بَرون/بَرو	باران	باران	بارون	مطر	مطر
بَفر	برف	برف	بَفر	ثلج	ثلج
بَل	خاک	خاک	خاک	رَمِل	رمُّل
آسمو	آسمان	آسمان	آسمون	سماء	سِمه
	تف	تف	تف	بصق	تف
	معده	شِكَم	كُم	معده	بطن
	چه هست	چه هست	چه هست	ماذا یحصل	شهست/وش هست
	تنور	تنور	تنور	فرن	تنور
	تشک	دوشک	دوشک	فراش	دوشک/دوشگ
	وقت	وقت	تیْم (؟)	وقت	تیْم	tēm به معنی زمان از انگلیسی
	بندر	بندر	بندر	ميناء	بندر
	بله	اره	بله	نعم	ای/اِمبله
ریخونه	رودخانه	رودخانه	ریخونه	نهر	نهر
پَرتُنگَ آو	آبشار		آوشور	شلال	شلال
شو	شب	شب	شو	لیل	لیل
إشو	امشب	امشب	امشو	اللیله	اللیله
	دیشب	دیشب	دیشو	الليلة الماضيه	اِلبارحه
روز	روز	روز	روز	یوم	یوم
اروز	امروز	امروز	امروز	الیوم	الیوم
	دیروز	دیروز	دیروز	امس	امس
پیشین	ظهر	ظهر	ظور	ظهر	ظهر

جدول ضمایر شخصی (Pronouns)

اچومی (بستکی/جناحی/گراشی/گله داری)	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	ملاحظات
	مَن	مَن	مُوْ	أنا	آنه/انه/اني	فقط در گویش بحرانی زنان وقتی اشاره به خودشان میکنند میگویند "اني"
	تو	تو	تو	أنتَ	انته/انتي
	اِين	اِين	اِين	هذا	هذا/هاده
	او	اون	او	هو/هي	هُوَه/هِيَه
	آن	أوُن	أوُن	ذلِكَ	ذاک/هداك
	این‌ها	اینا	اینا	هم
	آنها	اونا	اونا	هؤلاء
چی/چیش	چی	چی	چه	ماذا	شنو/ويش
هیسکه/هیشکو/هیشکه/هیشکی	هیچکس	هیچکس	هیچکی	لا احد	محد

جدول افعال مصدر

اچومی (بستکی/جناحی/گراشی/گله داری)	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	ملاحظات
وا کردن (vā kardan)	باز کردن (bāz kardan)	باز کردن (bāz kardan)	واز کردن (vāz kardan)	فتح (fath)	فتح (fath)
تماشا کردن	نگاه کردن (negāh kardan)	نگاه کردن (negāh kardan)	نگاه کردن/سی کردن	مشاهدة	مطالعة/چوفه
	دیدن (didan)	دیدن (didan)	دیدن (didan)	رؤية (ru'ya)	چُوفه (shuf)
	روشن کردن	روشن کردن	چالو کردن	اشعال	توليع	گاوبندی (پارسیان)، عبدان و شرق بحرین میگویند: «چالو» به جای «روشن»
	سخن گفتن/گفتگو کردن/سخنرانی کردن	صحبت کردن	حرف زدن	التحدث / المحادثة / الكلام	حچی	صحبت شايد از عربي باشد (صحبه - مصاحبه)...
	شرم داشتن/شرمسار شدن	خجالت کشیدن	شر کردن	خجل	استحياء

جدول صرف افعال

اچومی (بستکی/جناحی/گراشی/گله داری)	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	ملاحظات
	رفته ام	رفتَم	رفتُم	ذَهبت	رِحت
	می روم	میرَم	میرُم	اذهب	اروح
	گفته‌ام	گفتَم	گقتُم	گِلت	قُلتُ
	میگویم	میگَم	میگُم	اقول	اگول
	خورده‌ام	خوردَم	خوردُم	كليت	اكَلتُ
	می‌شوند	ميشن	ميشن	یکونون	یِصیرون
	می گویَم	میگَم	میگُم	اقول	اگول
	می گوید	میگه	میگه	یقول	ایگول
	می گویند	میگن	میگن	یقولون	یگولون
	می گوییم	میگیم	میگیم	نقول	نگول
	می كنم	ميكنَم	ميكنُم	أفعل	اسوی
	می کند	میکنه	میکنه	یفعل	یسوی
	می کنند	می کنن	می کنن	یفعلون	یسوون
	می کنیم	میکنیم	میکنیم	نفعل	نسوی

جدول افعال امر

اچومی (بستکی/جناحی/گراشی/گله داری)	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	ملاحظات
و (واکِن)/واز (واز آکن)/وا (واکو)/واز (وازو)	باز	باز (بازش کن)	و‌از (وازش بُکن)	افتحه	افتحه/بطله - افتحها/بطلها
	تماشا کنید	نگاه کن/ببین	نگاه بُکن/سی کن	انظر	چوف/طالع - چوفي/طالعي
	گوش بده	بشنو/گوش‌ بدهی	گوش‌ بگیر/بشنو	استمع - استمعي	اِسمع - اِسمعي
	بِگو	بِگو	بُگو	قُل - قُلِ	گول - گولي
	بِیَا	بِیَا	بِیُو	تعال - تعالي	تعال - تعالي
	برو	برو	برو	اِذهب - اِذهبي	روح - روحي

جدول ضمایر ملکی

اچومی (بستکی/جناحی/گراشی/گله داری)	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	ملاحظات
	مال	مال	مال	خاصٌ بـ	مال
	مال من	مال من	مال مو	خاص بي	مالي
	مال تو	مال تو	مال تو	خاصٌ بِكَ/خاصٌ بِكِ	مالِك/مالِچ
	مال ما	مال ما	مال ما	خاصٌ بِنا	مالنا
	مال ایشان	مالشان	مالشون	خاصٌ بِهم	مالهُم
	مال این‌ها	مال اینا	مال اینا	خاصٌ بِهم	مال ذيلين
	مال آنها	مال اونا	مال اونا	خاصٌ بهؤلاء	مال هذيلين
	عزیزم	عزیزَم	عزیزُم	عزيزي/عزيزتي	عزيزي/عزيزتي
	جانم	جانم	جونُم	عزيزي/عزيزتي	عُمري

