ویکی‌پدیا:حذف نسخه

حذف نسخه قابلیتی است که به مدیران اجازه می‌دهد تا موارد خاصی را در تاریخچهٔ صفحه یا سیاهه از دید عموم حذف کنند. از این ویژگی برای «حذف انتخابی» استفاده می‌شود که عمدتاً جای روش قبلی (حذف کامل صفحه و احیای انتخابی نسخه‌ها) را گرفته‌است چنان‌که از روش قبلی تنها باید برای ادغام تاریخچه یا برخی موارد فنی دیگر استفاده شود. حذف نسخه باید تنها در مطابقت با معیارهای استفاده به کار گرفته شود.

حذف نسخه می‌تواند متن یک نسخه یا هدف یک سیاهه، نام کاربری که ویرایش یا عمل را انجام داده یا خلاصه ویرایش یا خلاصه سیاهه را پنهان کند. در ویکی‌پدیا، معیارهایی برای نحوهٔ استفاده از ابزار حذف نسخه وجود دارد که در ادامه آمده‌اند. استفاده از ابزار حذف نسخه توسط پنهانگران در حالت «فرونشانی» به شکل جداگانه در سیاست‌های پنهانگری بررسی شده‌است.

هر مدیری می‌تواند به درخواست‌های حذف نسخه توسط کاربران رسیدگی کند. هر گاه کاربری در مورد یک حذف نسخه نگرانی داشته باشد، می‌تواند از یک مدیر درخواست کند که آن را بررسی کند. اگر موضوع حذف نسخه حساس باشد، ارتباط با مدیران از طریق ایمیل به ارتباط از طریق صفحهٔ بحث ترجیح داده می‌شود، تا اطلاعات حساس برای افراد بیشتری فاش نشود.

مرور کلی ویژگی حذف نسخه

ویژگی حذف نسخه به مدیران اجازه می‌دهد که به طور انتخابی به حذف نسخه‌های یک صفحه یا موارد یک سیاهه بپردازند، و همچنین به مدیران اجازه می‌دهد که تمام موارد حذف نسخه را بررسی کنند و از استفادهٔ درست از این ویژگی اطمینان حاصل کنند. آنچه که حذف نسخه شود، کماکان در فضای عمومی ویکی قابل شناسایی است؛ البته بخش‌های حذف‌شده به صورت خط‌خورده نمایش می‌یابند و محتوایشان دیگر برای عموم قابل دسترسی نیست. عموم کاربران می‌توانند برای بررسی هر مورد حذف شده، از مدیران درخواست کنند تا اطمینان حاصل شود که حذف نسخه به درستی به کار گرفته شده‌است.

به عنوان یک ابزار حذف، ویژگی حذف نسخه اجازه می‌دهد که محتوای ویکی از دید اجتماع پنهان شود. در نتیجه استفاده از آن باید در مطابقت با رهنمودی سختگیرانه باشد.

در موارد اضطراری که سیاست پنهانگری بنیاد ویکی‌مدیا ممکن است مصداق داشته باشد (مثل وقتی که نقض محرمانگی در میان باشد)، یک مدیر می‌تواند ابتدا محتوا را حذف نسخه کند، بعد آن را به اطلاع پنهانگران برساند تا محتوا را فرونشانی کنند.

سوء استفاده

ویژگی حذف نسخه از سال ۲۰۱۰ فعال شد. اجتماع ویکی‌پدیا استفاده از آن را با این شرط تأیید کرد که از سوء استفاده از این ابزار به طور جدی جلوگیری شود؛ این شامل نظارت کاربران و تدوین سیاستی مشخص در اینباره بود. به طور خاص، سیاست ویکی‌پدیا آن است که حذف نسخه برای پنهان کردن توهین‌های «متداول» یا موارد نقض نزاکت نباید به کار برود؛ همچنین نباید مواردی که کاربری در انتخاب واژگان بد عمل کرده را حذف نسخه کرد، و نباید سیاهه‌های قطع دسترسی را با حذف نسخه پنهان کرد.

محتوایی که حذف نسخه می‌شود باید به شدت توهین‌آمیز باشد و احتمال برود که شکایت جدی در خصوص حذف آن از ویکی‌پدیا مطرح شود. محتوایی که چنین نیست، نباید حذف نسخه شود. مدیران هر گاه در خصوص حذف نسخهٔ محتوایی مطمئن نیستند باید به روال معمول، مشورت کنند و تصمیم بگیرند.

