علی‌قلی مخبرالدوله - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

علیقلی‌خان مخبرالدوله (حدود ۱۳۰۰ قمری) اثر ابوتراب غفاری

علی‌قلی مخبرالدوله (۱۲۴۵–۱۵ صفر ۱۳۱۵ ه‍.ق) از رجال قاجاریه بود.

زندگی‌نامه[ویرایش]

علی‌قلی‌خان فرزند رضاقلی‌خان هدایت در شیراز به دنیا آمد. پس از طی تحصیلات مقدماتی در محضر پدر و تحصیلات متوسطه در دارالفنون، برای تحصیل به اروپا رفت. در سال ۱۲۷۶ ه‍.ق ناصرالدین شاه وی را مأمور کشیدن خط تلگراف بین تهران و سلطانیه (زنجان) کرد. در سال ۱۲۸۶ لقب مخبرالدوله گرفت. در سال ۱۲۹۶ وزیر پست و تلگراف شد. در ۱۲۹۸ وزیر علوم و رئیس دارالفنون شد. در سال ۱۳۱۴ ه‍.ق در ابتدای سلطنت مظفرالدین شاه به سمت وزیر داخله منصوب شد. در تهران درگذشت و در تکیه رضاقلی خان امیرالشعراء به خاک سپرده شد.

مسجد و تکیه هدایت که در خیابان جمهوری قرار دارد توسط او تأسیس شد.

فرزندان[ویرایش]

حسین‌قلی مخبرالدوله، وزیر پست و تلگراف در شش کابینه
مرتضی قلی‌خان صنیع‌الدوله، اولین رئیس‌مجلس شورای ملی ایران
مهدی‌قلی‌خان مخبرالسلطنه، نخست‌وزیر ایران
محمدقلی‌خان مخبرالملک، نمایندهٔ تجار تهران در دورهٔ نخست مجلس شورای ملی و وزیر دارایی در کابینهٔ چهارم مستوفی‌الممالک

مخبرالدوله سه دختر داشت:^[۱]

دختر ارشد او با میرزا اسماعیل‌خان اعتبارالسلطنه پسر ابوالحسن خان سردار (برادر آقاخان محلاتی) ازدواج کرد. دختر آن‌ها ابتهاج‌الملوک با غلامرضا هدایت (مخبرالدوله سوم) ازدواج کرد که مادر غلامعلی هدایت، عبدالله هدایت و خسرو هدایت است.^[۲]

دختر دوم مخبرالدوله با جواد سعدالدوله، که در استبداد صغیر به نخست‌وزیری رسید، ازدواج کرد. سرانجام به دلیل بدرفتاری سعدالدوله از او طلاق گرفت و در جوانی در خانه مخبرالدوله درگذشت.

سومین دختر زیبنده نام داشت، که قرار بود به عقد خازن‌الملک درآید و پیش از ازدواج بر اثر گلودرد درگذشت.

پس از مرگ[ویرایش]

چهارراهی در تهران، در تقاطع خیابان‌های سعدی و جمهوری، که خویشاوندان او عمدتاً در حوالی آن بودوباش دارند، به نام او «چهارراه مخبرالدوله» نام‌گذاری شده‌است.
در مجموعه ویدئویی قهوه تلخ شخصیتی به نام «مخبرالدوله سر سعدی» نقش خبرچین شخصی جهان‌گیرشاه را بازی می‌کند. این موضوع باعث اعتراض شدید جهانگیر هدایت نوهٔ برادر مخبرالدوله و بزرگ خاندان هدایت شد.^[۳]

منابع[ویرایش]

↑ مهدیقلی هدایت (مخبرالسلطنه)، خاطرات و خطرات، انتشارات زوار، ۱۳۸۵، صفحه۲۷
↑ [۱]عبدالله هدایت، خاطرات عبدالله هدایت، مندرج در آینده، سال هفدهم، فروردین تا تیر ۱۳۷۰، شماره ۱-۴
↑ اعتراض نوه مخبرالدوله به سریال مهران مدیری بایگانی‌شده در ۲۳ دسامبر ۲۰۱۰ توسط Wayback Machine روزنامهٔ فرهیختگان، ۲۸ آذر ۱۳۸۹