جدول صفت (Adjectives)

اچومی (بستکی/جناحی/گراشی/گله داری)	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	ملاحظات
	خوب است	خوبه	خوبن	جيد	زين/خوش
	قشنگ است	قشنگه	قشنگن	جميل	حلو/حليو
نو	جديد	جديد	نو	جديد	يديد
	رایگان	رایگان/مُفَت	مُفَت	مجانى	بلاش (یا "مال موفت")
	آهسته/یواش	آهسته/یواش	آهسته	ببطء	آسته
زگرت/چَکَت/زرت	خوشتیپ	شیک	زگِرت	عصري/عصرية	زگِرت	فارسی تهرانی «شیک» (şık) را از ترکی گرفته است

جدول قیدها (Adverbs)

اچومی (بستکی/جناحی/گراشی/گله داری)	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	ملاحظات
اکدا	اينقدر	اينقدر	اينقدر	بهذا الکم	هالگد
	اکنون	الآن	حالا	الآن	الحین
	هنوز	هنوز	هنوزا	حتى الآن	للحين
	بعدن			فيما بعد	بعدين

جدول حروف ربط (Conjunctions)

اچومی (بستکی/جناحی/گراشی/گله داری)	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	ملاحظات
	زیرا	چون	چو	لأن	لأنه
	اما	ولی	اما	لكن	لكن

جدول حروف اضافه (Prepositions)

اچومی (بستکی/جناحی/گراشی/گله داری)	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	ملاحظات
برا	بَرای	واسه	سِی	ل	ل
بِ	به	به	سه	ل	ل
	در	تو	در/تو	في	في

جدول عبارات/جملات مثال

اچومی (بستکی/جناحی/گراشی/گله داری)	فارسی (معیار)	فارسی (تهرانی)	فارسی (بحرینی)	عربی (فصیح)	عربی (بحرینی/بحرانی)	ملاحظات
برا چی	برای چه	واسه چی	سِی چه	لماذا؟	حگ شنو/حگ ويش
بَرا یو/بَرا تُ (بَرات)	برای تو (برات)	واسه تو (واست)	سِی تو (سیت)	لک	حگک/حگچ
بَرا اُ (براش)	برای او (براش)	واسه او (واسش)	سِی او (سیش)	له	حگه/حگهه
بَرا مَن (برام)	برای من (برام)	واسه من (واسم)	سِی مو (سیم)	لی	لی
بَرا ما (برامون)	برای ما (برامون)	واسه ما (واسمون)	سِی ما (سیمون)	لنا	لنه/لينه
بَرا ایشان (بَراشان)	برای ايشان (براشان)	واسه ايشان (واسشان)	سِی ايشون (سيشون)	لهم	لهم/ليهم
بِ تو	به تو	به تو (بهت)	سه تو (سهت/ست)	لک	لک/ليك
بِ او	به او	به او (بهش)	سه او (سهش/سش)	له	له/ليه
بِ من	به من	به من (بهم)	سه مو (سِهِم/سِم)	لی	لی/ليه
بِ ايشان	به ايشان	بهشان	سهشون	لهم	لهم/ليهم
		برو گم شو	برو گم بشو	اغرب عن وجهي	اذلف/انگلع عن ویهی - یا "روح ول"
زگرت بُدِسِّم/چَکَت بُدیم/زرت بُدِسَم/زرت بُدیم	خوشتیپ شُده‌ام	شیک شُدَم	زگِرت شُدُم	أصبحت عصري/عصرية	صِرت زگِرت	فارسی تهرانی «شیک» (şık) را از ترکی گرفته است
	می خواهید	می خوای؟	می خای؟	ترید؟	تبی؟
	چه هست	چه هست	چه هست	ماذا یحصل	شهست/وش هست
	چه به تو است؟	چِتًه	چِتن/چِتو	ماذا بك	شفيك/ويش فيك
	شرمنده ام	خجالت میکشَم	شر میکنُم	أنا أشعر بالعار	استِحي

فرهنگ

فرهنگ ایرانیان در بحرین با غذاها و موسیقی ایرانی پیوند عمیقی دارد. در بسیاری از مراسم و عروسی‌ها، دستمال‌بازی و موسیقی ایرانی از جنوب و شمال ایران و همچنین موسیقی جنوب خلیج فارس مانند گروه‌های «سلطانیز» و «میامی» رایج است.

موسیقی

عکس گروهی از گروه «سلطانيز» که نمایانگر جامعه فارسی بحرینی است.

گروه «سلطانیز» (گروه آواز خودمونی) یک گروه موسیقی از فارسی‌زبانان/ایرانیان بحرین بود که ترانه‌هایی «بندری» به زبان‌های فارسی بحرینی، اچمی (با گویش بستکی)، و عربی بحرینی منتشر کرده است. این گروه در بحرین به نام «فرقة سلطانیز» شناخته می‌شود. نخستین آلبوم این گروه در سال ۱۹۸۹ میلادی و آخرین آلبوم در سال ۲۰۰۳ میلادی منتشر شد. خواننده اصلی گروه «احمد سلطان» بود و از محبوب‌ترین ترانه‌های این گروه می‌توان به «ناز اَکن ناز اَکن» اشاره کرد. سلطانیز در دهه نود به دلیل آمیختن سازهای عربی با آواز ایرانی، برای ترانه‌های معروفی چون «چای چای»، «رفتم بباغ»، «نازکن» و «به خدا خود بدا» شناخته شده بود. این گروه در تلویزیون بحرین و جشنواره‌های موسیقی روی صحنه رفته و بر نوازندگان و خوانندگان جدید بندری/جنوبی ایران تأثیر گذاشته است. به همین واسطه از "سلطانیز" به عنوان یکی از اثرگذارترین بندهای موسیقی جنوبی ایران یاد می‌شود. گروه "میامی" نیز یک گروه کویتی بود که برخی از اعضای آن به فارسی می‌خواندند، اما همه آنها ایرانی نبودند. دیگر گروه‌های آواز ایرانی خلیج جنوبی عبارتند از:

• فرقة الحبایب الاماراتیة
• فرقة الکواکب البحرینیة
• فرقة الكواكب الاماراتية
• فرقة شارکس البحرينية
• فرقة الجوهرة الاماراتیة
• فرقة الغرباء البحرينية
• فرقة الدانة البحرينية
• فرقة السلام البحرینیة

این آهنگ‌ها، به‌عنوان نشانه‌ای از هویت آچومی‌های بحرین، باقی مانده‌اند. آن‌ها هر از گاهی به این آهنگ‌ها گوش می‌دهند تا یادآور ریشه‌هایشان باشد. به همین دلیل، بسیاری از ایرانیان امروز (مردم از ساکن ایران و خارج از کشور)، تلاش‌های این گروه‌ها (به ویژه «سلطانیز») را به رسمیت می‌شناسند و همچنان با بازخوانی و تنظیم دوباره (ریمیکس) آثار آن‌ها، قدردانی خود را نشان می‌دهند. هنر موسیقی جنوب ایران با آثار هنرمندانی همچون «سندی» و «بویز» و «عرفان طهماسبی» و «اروین بستکی» ادامه دارد و نشان‌دهنده تداوم تأثیر موسیقی بندری است که با گروه‌هایی مانند «سلطانیز» آغاز شده بود.

ساز "هبان" که در خلیج جنوبی هست، دقیقاً همان ساز «نی انبان/همبان» است که توسط ایرانیان اقوام مهاجر از ایران به کویت و بحرین وارد شده است.

متن آهنگهای سلطانیز

موسم بهار

در موسم بهارن دل شاد امنن - دنیا لاله زارن پریزادم امنن (امننگ)

ای یار جان جانیم ا سفر رفتو - عقل و هیش و دینم مو مه سر رفتو

کوش گمپکی شن مو مه سر ناچیت - آموی کمپنی شن بی خبر ناچیت

پشت پاش سفیدن مو سر ناچیت - زنه شه عبدلحمیدن شاو ا در ناچیت

حلوا تک صاحنی (بشقاب) مو م سر ناچیت احمد پاسبان ای شاو ا در ناچیت

شو ا در ناچیت - قلیون بالا چاکن مو مه سر ناچیت

رفتم بباغ

رﻓﺘﻢ ﺑﻪ ﺑﺎغ ﺷﺎﻟﻢ درﻳﺪه - ﻳﺎر ﺟﻮﻣﻪ ﺳﺒﺰ و رﻧﮕﻢ ﭘﺮﻳﺪه

ﮔﻔﺘﻢ ﺑﻪ داغ دﺳﺘﻢ ﺑﻪ داﻣﺎن - از دوری ﺗﻮ ﮔﺸﺘﻢ ﭘﺮﻳﺸﺎن

ﺗﺎ ﻣﻦ ﺑﺪﻳﺪم ﻣﻮی آن ﻣﺎه - ﭼﻮن ﺣﻠﻘﻪ آن ﮔﺸﺘﻢ ﺧﻤﻴﺪه

ﺑﺮﻳﺪی ز دﺳﺖ آﻟﺎم ﺟﺎﻧﻢ - ﻧﺎدی ﺑﻪ ﻃﺒﻖ آﺧﺮ ﻧﻤﺎﻧﺪه

ﺗﺮﺳﻢ زﻧﻰ آﺗﺶ ﺑﻪ ﺟﺎﻧم - دل ﺑﻪ ﻫﻮاﻳﺖ ﺷﻌﻠﻪ ﻛﺸﻴﺪه

چایی چایی

ای چای چایی، کله م درد اکن - بیچاره چایم، رنگم زرد اکن

سعت چهارن، دروازه محکمن - شمد نیر خان حکیم عالمن

ماشین سرخی، سرخ شیلین - بوئنش سفیدن مر مو ساده ین

سعت چهارن، دیرش بند اکن - شمد نیر خان پول ا بنک اکن

شه عبدالرزاقن، پس شمدا - خجالت اوینن اچیت محله ی برا

شه اسحاق قاضی، مرد ریش سفید - پُسِ اِنده چی نُه مَن چه مویت

خوراک و تفریحات

این بخش به دنیای پرطعم و رنگ غذای جوامع «آچمی/لاری/لارستانی» (خودمونی) و «فارسی» و «ترکی» در بحرین، کویت و امارات متحده عربی می پردازد. بر خلاف تصور رایج، این لذیذی های آشپزی، اصالتی عربی ندارند، بلکه میراثی گرانبها هستند که نسل به نسل در میان خانواده های «آچمی/لاری/لارستانی» که قرن هاست این کشورها را خانه خود می دانند، منتقل شده است. محبوب‌ترین غذاهای «خودمونی» در بحرین می‌توان به اینا را اشاره کرد، مانند:

مهیاوه (مهوه)

• مهیاوه (خودمونی).
• رنگینگ/رنگینه (خودمونی).
• نان رگاگ (در بحرین به نام عربی: «خبز رگاگ» - خودمونی).
• خنفروش/خانه فروش (خودمونی).
• مسقطی لاری (در بحرین به نام عربی: «حلوى بحرينية» - خودمونی).
• آش رشته (در بحرین معروف بن نام «شُلة العجم» است - خودومونی).
• پیشو (خودمونی): که از گلاب و ژلاتین تهیه می‌شود.

