گوسفند وحشی

گوسفند وحشی
	Cyprus mouflon (O. g. ophion); male in the wild in Cyprus
وضعیت حفاظت
	; نزدیک تهدید (IUCN 3.1)
	CITES Appendix I (CITES)
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
شاخه:	طنابداران
رده:	پستانداران
تیره:	گاوان
زیرخانواده:	بزیان
سرده:	Ovis
گونه:	O. gmelini
نام دوبخشی
	Ovis gmelini; Blyth, 1841
مترادف
	Ovis orientalis orientalis

گوسفند وحشی یا قوچ‌ومیش (نام علمی: Ovis gmelini) گوسفند وحشی بومی منطقه خزر از شرق ترکیه، ارمنستان، آذربایجان تا ایران است.^[۱] تصور می‌شود که این گونه جد تمام نژادهای گوسفند خانگی مدرن باشد.^[۲]^[۳]

زیرگونه‌ها[ویرایش]

پنج زیرگونه گوسفند وحشی (موفلون) توسط گونه‌های پستانداران جهان (MSW3) متمایز می‌شوند:^[۴]

قوچ ارمنی (گوسفند قرمز ارمنی)، O.g. gmelini (Blyth، 1851): زیرگونه نمادین؛ بومی شمال غرب ایران، ارمنستان و آذربایجان است. این گونه به تگزاس در ایالات متحده نیز معرفی شده‌است.
قوچ اصفهان، O. g. isphahanica (Nasonov, 1910): کوه‌های زاگرس، ایران.
قوچ لارستان، O. g. laristanica (Nasonov, 1909): یک زیرگونه کوچک است که پراکنش آن به برخی از مناطق بیابانی نزدیک لار در جنوب ایران محدود است.
قوچ قبرس، O.g. ophion (Blyth، 1841): همچنین به نام agrino (از یونانی Αγρινό) نامیده می‌شود. در طول قرن بیستم تقریباً رو به انقراض بود. در سال ۱۹۹۷، حدود ۱۲۰۰ فرد شمارش شد. برنامه تلویزیونی متولدشده برای کاوش با ریچارد ویزی ۳۰۰۰ فرد را در قبرس گزارش کرد.

زمانی تصور می‌شد که گوسفند وحشی اروپایی یکی از زیرگونه‌های موفلون باشد، اما اکنون به عنوان یکی از نوادگان وحشی گوسفند اهلی (Ovis aries)، به عنوان Ovis aries musimon در نظر گرفته می‌شود.^[۵]

پراکندگی و زیستگاه[ویرایش]

قوچ‌ها در قفقاز کوچک در جنوب شرق ترکیه، ارمنستان و آذربایجان و همچنین در منطقه البرز غربی ایران و رشته‌کوه‌های زاگرس در شرق عراق و غرب ایران دیده می‌شوند.^[۱] احتمالاً در دوره نوسنگی به قبرس معرفی شده‌است.^[۶]

منابع[ویرایش]

↑ ^۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ^۱٫۳ Michel, S. & Ghoddousi, A. (2020). "Ovis gmelini". IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2020: e.T54940218A22147055. doi:10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T54940218A22147055.en. Retrieved 16 January 2022. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «iucn» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
↑ Hiendleder, S.; Kaupe, B.; Wassmuth, R.; Janke, A. (2002). "Molecular analysis of wild and domestic sheep questions current nomenclature and provides evidence for domestication from two different subspecies". Proceedings: Biological Sciences. 269 (1494): 893–904. doi:10.1098/rspb.2002.1975. PMC 1690972. PMID 12028771.
↑ Hiendleder, S.; Mainz, K.; Plante, Y.; Lewalski, H. (1998). "Analysis of mitochondrial DNA indicates that domestic sheep are derived from two different ancestral maternal sources: No evidence for contributions from urial and argali sheep". Journal of Heredity. 89 (2): 113–120. doi:10.1093/jhered/89.2.113. PMID 9542158.
↑ Grubb, P. (2005). "Species Ovis gmelini". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M (eds.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 637–722. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.
↑ Gentry, A.; Clutton-Brock, J.; Groves, C. P. (2004). "The naming of wild animal species and their domestic derivatives". Journal of Archaeological Science. 31 (5): 645–651. doi:10.1016/j.jas.2003.10.006.
↑ Vigne, J.D. (1994). "Les transferts anciens de mammifères en Europe occidentale: histoires, mécanismes et implications dans les sciences de l'homme et les sciences de la vie". Colloques d'Histoire des Sciences zoologiques. 5: 15–37.

[iucn-1] ۱٫۰ ^۱٫۱ ^۱٫۲ ^۱٫۳ Michel, S. & Ghoddousi, A. (2020). "Ovis gmelini". IUCN Red List of Threatened Species. IUCN. 2020: e.T54940218A22147055. doi:10.2305/IUCN.UK.2020-2.RLTS.T54940218A22147055.en. Retrieved 16 January 2022. خطای یادکرد: برچسب <ref> نامعتبر؛ نام «iucn» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).

[2] Hiendleder, S.; Kaupe, B.; Wassmuth, R.; Janke, A. (2002). "Molecular analysis of wild and domestic sheep questions current nomenclature and provides evidence for domestication from two different subspecies". Proceedings: Biological Sciences. 269 (1494): 893–904. doi:10.1098/rspb.2002.1975. PMC 1690972. PMID 12028771.

[Hiendleder2002-3] Hiendleder, S.; Mainz, K.; Plante, Y.; Lewalski, H. (1998). "Analysis of mitochondrial DNA indicates that domestic sheep are derived from two different ancestral maternal sources: No evidence for contributions from urial and argali sheep". Journal of Heredity. 89 (2): 113–120. doi:10.1093/jhered/89.2.113. PMID 9542158.

[Don_E._Wilson_2005-4] Grubb, P. (2005). "Species Ovis gmelini". In Wilson, D.E.; Reeder, D.M (eds.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. pp. 637–722. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.

[5] Gentry, A.; Clutton-Brock, J.; Groves, C. P. (2004). "The naming of wild animal species and their domestic derivatives". Journal of Archaeological Science. 31 (5): 645–651. doi:10.1016/j.jas.2003.10.006.

[6] Vigne, J.D. (1994). "Les transferts anciens de mammifères en Europe occidentale: histoires, mécanismes et implications dans les sciences de l'homme et les sciences de la vie". Colloques d'Histoire des Sciences zoologiques. 5: 15–37.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]