فرهنگ فارسی معین، جلد ششم

ن ب و وزیران کشور ایران (فهرست)
قاجار پیش از مشروطه (داخله)	صادق امین‌الدوله (۱۲۷۵ ه‍.ق) ؟فرخ امین‌الدوله (۱۲۷۵–؟ ه‍.ق) محمدحسین دبیرالملک فراهانی (۱۲۹۰ ه‍.ق) یوسف آشتیانی (۱۲۹۰–۱۳۰۳ ه‍.ق) عباس قوام‌الدوله (رجب ۱۳۰۳–۱۳۰۴ ه‍.ق) علی‌اصغر امین‌السلطان (؟–؟) علی‌قلی مخبرالدوله (۱۳۱۴ ه‍.ق) تقی مجدالملک (۱۳۱۵–؟ ه‍.ق) اسماعیل امین‌الملک (۱۳۱۶ ه‍.ق) نصرالله دبیرالملک (۱۳۱۷–۱۳۱۹ ه‍.ق) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (؟–؟) احمد مشیرالسلطنه (۱۳۲۳–۱۳۲۴ ه‍.ق) تقی مجدالملک (۱۳۲۴ ه‍.ق)
قاجار پس از مشروطه (داخله)	تقی مجدالملک (۱۲۸۵) سلطان‌علی وزیر افخم (۱۲۸۵–۱۲۸۶) علی‌اصغر اتابک (۱۲۸۶) احمد مشیرالسلطنه (۱۲۸۶) غلامرضا آصف‌الدوله (۱۲۸۶) حسین‌قلی نظام‌السلطنه (۱۲۸۶–۱۲۸۷) احمد مشیرالسلطنه (۱۲۸۷–۱۲۸۸) عبدالحسین میرزا فرمانفرما (۱۲۸۸) علی‌قلی سردار اسعد (۱۲۸۸–؟) محمدولی سپهدار اعظم (۱۲۸۹) عبدالحسین میرزا فرمانفرما (۱۲۸۹) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (۱۲۸۹) صادق مستشارالدوله (۱۲۸۹–۱۲۹۰) حسن وثوق‌الدوله (۱۲۹۰) احمد قوام‌السلطنه (۱۲۹۰) نجف‌قلی صمصام‌السلطنه (۱۲۹۰–۱۲۹۱) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (۱۲۹۱–۱۲۹۳) حسن محتشم‌السلطنه (۱۲۹۳) صادق مستشارالدوله (۱۲۹۳–۱۲۹۴) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (۱۲۹۴) حسن مستوفی‌الممالک (۱۲۹۴) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (۱۲۹۴) محمدولی سپهسالار اعظم (۱۲۹۴–۱۲۹۵) فتح‌الله سردار منصور (۱۲۹۵–۱۲۹۶) صادق مستشارالدوله (۱۲۹۶) عبدالمجید میرزا عین‌الدوله (۱۲۹۶) ؟احمد قوام‌السلطنه (۱۲۹۶) حسن مستوفی‌الممالک (۱۲۹۶–؟) مهدی‌قلی مخبرالسلطنه (؟–۱۲۹۷) نجف‌قلی صمصام‌السلطنه (۱۲۹۷) حسن وثوق‌الدوله (۱۲۹۷–۱۲۹۹) ابوالفتح میرزا حشمت‌الدوله (۱۲۹۹) فتح‌الله سپهدار اعظم (۱۲۹۹) حسین دادگر* (۱۲۹۹–۱۳۰۰) احمد قوام (۱۳۰۰) حسن پیرنیا (۱۳۰۰–۱۳۰۱) علی منصور* (۱۳۰۱) حسن مستوفی (۱۳۰۱–؟) حسین سمیعی (؟–۱۳۰۲) احمد پیرنیا* (۱۳۰۲) حسن پیرنیا (۱۳۰۲) قاسم صوراسرافیل (۱۳۰۲–۱۳۰۳) محمود انصاری (۱۳۰۳) علی منصور* (۱۳۰۳–۱۳۰۴) احمد قوام (۱۳۰۴)