معیارهای استفاده

حد کمی از مطالب مخرب یا نامناسب در یک اجتماع بزرگ عادی است. به طورکلی، تنها محتوایی که حداقل با یکی از شرط‌های زیر هم‌خوانی دارد، باید حذف نسخه شود. کاربران باید در نظر بگیرند که واگردانی یا نادیده‌گرفتن یک مشارکت مخرب ممکن است کافی باشد. اگر نیاز به حذف وجود دارد، تنها مواردی که نیاز است را حذف کنید (اطلاعات بدون‌زیان را مخفی نکنید) و دلیل واضحی برای حذف ارائه کنید.

1. نقض آشکار حق تکثیر را می‌توان بدون حذف ارجاع به مشارکت‌کنندگان مفید حذف کرد. اگر حذف یک نسخه ارجاع به یک مشارکت‌کننده را حذف می‌کند، نمی‌توان از این معیار استفاده کرد. روش‌های مناسب برای حذف متن‌های دارای حق‌تکثیر در ویکی‌پدیا:مشکلات حق تکثیر آمده‌است و بر این صفحه ارجحیت دارد.
2. مطلب به‌شدت موهن یا زننده که ارزش دانشنامه‌ای اندکی دارد یا فاقد چنین ارزشی است یا سیاست زندگی‌نامهٔ زندگان را زیر پا می‌گذارد. این شامل اتهام، افترا و مطالب خفت‌آمیز یا زننده که ارزش دانشنامه‌ای ندارند نیز می‌شود. اما این معیار شامل مطالبی که صرفاً حقیقت را بیان می‌کنند نیست و حمله‌های شخصی معمولی و شکایت‌های رفتاری را شامل نمی‌شود. زمانی که صفحه‌هایی با اسم‌های به شدت نامناسب حذف می‌شوند، نام صفحه می‌تواند از سیاهه‌های حذف و انتقال نیز زدوده شود.
3. مطالب صرفاً اخلال‌گرانه که هیچ ارتباط یا سودی برای پروژه ندارند. شامل اتهامات، آزار و اذیت، تهدیدها یا حملات کاملاً بی‌مورد، خراب کردن مرورگر و استفاده از اچ‌تی‌ام‌ال یا سی‌اس‌اس مخرب، صفحات شوک، صفحات فیشینگ، صفحات شناخته شده تکثیر ویروس و پیوندهایی به صفحات وب که شخص یا نهادی را تحقیر یا تهدید می‌کند و هیچ ارزش دیگری ندارد.
4. اطلاعاتی که نیازمند استفاده از دسترسی پنهان‌گری هستند.
5. حذف مطابق سیاست حذف از طریق حذف نسخه. جز در موارد ادغام تاریخچه که باید از حذف عادی استفاده کرد، در باقی مواردی که هدف آن است که بخشی از تاریخچهٔ صفحه پنهان شود، استفاده از حذف نسخه ترجیح داده می‌شود. دلیل حذف نسخه باید به وضوح در سیاهه ثبت شود.
6. با فرض نبود مخالف و به عنوان تمیزکاری شامل تصحیح اشتباهات و اشتباهات ناخواسته آشکار در اصلاحات قبلی، تغییر در اصلاحات بر اساس بحث و گفتگوهای مشترک و اجماع آشکار، افزودن اطلاعات به سیاههٔ حذف و تبدیل ویرایش‌های انتخاب شده به حذف نسخه (احتمالاً این اقدام مناقشه برانگیز نیست، اما در صورت نیاز مشورت کنید.

همچنین هیئت داوری (و در ویکی‌پدیای فارسی، هیئت نظارت) می‌تواند حکم به حذف نسخه تاریخچه صفحه‌های یا موارد سیاهه‌ها دهد، مثلاً وقتی که تشخیص دهد که یک مورد سیاهه چنان نامناسب بوده که حذف آن بهتر است. در این موارد، سیاههٔ حذف نسخه باید به حکم هیئت پیوند دهد. چنین حذف نسخه‌هایی نباید خنثی شوند، اما می‌توان از هیئت در مورد آن‌ها فرجام‌خواهی کرد و درخواست تجدید نظر کرد.

