ارتدکس

اورتودوکس از ریشهٔ یونانی ارتودوکسوس (orthodoxos) گرفته شده که به معنی «صاحب ِ عقیدهٔ ِ درست» است. این واژه در تعریف باورهای دینی به اصول اعتقادی درست و پیروان آن اطلاق می‌شود و در مقابل اعتقادات هترودوکسوس (دارای عقیدهٔ بدعت‌آمیز) و پیروان آن قرار می‌گیرد. این واژه اولین بار در مسیحیت قرن چهارم میلادی و توسط پدر روحانی‌های یونانی به کار برده شد. از آنجایی که تقریباً همه گروه‌های مسیحی باورهای دینی خود را درست می‌دانند، مفهوم واژهٔ «اورتودوکس» در یک مورد خاص را تنها می‌توان با بررسی متنی که در آن به کار رفته‌است تعیین کرد.

این واژه در عنوان رسمی کلیسای یونان معروف به کلیسای اورتودوکس شرقی و دیگر کلیساهای وابسته به آن به کار رفته‌است. همچنین واژه اورتودوکس در عنوان شماری از کلیساهای شرقی کوچک‌تر آمده‌است که در قرن پنجم میلادی در نتیجه «جدال مونوفیزیت» (اعتقاد به اینکه مسیح دارای یک ذات است‌) از جهان مسیحیت جدا شدند و برای خود فرقه جدیدی ایجاد کردند. گفتنی است عده‌ای از مسیحیان بر این باورند که عیسی مسیح دارای دو ذات آسمانی و انسانی است، در حالی که عده‌ای دیگر معتقدند اگرچه این پیامبر در هنگام تولد، در جریان حیات و در هنگام مرگ دارای کالبد انسانی بوده‌است همچنان از یک ذات واحد آسمانی برخوردار بوده‌است.

در دین یهود، یهودیت اورتودوکس لقب دسته‌ای از کلیمیان است که از لحاظ عقیدتی و اعمال دینی شدیدا پیرو سنتهای قدیمی هستند. بر همین اساس، یهودیت اورتودوکس دیدگاههای مدرن یهودیت اصلاح‌گرا را رد می‌کند. یهودیت اصلاح‌گرا معتقد است که کتاب مقدس و دیگر متون مقدس یهودیت نه تنها دربرگیرنده اصول اخلاقی جاودان است بلکه همچنین حاوی تفسیرهایی است که متناسب با زمان و فرهنگ از قانون شده‌ و ممکن است به مرور زمان به طور مشروع کنار گذاشته شوند. از اینرو از دید یهودیان اورتودوکس قانون شریعت تغییرناپذیر است و این قانون تنها معیار اعتقاد و پایبندی دینی است.

واژه اورتودوکس همچنین برای جدا کردن اصول اعتقادی اسلام اولیه از آموزشهایی نظیر تعالیم معتزله به کار می‌رود.

در فرقه پروتستان نیز اورتودوکس به شاخه‌ای از این مذهب اطلاق می‌شود که در تفسیر کتاب مقدس کاملاً محافظه‌کارانه عمل می‌کند. اصطلاح ارتودوکسی اوانجلیکال یا راست‌دینی انجیلی عموماً در مورد آن دسته از مسیحیت پروتستان به کار می‌رود که بر اعتبار کامل معنای تحت‌اللفظی انجیل و خطاناپذیری آن اصرار دارند.

در مفهوم غیر دینی، دیدگاههایی را که یک گروه همصدا قبول دارند یا در یک حوزه مطالعاتی توسط جمع پذیرفته شده‌است، اورتودوکس می‌نامند.

منبع

دانشنامه بریتانیکا

orthodox. (2007). Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica 2007 Ultimate Reference Suite . Chicago: Encyclopædia Britannica