پهلوی (داخله تا آبان ۱۳۱۸)	دادگر (۱۳۰۵–۱۳۰۴) مستوفی (۱۳۰۵) علامیر (۱۳۰۵) مشیر فاطمی (۱۳۰۶–۱۳۰۵) حسین سمیعی (؟–۱۳۰۶) منصور (؟–؟) زرین‌کفش* (۱۳۱۲–؟) جم (۱۳۱۶–۱۳۱۲) فروهر (۱۳۱۶–؟) فریدونی* (؟–؟) فروهر (؟–؟) حکمت (۱۳۱۸–؟) سعید سمیعی* (۱۳۱۹–۱۳۱۸) حکمت (۱۳۱۹) سهیلی (۱۳۲۰–۱۳۱۹) جواد عامری (۱۳۲۰) جهانبانی (۱۳۲۰) امیراحمدی (۱۳۲۰) سهیلی (۱۳۲۱–۱۳۲۰) فرخ (۱۳۲۱) کاظمی (۱۳۲۱) عامری (۱۳۲۱) بهرامی (۱۳۲۱) سهیلی (۱۳۲۲) تدین (۱۳۲۲) هژیر (۱۳۲۳–۱۳۲۲) سروری (۱۳۲۴–۱۳۲۲) حکیمی (۱۳۲۴) محسن صدر (۱۳۲۴) فهیمی (۱۳۲۴) صالح (۱۳۲۴) قوام (۱۳۲۵–۱۳۲۴) فریدونی* (۱۳۲۶–۱۳۲۵) آق‌اولی (۱۳۲۶) قوام (۱۳۲۶) آق‌اولی (۱۳۲۶) امیراحمدی (۱۳۲۷–۱۳۲۶) فهیمی (۱۳۲۷) هژیر (۱۳۲۷) ساعد* (۱۳۲۷) اقبال (۱۳۲۸–۱۳۲۷) علم (۱۳۲۸) زند (۱۳۲۹–۱۳۲۸) اردلان (۱۳۲۹) رزم‌آرا* (۱۳۲۹) اردلان (۱۳۲۹) فضل‌الله زاهدی (۱۳۳۰) امیرعلائی (۱۳۳۰) امیرتیمور کلالی (۱۳۳۰) صالح (۱۳۳۰) رام (۱۳۳۱–۱۳۳۰) امامی (۱۳۳۱) صدیقی (۱۳۳۲–۱۳۳۱) فضل‌الله زاهدی (۱۳۳۴–۱۳۳۲) علم (۱۳۳۶–۱۳۳۴) جلالی (۱۳۳۷–۱۳۳۶) باتمانقلیچ (۱۳۳۸–۱۳۳۷) اتابکی (۱۳۳۹–۱۳۳۸) علوی مقدم (۱۳۳۹) امیرعزیزی (۱۳۴۱–۱۳۳۹) پیراسته (۱۳۴۲–۱۳۴۱) سید جواد صدر (۱۳۴۴–۱۳۴۲) عبدالرضا انصاری (۱۳۴۷–۱۳۴۴) خسروانی (۱۳۴۸–۱۳۴۷) حسن زاهدی (۱۳۵۰–۱۳۴۸) سام (۱۳۵۳–۱۳۵۰) آموزگار (۱۳۵۵–۱۳۵۳) هویدا* (۱۳۵۵) معینی (۱۳۵۶–۱۳۵۵) نصر اصفهانی (۱۳۵۷–۱۳۵۶) قره‌باغی (۱۳۵۷) بختیار (۱۳۵۷)
جمهوری اسلامی	صدر حاج‌سیدجوادی (۱۳۵۸–۱۳۵۷) صباغیان (۱۳۵۸) هاشمی رفسنجانی* (۱۳۵۸) مهدوی کنی (۱۳۶۰–۱۳۵۸) نیک‌روش (۱۳۶۰) ناطق نوری (۱۳۶۴–۱۳۶۰) محتشمی‌پور (۱۳۶۸–۱۳۶۴) نوری (۱۳۷۲–۱۳۶۸) بشارتی (۱۳۷۶–۱۳۷۲) نوری (۱۳۷۷–۱۳۷۶) تاج‌زاده* (۱۳۷۷) موسوی لاری (۱۳۸۴–۱۳۷۷) پورمحمدی (۱۳۸۷–۱۳۸۴) هاشمی* (۱۳۸۷) کردان (۱۳۸۷) دانشجو* (۱۳۸۷) محصولی (۱۳۸۸–۱۳۸۷) محمدنجار (۱۳۹۲–۱۳۸۸) رحمانی فضلی (۱۴۰۰–۱۳۹۲) وحیدی (اکنون–۱۴۰۰)
* سرپرست