حذف موارد سیاهه‌ها

به جز در مواردی که مشمول بند دوم معیارها در بالا می‌شود، استفاده از ابزار حذف نسخه برای پنهان کردن موارد سیاهه‌ها تنها وقتی مجاز است که محتوای مورد نظر به شدت برای پروژه نامناسب باشد. استفاده از حذف نسخه برای پنهان کردن سیاهه‌های معمول، مجاز نیست چرا که مانع می‌شود که اجتماع کاربران بتوانند کنش‌های کاربری که سیاهه را ایجاد کرده بررسی کند. این مستقل از آن است که کنش مذکور صحیح بوده یا نه. استفاده از ابزار حذف نسخه برای پنهان کردن سیاهه‌های قطع دسترسی (صرف نظر از این که قطع دسترسی درست بوده یا نادرست) یا برای پنهان کردن اعمالی که نامناسب بوده‌اند، جز در مطابقت با معیارهای بالا، مجاز نیست و سوء استفاده از ابزار حذف نسخه تلقی می‌شود.

حذف نسخه پیش از پنهانگری

منظور از اطلاعات شخصی محتوایی است که به اطلاعات خصوصی یا غیرعمومی افراد اشاره می‌کند، یا دست کم چنان به نظر می‌رسد. (برای توضیح راجع اطلاعات خصوصی و غیرعمومی، وپ:پنهانگری و وپ:اوتینگ را ببینید). مهم‌نیست که اطلاعات مذکور توسط خود کاربر ثبت شده‌اند یا توسط کاربری دیگر، یا ثبت‌شان با نیت خوب بوده یا با نیت بد، یا به تازگی رخ داده یا در گذشته، اطلاعات مذکور صحیح بوده یا نه، با این اطلاعات می‌توان شخص مذکور را شناسایی کرد یا نه، یا این که اطلاعات واضح و مستقیم است یا اشاره‌ای غیرمستقیم.

از ابزار حذف نسخه می‌تواند برای حذف محتوای اتهام‌آمیز یا ناقض محرمانگی استفاده کرد پیش از آن که این محتوا پنهانگری شود. از آنجا که پنهانگری امری نیست که فوری رخ دهد، مدیران می‌توانند با کمک حذف نسخه، محتوایی که نیازمند پنهانگری است را دست کم از دید عموم مخفی کنند و میزان ضرری که از این اطلاعات به اشخاص می‌رسد را محدود کنند، سپس درخواست پنهانگری کنند تا محتوا کاملاً فرونشانی شود (یعنی از مدیران هم پنهان شود). حتی اگر تصمیم نهایی آن باشد که محتوا نیاز به فرونشانی ندارد، کماکان بهتر است که مدیران جانب احتیاط را رعایت کنند و حتی در مواردی که مدیر دارای تعارض منافع است هم اجازه دارد که از حذف نسخه برای پنهان کردن محتوای اتهام‌آمیز تا ناقض محرمانگی استفاده کند، به شرط آن که از ابزار با حسن نیت استفاده کند و در درخواست پنهانگری تأخیر نکند.

مدیران باید توجه داشته باشند که سیاههٔ حذف نسخه علنی است و توسط کاربران قابل موشکافی است. گاهی حذف کردن می‌تواند موجب جلب توجه کاربران شود. اگر چه محتوای نسخهٔ حذف شده را فقط مدیران می‌توانند ببینند، اما همین که برای صفحه‌ای سیاههٔ حذف نسخه ایجاد شود می‌تواند خودش باعث جلب توجه کاربران به شکلی نامناسب شود. در نتیجه گاهی بهتر است که به جای حذف نسخه، مدیران از ابتدا با پنهانگران تماس بگیرند تا نسخه به صورتی که جلب توجه نکند، فرونشانی شود. این تصمیم به خود محتوا نیز بستگی دارد. به طور کلی، اگر از ابزار حذف نسخه برای این مقاصد استفاده می‌کنید، از خلاصه‌هایی که جلب توجه می‌کنند (مثل «حذف نسخهٔ حاوی نشانی آی‌پی کاربر») استفاده نکنید.

اگر از ابزار حذف نسخه برای پنهان کردن اطلاعات خصوصی کسی استفاده می‌کنید که می‌توان با وی از طریق ایمیل تماس گرفت، ممکن است رفتار پسندیده آن باشد که به وی ایمیل بزنید و اطلاع بدهید که چنان مطلبی را در خصوص وی از تاریخچهٔ ویکی پنهان کرده‌اید تا در انظار عمومی نباشد. اطلاع‌رسانی به این شکل، وابسته به تصمیم مدیر مذکور است.

