حباب اقتصادی گل لاله

جنون گل لاله به اولین حادثهٔ حباب اقتصادی در جهان که در سال ۱۶۳۷ در هلند رخ داد، اشاره دارد. در این حادثه پیاز لاله‌هایی که از امپراتوری عثمانی وارد شده بودند با قیمتی بالا و غیر طبیعی معامله شدند و سپس به قیمتی کمتر از یک صدم نزول پیدا کردند. حباب اقتصادی گل لاله یکی از سه حباب اقتصادی بزرگ در تاریخ معاصر اروپا به شمار می‌آید.

پیش از بحران

دلایل بوجود آمدن حباب اقتصادی لاله هنوز ناشناخته است. از تئوری‌هایی که مطرح شده است که تئوری و جنون تصادفی و حرص و طمع مردم است. در آن زمان هلند در آن زمان، یک قدرت بزرگ اقتصادی بود، اما مردم از زندگی فقیرانه در رنج بودند و همین مردم بودند که در شکل گرفتن بحران نقش داشتند.

هلند در اوایل قرن هفدهم پس از جنگی هشتاد ساله مابین ۷ ایالت شمالی پیروز شده بود و استقلال خود را در این زمان به دست آورده بود. امپراتوری هلند از نظر قدرت دریایی بر اروپا تسلط داشت. تجارت ادویه را از کشور پرتقال ربوده و به سبب اینکه مرکز اروپا درگیر جنگ سی‌ساله بود، آمستردام به مرکز تجارت اروپا تبدیل شده بود. در نتیجه از نظر رونق اقتصادی در سطح بسیار بالایی قرار داشت و آثار هنری کشورهای دیگر به این کشور منتقل و جمع‌آوری می‌شد.

از طرفی دیگر قیمت‌ها نسبت با کشورهای مجاور بالاتر بود. صنعتگران و کارگران با درآمد خود به زحمت قادر به زندگی بودند و گوشت به ندرت در غذاهای روزانه مصرف می‌شد. به همین سبب کسانی که در بحران وارد شدند جهت خرید و برای سرمایه‌گذاری بجای پول نقد از اموال و مستغلات و وسایل خانه یا حیوانات دامی استفاده کردند.

از نظر زمینهٔ فرهنگ عاملی که فهم وقوع بحران را مشکل می‌کند نفوذ و انتشار مکتب کالونیسم در هلند در آن زمان بود. بر طبق تعالیم این مکتب سعی و کوشش برای صرفه جویی یک نوع فضلیت به شمار می‌آید.

انتشار به هلند

در سال ۱۴۵۳ میلادی و پس از سقوط قسطنطنیه در امپراتوری عثمانی استفاده از طرح لاله در ساختن نمای مساجد یا لباس سلطان بسیار محبوب بود. این گل در سدهٔ ۱۶ میلادی به اروپا منتقل شد.

در فرانکفورت یک گیاهشناس فرانسوی به نام کارلوس کلوسیوس تحقیق بر روی پیاز گل لاله را آغاز کرد. کارلوس در سال ۱۵۹۳ میلادی به دانشگاه لیدن دعوت شد و به هنگام مهاجرت به شهر لیدن تعداد بسیار زیادی پیاز گل لاله را با خود به این شهر برد. در هلند او توانست تحقیق و زراعت لاله را تشویق کند و بدین ترتیب گل لاله به این کشور انتقال پیدا کرد.

خصوصیات گل لاله

افزایش گل لاله در مدت زمان کوتاه بسیار مشکل است، در چنین شرایطی امکان بوجود آمدن عدم توازن عرضه و تقاضا بوجود خواهد آمد. ازدیاد و کاشت گیاه لاله یا از طریق کاشت بذر یا از طریق کاشت پیاز آن است. در صورت استفاده از بذر ۷–۳ سال تا در آمدن گل طول می‌کشد. در صورتیکه اگر پیاز گل استفاده شود گل دادن گیاه در همان سال صورت می‌گیرد. از هر گیاه مادر حداکثر ۲ یا ۳ پیاز فرزند بیشتر به دست نمی‌آید. در چنین شرایطی افزایش سریع تقاضا به تولید سریع منجر نخواهد شد.

رسیدن به بحران

پیشرفت یک حباب اقتصادی را به سه مرحله می‌توان تقسیم کرد. مرحلهٔ نخست عدم توازن بین عرضه و تقاضا، مرحلهٔ دوم وارد شدن واسطه‌ها، مرحلهٔ سوم درگیر شدن مردم عادی با بحران اقتصادی است.

علاقمندان لاله

Semper Augustus

در دههٔ ۱۶۱۰ میلادی، ایجاد و ثبت انواع جدید به نام اشخاص در بین باغداران و علاقمندان بالا گرفت. قیمت هر پیاز در این دوران بسیار بالا بود. انواع تک رنگ لاله نسبتاً ارزان بود ولی انواع نادرتر برای مثال Semper Augustus که نوع دو رنگ لاله به رنگ‌های بنفش و سفید است، به قیمت در حدود ۱۰۰۰ فلورین (florin) رسید و این در حالی بود که در این زمان درآمد سالیانهٔ یک خانوادهٔ کارگری در حدود ۲۵۰ فلورین بود. به مرور زمان با افزایش علاقه و تقاضا قیمت‌ها نیز رو به افزایش نهاد.

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «チューリップ・バブル». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای ژاپنی، بازبینی‌شده در ‏ ۲ مه ۲۰۱۱.
• Pavord، Anna (۲۰۰۱)، The tulip، 東京: 大修館書店، شابک ISBN ۹۷۸-۴-۴۶۹-۲۱۲۶۶-۲

پیوند به بیرون

• Early Speculative Bubbles and Increases in the Supply of Money, a book by economist Douglas French detailing the Dutch crisis
• Wageningen Tulip Portal, an extensive collection of historical resources, including scanned images of 17th century Dutch tulip books and pamphlets, from Wageningen UR Library
• Page on the Tulip Breaking potyvirus from Plant Viruses Online
• Charles McKay's Account of Tulipomania in Modern English
• Charles Mackay's The Madness of Crowds is available from Project Gutenberg
• Tulipomania, part of the Encyclopædia Romana by James Grout.