غذاهای سنتی ایرانی مشترک دیگري که در بحرین هستند، شامل از جمله:

جوجه کباب

• چلو کباب (غذای ملی ایران).
• جوجه کباب (غذای ملی ایران).
• پاچه (غذای ملی ایران).
• بستنی ایرانی سنتی (که در بحرین معروف به نام «بستنی» است، بر خلاف «آیسکریم/عسكريم»).
• فالوده (یک نمونه از بستنی های ایرانی).
• سوهان.
• ساگو.
• شوت پلو.
• سبزی پلو.
• قرمه سبزی.
• امکان ندارد روزی بدون یک کتری چای سیاه ایرانی بگذرد و شکر (قند) ایرانی نیز در بسیاری از خانه‌ها ایرانی به عنوان یک عادت روزانه مصرف می‌شود

چیزهای دیگر:

• قلیان سنتی (در بحرین به نام عربی: «گدو»).

رستوران ها

• رستوران‌های ایرانی در بحرین نیز معروفیت زیادی دارند، از جمله «رستوران اصفهانی» و «رستوران تخت جمشید» که یکی از بزرگ‌ترین رستوران‌های ایرانی در بحرین هستند.
• یکی از معروف‌ترین رستوران‌های کباب ایرانی در بحرین با شعبات متعدد، «حسن ابل» است که کباب‌هایی تهیه می‌کند که مورد پسند «بحرانی‌ها» و «خودمونی‌ها» قرار می‌گیرد.
• بر علاوه از اینا: «رستوران باغ»، رستوران «تبریز» (ترکی ایرانی)، و «مرمریز» در بحرین معروف هستند.

محله‌های ایرانی‌تبارها در بحرین

ایرانیان شیعه: این جوامع در مناطقی با اهمیت تاریخی متمرکز هستند، مانند:

• منامه: پایتخت بحرین، محلات شبر، قضیبیة (تلفظ: گضیبیه)، سنککی (تلفظ: سنگکی)، عدلیه از محلاتی هستند که ایرانی‌تبارها در آنها سکونت دارند.
• محرق: این جزیره ارتباط تاریخی با جوامع ایرانی دارد و ممکن است جمعیت قابل توجهی از عجم را داشته باشد نیز محلهٔ البنعلی سکونتگاه ایرانی‌تبارها است.
• مناطق با اکثریت شیعه: مکان‌هایی مانند سار، دراز و سماهيج به دلیل جمعیت شیعه‌نشین‌شان شناخته می‌شوند و ممکن است تمرکز بالاتری از ایرانیان عجم داشته باشند. جالب اینجاست که نام‌های دیراز و سماهيج خود از زبان فارسی گرفته شده‌اند.

ایرانیان سنه: اطلاعات مربوط به مکان های خاص آنها کمتر در دسترس است، اما ممکن است در سراسر بحرین پراکنده تر باشند.

اماکن معروف معماری

حسینیه ایرانیان (شیعه مذهب)

• قلعه بحرین: که به عنوان قلعه بحرین نیز شناخته می‌شود، در دوره صفویان توسط ایرانیان به طور قابل توجهی ساخته و بازسازی شد. سلسله صفوی، که از سال ۱۵۰۱ تا ۱۷۳۶ بر ایران حکمرانی می‌کرد، در اوایل قرن هفدهم پس از بازپس‌گیری بحرین از پرتغالی‌ها در سال ۱۶۰۲، قلعه را ساخت و مستحکم کرد. در دوران حکمرانی صفویان، این قلعه بازسازی و تقویت شد تا به عنوان یک پادگان نظامی و مرکز اداری خدمت کند.
• حسینی های ایرانیان شیعه:
  • مأتم العجم الكبير: یکی از بزرگ‌ترین بناهای مذهبی بحرین، "مأتم العجم الكبير" (حسینیه ایرانیان) در منامه است. این بنا که در ابتدا به "مدرسه بوشهری" معروف بود، نمونه‌ای از معماری مذهبی ایرانی با تزئینات کاشی‌کاری و گچ‌بری‌های ظریف است.
  • حسينية الجهرمية (در منامة)
  • مأتم مشبر (در منامة)
  • مأتم سيد محمود (در محرق)
  • مأتم كريمي (در محرق)
  • مأتم الكراشية (گراشی ها) (در محرق)
  • مأتم شهابي (در محرق)
  • مأتم ومسجد الحالة (در محرق)
  • مأتم خدارسون (در گضیبیه)
  • مأتم عبد الله ترك (در گضیبیه)
  • مأتم العدلية للرجال (در عدلية)

بادگیر خانه «عیسی بن علی» در بحرین

• مدرسه ایرانی: بقایای مدرسه‌ای ایرانی که در سال ۱۹۹۶ (میلادی) به دلیل انقلاب اسلامی تعطیل شد، به عنوان نمادی از تأثیر ایرانی‌ها در نظام آموزشی بحرین باقی مانده‌اند. این مدرسه نمایانگر تعهد ایرانیان به حفظ فرهنگ و هویت خود در این کشور است. این مدرسه اولین مدرسه‌ای بود که در بحرین ساخته شد. نام اولیه آن «مدرسه بوشهری» بود و پس از چندین بار تغییر نام، در نهایت با نام «مدرسه جمهوری اسلامی» تعطیل شد.

• بادگیرها (عربی: «ملقف» یا «ملتقط الهواء» یا «ابراج الرياح» یا «بادجیر» یا «برجيل»): علاوه بر بناهای تاریخی و مذهبی و آموزشی، نمونه‌هایی از معماری سنتی ایرانی مانند "بادگیرها" نیز در بحرین یافت می‌شود. بادگیرها سازه‌هایی هستند که برای تهویه مطبوع طبیعی ساختمان‌ها در مناطق گرم و خشک استفاده می‌شوند. این بادگیرها که در جنوب ایران نیز رایج هستند، نشان‌دهنده تبادل دانش و ایده‌ها بین ایرانیان و ساکنان بحرین در طول قرن‌ها است.