چند راهنمایی

مهم نیست که هدف قابل شناسایی باشد، مهم این است که مشخص باشد که یک شخص هدف قرار گرفته‌است

در خصوص ویرایش‌هایی که نقض محرمانگی هستند، لازم نیست که مشخص باشد محرمانگی چه کسی نقض شده‌است. همین که به نظر برسد که این ویرایش می‌تواند محرمانگی یک نفر یا شرکت را نقض کند، یا در مورد اطلاعات خصوصی آن نفر یا شرکت به خوانندگان به طور غیرمستقیم اطلاعاتی بدهد، کافی است که این محتوا حذف شود. مثلاً ممکن است که در یک مقاله، اطلاعات شخصی یک نفر ذکر شود ولی از او فقط با یک نام مستعار یاد شود که برای مدیران ویکی‌پدیا ناشناخته است (اما مثلاً برای هم‌کلاسی‌های آن شخص قابل شناسایی است). مهم این نیست که مدیران بتوانند تشخیص بدهند که این ویرایش در مورد چه کسی است؛ همین که به نظر می‌رسد که در آن محرمانگی یک نفر نقض شده‌است کافی است.

حذف نام کاربری (در چارچوب قانون حق تکثیر)

اجازه‌نامهٔ ویکی‌پدیا الزام می‌کند که فهرست کسانی که در تولید یک محتوا نقش داشته‌اند، در تاریخچهٔ مرتبط با آن محتوا ثبت شود. لذا، این که نام کاربری کسی که در محتوای صفحه نقش داشته حذف شود، به طور کلی مسئله‌ساز است. به طور کلی، این که در حذف نسخه، نام کاربری حذف شود اما محتوای نسخه نگاه داشته شود، معمولاً مجاز نیست. استثناهایی که در آن چنین شکلی از حذف نسخه مجاز است شامل وقتی است که محتوای افزوده‌شده، از حق تکثیر برخوردار نباشد (مثلاً متنی چرند و بی‌معنی باشد، یا تغییری در متن نداده باشد که مشمول حق تکثیر باشد)، وقتی که تمام تغییرات مذکور بعداً واگردانی شد‌ه‌اند، یا وقتی که کاربر تصادفی ویرایشش را زمانی ذخیره کرده که از سامانه خارج شده بوده (و در نتیجه نشانی آی‌پی وی علنی شده‌است) و هدف از حذف نسخه آن است که نشانی آی‌پی کاربر از دید عموم پنهان شود.

صفحه‌های پرویرایش

اگر در صفحه‌ای که زیاد ویرایش می‌شود، لازم است که برای پنهان کردن یک بخش از محتوا که نامناسب است از حذف نسخه استفاده شود، گاهی بهتر است که اول این محتوا با یک ویرایش حذف شود تا در نسخه‌های بعدی تکرار نشود و تعداد کل نسخه‌هایی که متنشان باید پنهان شود کمتر باشد.

استفاده در مقیاس بزرگ

حذف نسخه عمدتاً برای استفاده ساده و در خصوص ویرایش‌های اخیر در نظر گرفته شده‌است. محتوایی که در نسخه‌های زیادی از صفحه وجود دارد (به عنوان مثال در صفحات پرویرایش) یا توسط دیگر کاربران به آن پاسخ داده شده‌است، ممکن است قابل حذف نسخه نباشد. در حذف نسخهٔ چنین محتوایی باید توجه داشت که حذف محتوا چقدر عملی است، چقدر در بقیهٔ محتوای صفحه اخلال ایجاد می‌کند (مثلاً ارتباطش با پاسخ‌های دیگر کاربران چقدر گنگ می‌شود) و این که آیا خود حذف نسخه ممکن است که توجه نامناسب به موضوع جلب کند. هیچ‌کدام از این پرسش‌ها پاسخی سرراست ندارند؛ باید با قضاوت در موردشان تصمیم گرفت.

گاهی بهتر است که مدیران ابتدا با یک ویرایش ساده، محتوای نامناسب را از متن صفحه حذف کنند و بعد مورد حذف نسخه مشورت کنند.

نحوه درخواست حذف نسخه

برای جلوگیری از به وجود آمدن اثر استرایسند، هیچ تالار گفتمان اختصاصی به منظور درخواست حذف نسخه در ویکی وجود ندارد. شما می‌توانید برای هر مدیری در رده:مدیران ویکی‌پدیا درخواست حذف نسخه بفرستید؛ برای این منظور می‌توانید در صفحهٔ بحث‌شان پیام بگذارید یا اگر نگران حریم خصوصی هستید از طریق ایمیل با آن مدیر ارتباط برقرار کنید.

توجه کنید که اگر محتوایی که درخواست حذف نسخه‌اش را می‌کنید باید پنهانگری هم بشود، می‌بایست روال درخواست پنهانگری را نیز دنبال کنید.