آداب و رسوم

• خیلی از بحرینی‌ها (منظورمون ملیت) و خودمونی‌ها (به ویژه در مراسم عروسی) با موسیقی ایرانی و عربی می‌رقصند.
• لباس‌های سنتی برای مراسم عروسی از ایران سفارش داده می‌شود.
• خودمونی‌ها همیشه با دستمال‌ می‌رقصند، در عروسی ها و دیگر جشن ها رقص «دستمال بازی» خود را به نام «سه پا» دارند. این عادت را از لرها و ترک ها گرفته اند.
• در بحرین، همانند سنت‌های محلی ایرانی، خالکوبی در میان ایرانیان بحرین نیز رایج است.
• نوروز به عنوان یک جشن مهم در فرهنگ ایرانیان بحرین شناخته می‌شود و دوستان و خانواده‌ها این جشن را به طور سنتی برگزار می‌کنند، علاوه بر این، جشن های «نوروز» را در هتل ها برگزار می کنند.
• ایرانیان شیعه (عجم: خودمونیا و گروهای دیگر) راهپیمایی محرم خودشان هر سال دارند، و همیشه با فارسی برای عزاداری محرم در منامه می‌خونند.

ضرب‌المثل‌ها و عبارات محلی با فارسی

• خری داشتُم خری خریدُم
• ای داد بی داد
• هوا ابر داره
• یه سیب خراب بقیه رو هم خراب می کنه
• چیزی ارزون بی علت نیست
• عمر که نیست، جون در عذابن
• بگو والله؟
• موفت مال کوشت
• خُرُم بُرُم
• شهست عاد (با عربی گفته میشود)
• پم بش نم پرده (؟)

تاریخچه

سقوط امپراتوری صفوی و ظهور حکومت سنی در بحرین

۱۵۰۱ تا ۱۷۲۲ میلادی (۹۰۶ تا ۱۰۹۷ هجری شمسی)

• دوره صفوی: بحرین تحت حکومت امپراتوری صفوی اداره می‌شد و مذهب تشیع دوازده امامی، مذهب رسمی امپراتوری، را دنبال می‌کرد.

۱۷۲۲ تا ۱۷۹۶ میلادی (۱۰۹۷ تا ۱۱۷۴ هجری شمسی)

• افول صفویان و افشاریه: با تضعیف امپراتوری صفوی، درگیری‌های داخلی و تهدیدات خارجی افزایش یافت. بحرین نیز بی‌ثباتی سیاسی و تغییر در توازن قدرت را تجربه کرد.

۱۷۳۶ تا ۱۷۴۷ میلادی (۱۱۱۵ تا ۱۱۶۵ هجری شمسی)

• نادرشاه افشار: نادرشاه افشار برای مدت کوتاهی در جریان لشکرکشی‌های خود بخش‌هایی از بحرین را تحت کنترل درآورد. با این حال، سلطنت کوتاه مدت او تأثیر عمیقی بر روند قدرت‌گیری آل خلیفه نداشت.

سال ۱۷۸۳ میلادی (۱۱۶۲ هجری شمسی)

• تأسیس حکومت آل خلیفه: آل خلیفه حکومت خود را بر بحرین تأسیس کرد که نشان دهنده گذار به سلطه سنی بود. در میان ضعف صفویان، قبایل عرب سنی، به ویژه آل خلیفه، در بحرین به قدرت رسیدند. آنها حکومت خود را تأسیس کردند که نشان دهنده گذار از سلطه شیعه به سنی بود. اهل سنت فارسی‌زبان بحرین به همراه قبایل (هوله) کنترل بحرین را به دست گرفتند و زمینه را برای یک جزیره با اکثریت سنی‌مذهب فراهم کردند. طنز اینجاست که اهل سنت فارسی‌زبان تا حدودی مسئول حکومت سنی در بحرین هستند.

قرن‌های ۱۹ و ۲۰ میلادی (۱۸۰۰ تا ۲۰۰۰ میلادی) (۱۲۷۹ تا ۱۳۷۹ هجری شمسی)

• مهاجرت ایرانیان: مهاجرت ایرانیان از استان‌های جنوبی ایران، از جمله فارس (گله‌دار، گراش، کازرون، خنج، دشت، جهرم)، بوشهر (بوشهر، برازجان، تنگستان، کنگان، دیلم) و هرمزگان (جناح، میناب، بندرعباس، بستک)، و کهگیلویه و بویراحمد به بحرین در طول این دوره ادامه داشت.
• ورود خانواده بوشهری به بحرین در سال ۱۸۶۰ میلادی (۱۲۳۹ شمسی) رخ داده است.

قرن ۲۰ میلادی (۱۲۷۹ تا ۱۳۷۹ هجری شمسی)

• تحکیم حکومت سنی: حاکمان آل خلیفه اقداماتی را برای تقویت هویت سنی خود انجام دادند، از جمله ترویج عقاید مذهبی سنی و استفاده از زبان عربی.
• کشف نفت (سال ۱۹۳۲ میلادی): کشف نفت رونق اقتصادی به همراه آورد اما همچنین نگرانی‌هایی را در مورد مدیریت منابع و نفوذ خارجی ایجاد کرد.
• مستعمره انگلیس (۱۸۶۱ تا ۱۹۷۱ میلادی): بحرین به مستعمره انگلیس تبدیل شد که بر چشم‌انداز سیاسی و اقتصادی آن تأثیر گذاشت، در حالی که آل خلیفه همچنان حاکم باقی ماندند.
• استقلال: نکته مهم در جدایی بحرین از ایران، اعلام انصراف ناگهانی و سریع حکومت ایران از دعاوی تاریخی خود نسبت به بحرین، در آستانه خروج نیروهای انگلیسی از منطقه خلیج فارس برای تأمین منافع آمریکاست. بدون درک نظریه دولت دست‌نشانده، نمی‌توان چرایی این ماجرا را فهمید. در شرایط طبیعی، ایران نباید به جدایی این سرزمین رضایت می‌داد. سرانجام، در سال ۱۳۴۹ (1970 میلادی) هیئتی به ریاست گیچاردی، نماینده دبیرکل سازمان ملل متحد، به بحرین سفر کرد و پس از بازگشت به نیویورک گزارش داد که اکثریت قاطع اهالی بحرین خواستار شناسایی هویت خود به عنوان یک کشور مستقل و دارای حق حاکمیت هستند و در ایجاد روابط با سایر کشورها آزادی عمل داشته باشند. بحرین در سال ۱۹۷۱ میلادی (۱۳۴۹ شمسی) از بریتانیا استقلال یافت.

انقلاب و تحمیل هویت عربی

1. دوره پیش از انقلاب: قبل از دهه ۱۹۹۰ میلادی (دهه ۱۳۷۰ شمسی)، از دوره‌ای که شاه حکومت می‌کرد تا اواسط دهه نود میلادی، ایرانیان بحرینی روابط نزدیکی داشتند، در کنار هم زندگی مسالمت آمیزی داشتند و هویت فرهنگی ایرانی خود را حفظ می‌کردند.
2. انقلاب ایران و تنش‌های سیاسی: انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹ تغییرات سیاسی و ایدئولوژیکی قابل توجهی در منطقه ایجاد کرد. پویایی داخلی بحرین تحت تأثیر قرار گرفت و منجر به افزایش تنش بین دولت سنی و اکثریت شیعه، از جمله ایرانیان بحرینی، شد.
3. تلاش‌های عربی سازی: دولت بحرین سیاست‌هایی را برای ترویج هویت عربی دنبال کرد، از جمله:
   1. تعطیلی مدارس: در سال ۱۹۹۶ میلادی (۱۳۷۵ شمسی)، مدرسه ایرانی تعطیل و به «مدرسه جمهوری اسلامی» تغییر نام یافت که اتهام دخالت ایران را تقویت کرد.
   2. تاکید بر زبان عربی: استفاده از زبان عربی در عرصه‌های عمومی ترویج شد که بالقوه می‌توانست گویشوران فارسی را به حاشیه براند.
   3. حفظ فرهنگ: با وجود این تلاش‌های برای همسان‌سازی، ایرانیان بحرینی تا حد زیادی میراث فرهنگی خود، از جمله زبان، سنت‌ها و آداب و رسوم را حفظ کرده‌اند.

اتهامات به دم ایران

پس از انقلاب، ایرانی‌تبارهای بحرین (به ویژه شیعیان)، همیشه به دوستی ایران (از نظر سیاسی و فرهنگی) متهم می‌شوند. همچنین گفته می‌شود ایرانی‌تبارهای بحرین فرهنگ فارسی و ایرانی را برتر از فرهنگ عربی می‌دانند. گاهی نیز از بیم برهم خوردن ترکیب انسانی بحرین (به نفع ایرانی‌تبارها)، سلطان اقدام به وارد کردن عربها از کشورهای دیگر می‌کند.

عرب/سنه در مقابل عجم/شيعه

ایرانیان سنی مذهب از نظر ژنتیکی (که خود را با اشتباه «عرب/هوله» می‌نامند) اغلب هموطنان شیعه خود (که آن‌ها را «عجم» خطاب می‌کنند) و بحرانی‌ها (که به نظر ژنتیکی عرب شرقی‌تری از هر دوتایشان هستند) را به ایرانی بودن یا طرفداری از ایران متهم می‌کنند (بر اساس مذهبشان). این ادعایی کاملاً غیرعلمی است، زیرا علاقه به زبان و فرهنگ مادری هیچ ارتباطی با وابستگی سیاسی ندارد. مردم بحرین بومی (بحرانیا) در جریان خیزش ۲۰۱۱ مجدداً توسط برخی از اعراب جعلی (عجم سنه کو خودشان هوله مینامند) متهم به ایران بودن شدند.

درگیری میان هنرمندان «حنان رضا» و «هند البحرينية» در رسانه‌ها رخ داد و به سرعت حل‌وفصل شد. طبق فایل‌های صوتی که به بیرون درز پیدا کرد، هند (که خود اصالتاً آفریقایی دارد) حنان را با توهین «عجمیه شیعیه» (شیعه ایرانی) مورد اهانت قرار داد. حنان رضا این ادعا را رد کرد و بر اصالت عربی خود پافشاری نمود. گفتنی است که حنان رضا همواره در کنار پادشاه بحرین می‌گیرد.

چالش‌های حفظ هویت ایرانی

عجم‌ها با برادران عرب خود در همه کارها در بحرین همکاری می‌کردند. در غواصی، ساخت و ساز و تجارت. بسیاری از نام‌های دریایی کلمات فارسی هستند. مثلاً کلمه "نوخذا" یا "ربان کشتی". اصل این کلمه فارسی است و از دو قسمت تشکیل شده: "ناو" به معنی کشتی، و "خدا" به معنی: رب. پس کلمه «ناو خدا» یعنی ربان کشتی. عرب‌ها آن را "نوخذا" تلفظ کردند. "قرقور" هم کلمه‌ای فارسی است که اصل آن "کولگیر" است، به معنی بسته و محکم. اگر به کتاب‌های تاریخی که تاریخ بحرین را در دوران جاهلی و دوره اسلامی بررسی کرده‌اند برگردیم، خواهیم دید که این کتاب‌ها اشاره کرده‌اند که بحرین تحت تأثیر گروه‌هایی قرار گرفته است که در اطراف حوض خلیج فارس زندگی می‌کردند، چه گروه‌های عربی که در سواحل شبه جزیره عربستان و شهرها و بیابان‌های آن زندگی می‌کردند، و چه گروه‌هایی که در سرزمین فارس زندگی می‌کردند، به‌ویژه منطقه فارس که از شرق به خلیج فارس می‌رسید، و به همین دلیل از دیرباز جامعه‌ای فارسی در بحرین وجود داشته که دارای هویت اجتماعی، اقتصادی و دینی خاص خود بوده است که در آیین مجوسیت قبل از اسلام نمایان است.

خودمونی‌ها یا آچمی‌های ساکن بحرین، گروهی ایرانی‌تبار با پیشینه‌ای طولانی در این کشور هستند. با این حال، تعطیلی مدرسه ایرانی در سال ۱۳۷۵ شمسی (۱۹۹۶ میلادی) و سیاست‌های فرهنگی خاص، چالش‌هایی را در زمینه حفظ هویت ایرانی برای آن‌ها به وجود آورد.

برخی بر این باورند که این رویداد، همراه با سیاست‌های فرهنگی، به نوعی «فراموشی اجباری» هویت ایرانی در میان خودمونی‌ها منجر شده است. این فراموشی شامل کم‌رنگ شدن زبان فارسی، کاهش آشنایی با فرهنگ و تاریخ ایران و حتی در مواردی احساس بیگانگی با هویت ایرانی است.

با وجود این چالش‌ها، بخشی از خودمونی‌های بحرین با ریشه‌های ایرانی خود ارتباط برقرار می‌کنند. این ارتباط از طریق حفظ برخی سنت‌ها و آداب و رسوم ایرانی، آشنایی با عناصر فرهنگی ایران و تسلط به زبان فارسی (در اقلیت) حفظ می‌شود. حتی در مواردی که تسلط به زبان فارسی وجود ندارد، آگاهی از هویت ایرانی همچنان در میان نسل‌های مختلف خودمونی‌ها باقی مانده است.

مهاجرت‌ها به بحرین، چه از نوع عربی و چه فارسی، همچنان در طول قرون ادامه داشته تا سال‌های اخیر.

عجم‌های بحرین یا جوامعی که از ایران نشأت گرفته‌اند، جامعه بزرگی تشکیل داده‌اند که در زمینه تجارت فعالیت می‌کردند، به‌ویژه تجارت مروارید، فرش، مواد غذایی و تجارت گوسفند و دام؛ این برای طبقه ثروتمند است. اما طبقه فقیر آنها به مشاغل ساده‌ای مانند ساخت و ساز، حمل و نقل دریایی و زمینی، و نظافت خیابان‌ها مشغول بودند. ساکنان خلیج فارس از عرب‌ها به این افراد "عجم" می‌گفتند.

شاید به‌خاطر مهارت‌ها و برتری آنها در زبان انگلیسی، تعدادشان در شرکت نفت بحرین (بابکو) و شرکت آلومینیوم بحرین (آلبا) افزایش یافت.

به طور کلی، جامعه‌ای با ریشه‌های ایرانی در بحرین به شدت به اهل بیت علاقه داشت و شاید بسیاری از مظاهر مراسم حسینیه‌ها و ماتم‌ها به این جوامع نسبت داده می‌شود، اگرچه علمای بحرین، قطیف، جبل عامل در لبنان و عراق مردم ایران را با میراث اهل بیت آشنا کردند.

در مدارس دولتی به دانش‌آموزان آموزش می‌دهند که این منطقه "خلیج عربی" نام دارد و هرگونه اطلاعاتی در مورد حکام، پادشاهان و دوره‌های اشغال (به‌ویژه ایرانی) که منشأ عربی ندارند، پنهان می‌شود.

کاشت حس نفرت از ایران در "خودمونی‌ها" و ایجاد شکاف بین آنها بر اساس مذهب (سنی‌ها - هوله) و (شیعیان - عجم) صورت می‌گیرد. اغلب شیعیان، از جمله بومیان غیر ایرانی بحرانی (که ترکیبی از اعراب شرقی، ایرانیان باستان و یهودیان هستند) و شیعیان ایرانی، به عنوان "ایرانی" معرفی می‌شوند، در حالی که سایر افراد با باور سنی (از جمله خودمونی‌ها) به عنوان عرب معرفی می‌شوند تا میان "یک ملت" تفرقه ایجاد شود. به همین دلیل، بسیاری از "خودمونی‌ها" وانمود می‌کنند که عرب هستند، چه به‌صورت عمدی و چه غیر عمدی. این امر به‌طور طبیعی باعث شده که هویت ایرانی آنها به مرور زمان از بین برود، به‌ویژه زبان، و آنچه از آن باقی مانده، معدود جوامعی هستند که هنوز به فارسی و اچمی صحبت می‌کنند.

در گذشته ازدواج عجم‌ها با عرب‌ها نادر بود. در دهه‌های شصت و هفتاد قرن گذشته و با گسترش جریان چپ‌گرا، ازدواج‌ها بین عجم‌ها و عرب‌های سنی و شیعه (بحارنه) افزایش یافت. پس از انقلاب اسلامی در ایران و افزایش آگاهی مذهبی، ازدواج‌ها بین عجم‌ها و بحارنه افزایش یافت و ازدواج‌ها بین عجم‌ها و عرب‌های سنی کاهش یافت.

بخش بزرگی از عجم‌ها از شهروندی بحرینی، اشتغال و بورس‌های تحصیلی محروم شدند و به اخراج اجباری و تشردگی کشیده شدند و وفاداری آنها مورد تردید قرار گرفت. همه این‌ها تأثیری بر ادامه حضور و بقای آنها در کشور نداشت. به‌دلیل این مسائل، عجم‌های بدون تابعیت مجبور شدند املاک خود را به نام دیگران که تابعیت دارند ثبت کنند، زیرا نمی‌توانستند هیچ ملکی به نام خود ثبت کنند. (روزنامه الوقت بحرینی شماره 1346). با شروع عهد میثاق ملی، شاه حمد بن عیسی بسیاری از عجم‌ها را به شهروندی بحرینی مفتخر کرد (روزنامه الوطن بحرینی).

دخالت‌های دولتی (اعطای شناسنامه به خارجی ها)

در بحبوحه تلاش خودمونی‌ها برای حفظ هویت فرهنگی خود، گزارش‌هایی از تلاش‌های دولت بحرین برای تغییر بافت جمعیتی این کشور به گوش می‌رسد. این تلاش‌ها ظاهرا شامل آوردن اتباع خارجی از کشورهایی مانند پاکستان، اعطای گذرنامه بحرینی به آنها و تشویقشان به پذیرش هویت عرب سنی می‌شود.

این سیاست ادعایی از سوی برخی به عنوان تلاشی برای افزایش جمعیت سنی در بحرین تلقی می‌شود، اقدامی که به طور بالقوه می‌تواند توازن جمعیتی را به نفع سنی‌ها نسبت به بحرانی ها و خودمونی‌ها (به ویژه شیعیان) و شهروندان بومی بحرانی برهم زند. انگیزه‌های پشت این سیاست ادعایی همچنان نامشخص است، اما نگرانی‌هایی را در مورد فرسایش تنوع فرهنگی بحرین و به حاشیه رانده شدن احتمالی جوامع بومی آن ایجاد کرده است.

نتیجه‌گیری - اکنون

خودمونی‌های بحرین با مجموعه‌ای پیچیده از چالش‌ها برای حفظ میراث فرهنگی خود روبرو هستند. در حالی که تعطیلی مدرسه ایرانی (که از بسیاری جهات یک واکنش قابل درک است) و سیاست‌های  همگون‌سازی اجباری موانع قابل توجهی ایجاد کرده است، اما انعطاف‌پذیری و عزم جامعه برای حفظ ریشه‌هایشان مشهود است. با این حال، دخالت‌های ادعایی دولت که شامل سنی‌سازی اجباری می‌شود، لایه دیگری از پیچیدگی را به این وضعیت اضافه می‌کند و نگرانی‌هایی را در مورد آینده تنوع فرهنگی بحرین و حقوق جوامع بومی آن ایجاد می‌کند.

از می 2024 (میلادی)؛ دولت کشور بحرین در تلاش برای برقراری مجدد روابط دیپلماتیک با ایران است.

نامهای نواحی بحرین

نام بسیاری از روستاهای بحرین از زبان فارسی گرفته شده است. تصور می‌شد که این نام‌ها در نتیجه تأثیرات دوره صفویه بر بحرین (1501–1722 میلادی) و حکومت قبلی پارسیان بوده است.

نام اصلی شهرها قبل از تغییر و ریشه فارسی آنها:

نام (اکنون)	اصل	ریشه فارسی	معنی
المنامه	منامه	من + نامه	من نامه ام، مکان نامه یا محل ارسال نامه، شهر پایتخت که اکثر ایرانیان در آن بودند
عدلیه	ظلمآباد	ظلم آباد	مانند نام یه روستایی در شهرستان گتوند، خوزستان ایران - برخلاف نام اصلی، این مکان ظلم نیست.
الدراز	دراز	دراز	روستایی کشیده در امتداد خط ساحلی.
البسيتين	بسيتين	بس + تن	مکان بساط (محل گستردن بساط، بازار)، مانند نام یه روستایی در شهرستان رامهرمز، خوزستان ایران - (منطقه بحرانیا)
المالكية	مالچِیه	مال + چیه	مال چی است، مانند نام یه منطقه در اهواز در استان خوزستان ایران - (منطقه بحرانیا) - افراد محلی هنوز از آن به عنوان «مالچِیه» یاد می کنند و دارای یک اقیانوس معروف است.
شَهركان	شِهرکان	شهر + کان	شهر کان ← کان شهر ← محل شهر (City Place)
کرزکان	کرزکان	کرز + کان	كرز کان، کان كرز، محل كرز ؟
الشاخورة	شاه خورا	شاه + خورا	شاه خورا ← شاه‌آخور ← آخور شاه (The king's manger?)
جرداب	گردآب	گرد + آب	گردآب - محل چرخش آب
سلماباد	سلمآباد	سلم + آباد	شهر آباد و سِلم.
كرباباد	کربآباد	كرب + آباد	شهر کرب و غم.
دِمستان	دُم استان	دم + استان	استان دُم ← منطقه/سرزمین دُم.
كرانه	کرانه	كرانه	ساحل
باربار	بار بار	بار + بار	با بار - دوبار (Again and again) - ممکن است کلمه بار برای تایید ورود محموله ها یا محموله های خارجی به ساحل تکرار شده باشد.
سماهيج	سه ماهیج	سه + ماهی	سه ماهی؟ (معنای دقیق نام نامشخص است)

سرشناسان

• کریم فخراوی: از بنیانگذاران الوسط، یکی از روزنامه‌های محبوب در بحرین.
• غاده جمشیر (عربی: غادة جمشیر): فعال حقوق زنان.
• زینب عسکری (عربی: زینب غلوم العسکری): نویسنده و بازیگر.
• احمد سلطانیز: خواننده‌ خوش صدای گروه سلطانیز از گروه های معروف بستکی و بندری بحرین که نمونه ای از گروه های متعدد موسیقی در کشور بحرین می باشند که اکثرا ملیت ایرانی دارند.
• سونیا جناحی (عربی: سونيا جناحي) - هولی است - ریشه خانواده شان از جناح: استراتژیست تجارت و بازاریابی (اصل خود را انکار می کند).
• فتحیه بستکی (عربی: فتحيه البستكي) - هولی است - فعال حقوق حيوانات بحرینی.
• فاطمه کازرونی (عربی: فاطمة كازروني) - ریشه خانواده شان از کازرون: بازیگر.
• حسن ابٌل (عربی: حسن ابُل): صاحب رستوران های کباب ایرانی «زبان عربی: مشويات حسن ابُل».
• أحمد بهزاد: یک سیاستمدار بحرینی که در حال حاضر از سال 2006 (میلادی) سمت عضویت مجلس شورا را بر عهده دارد.
• محمد حسین جهرمی (عربی: محمد حسين جهرمي) - کمدین و انفلوئنسر بحرینی.
• خالد جناحی (عربی: خالد جناحي) - هولی است - کمدین و انفلوئنسر بحرینی.
• سوسن کوهجی (عربی: سوسن الكوهجي) - هولی است - نفلوئنسر بحرینی.
• حنان رضا (عربی: حنان رضا) - خواننده بحرینی (اصل خود را انکار می کند).
• عبد الحسين علي ميرزا: سیاستمدار بحرینی.

جستارهای وابسته

• استقلال بحرین
• روابط ایران و بحرین
• فارسی بحرین

منابع

رده:افراد بحرینی ایرانی‌تبار رده:مردمان ایرانی‌تبار رده:ایرانیان دور از وطن در خاورمیانه رده:گروه‌های انسانی در بحرین رده:تاریخ بحرین