اصفهان: تفاوت میان نسخه‌ها

مختصات: ۳۲°۲۳′شمالی ۵۱°۲۵′شرقی / ۳۲٫۳۹°شمالی ۵۱٫۴۱°شرقی / 32.39; 51.41
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۵: خط ۴۵:
|شابک= }}
|شابک= }}
{{پایان چپ‌چین}}
{{پایان چپ‌چین}}
</ref> کلان شهر اصفهان، مرکز [[استان اصفهان]] است، و در فرهنگ ایرانی به «نصف جهان» مشهور شده‌است. به لحاظ وسعت بعد از تهران دومین شهر بزرگ ایران می‌باشد.<ref name="EIr"/>
</ref> [[کلان شهر]] اصفهان، مرکز [[استان اصفهان]] است، و در فرهنگ ایرانی به «نصف جهان» مشهور شده‌است. به لحاظ وسعت بعد از [[تهران]] دومین شهر بزرگ ایران می‌باشد.<ref name="EIr"/>
این شهر طبق سرشماری نفوس و مسکن، در سال 1387، 1٬602٬110 نفر جمعیت داشته‌است که بعد از تهران و مشهد سومین شهر پر جمعیت ایران است.<ref name="آمار"/>‎ این شهر از دیر باز از مهمترین مراکز شهر نشینی در [[فلات ایران]] بوده‌است. بناهای تاریخی متعددی در شهر وجود دارد که تعدادی از آنها بعنوان میراث تاریخی در [[یونسکو]] به ثبت رسیده‌است.<ref name="EIr"/>
این شهر طبق سرشماری نفوس و مسکن، در سال 1387، 1٬602٬110 نفر جمعیت داشته‌است که بعد از تهران و مشهد سومین شهر پر جمعیت ایران است.<ref name="آمار"/>‎ این شهر از دیر باز از مهمترین مراکز شهر نشینی در [[فلات ایران]] بوده‌است. بناهای تاریخی متعددی در شهر وجود دارد که تعدادی از آنها بعنوان میراث تاریخی در [[یونسکو]] به ثبت رسیده‌است.<ref name="EIr"/>


شهر اصفهان دومین قطب اقتصادی و صنعتی ایران است .دارای کارخانجات مادر و بزرگ صنعتی همچون فولاد، ذوب آهن، پلی اکریل ،سیمان،ریسندگی وبافندگی،صنایع غذایی و...میباشد.پالایشگاه و پتروشیمی اصفهان در فاصله 7 کیلومتری شمال شهر واقع شده اند.


افزایش کارخانجات صنعتی و تولیدی ،افزایش وسایل نقلیه موتوری و سفرهای درون شهری، بر آلودگی هوای کلان شهر اصفهان افزوده است.
اصفهان در منطقه‌ای نیمه‌[[کویر]]ی در مرکز [[ایران]] و در کنار [[رودخانه]]ٔ [[زاینده‌رود]] قرار گرفته، و از مراکز [[گردشگری]]، [[فرهنگی]] و [[اقتصادی]] ایران است. آب و هوای آن معتدل و دارای فصول منظم است.

اصفهان اولین شهر توریست پذیر ایران است و دارای آثار تاریخی٬ گردشگاههاو مراکز تجاری زیادی می باشد.
اصفهان در مرکز [[ایران]] و در کنار [[رودخانه]]ٔ [[زاینده‌رود]] قرار گرفته، و از مراکز [[گردشگری]]، [[فرهنگی]] و [[اقتصادی]] ایران است. آب و هوای آن معتدل و دارای فصول منظم است.


== پیرامون واژه ==
== پیرامون واژه ==

نسخهٔ ‏۵ ژوئن ۲۰۱۰، ساعت ۱۳:۴۹

الگو:مختصات عنوان دد

اصفهان
اصفهان
کشور ایران
استاناصفهان
شهرستاناصفهان
بخشمرکزی
نام(های) پیشینسپاهان، اسپهان،
اسپادانا، جی، گابیان
مردم
جمعیت۱٬۶۰۲٬۱۱۰
(سال ۱۳۸۷)[۱]
رشد جمعیت۱٫۰ درصد
تراکم جمعیت۵٬۲۴۰[۲] نفر بر کیلومتر مربع
جغرافیای طبیعی
مساحت۱۵۵۲۰[نیازمند منبع]
ارتفاع۱۵۹۰[نیازمند منبع]
آب‌وهوا
میانگین دمای سالانه۱۶
میانگین بارش سالانه۲۰۰
روزهای یخبندان سالانه۶۰
اطلاعات شهری
شهردارمرتضی سقاییان‌نژاد
ره‌آوردگز، صنایع دستی،
پولک و نبات
پیش‌شمارهٔ تلفن۰۳۱۱
وبگاه
اصفهان بر ایران واقع شده‌است
اصفهان
روی نقشه ایران
۳۲°۲۳′شمالی ۵۱°۲۵′شرقی / ۳۲٫۳۹°شمالی ۵۱٫۴۱°شرقی / 32.39; 51.41

اِصْفَهانْ (پارسی میانه: اسپهان)[۳] کلان شهر اصفهان، مرکز استان اصفهان است، و در فرهنگ ایرانی به «نصف جهان» مشهور شده‌است. به لحاظ وسعت بعد از تهران دومین شهر بزرگ ایران می‌باشد.[۳] این شهر طبق سرشماری نفوس و مسکن، در سال 1387، 1٬602٬110 نفر جمعیت داشته‌است که بعد از تهران و مشهد سومین شهر پر جمعیت ایران است.[۱]‎ این شهر از دیر باز از مهمترین مراکز شهر نشینی در فلات ایران بوده‌است. بناهای تاریخی متعددی در شهر وجود دارد که تعدادی از آنها بعنوان میراث تاریخی در یونسکو به ثبت رسیده‌است.[۳]

شهر اصفهان دومین قطب اقتصادی و صنعتی ایران است .دارای کارخانجات مادر و بزرگ صنعتی همچون فولاد، ذوب آهن، پلی اکریل ،سیمان،ریسندگی وبافندگی،صنایع غذایی و...میباشد.پالایشگاه و پتروشیمی اصفهان در فاصله 7 کیلومتری شمال شهر واقع شده اند.

افزایش کارخانجات صنعتی و تولیدی ،افزایش وسایل نقلیه موتوری و سفرهای درون شهری، بر آلودگی هوای کلان شهر اصفهان افزوده است.

اصفهان اولین شهر توریست پذیر ایران است و دارای آثار تاریخی٬ گردشگاههاو مراکز تجاری زیادی می باشد. اصفهان در مرکز ایران و در کنار رودخانهٔ زاینده‌رود قرار گرفته، و از مراکز گردشگری، فرهنگی و اقتصادی ایران است. آب و هوای آن معتدل و دارای فصول منظم است.

پیرامون واژه

شهر اصفهان از روزگاران کهن تا کنون به نامهای: صفاهان، صفویان، پارتاک، پارک، پاری، پاریتاکن، پرتیکان، جی، دارالیهودی، رشورجی، سپاهان، سپانه، شهرستان، صفاهان، صفاهون، گابا، گابیان، گابیه، گبی، گی، نصف جهان و یهودیه سرشناس بوده‌است.[۴]

بیشتر نویسندگان بر این باورند که چون این ناحیه پیش از اسلام، به ویژه در دوران ساسانیان، مرکز گردآمدن سپاه بود و سپاهیان مناطق جنوبی ایران، مانند بختیاری، فارس، خوزستان، سیستان و... در این ناحیه گرد آمده و به سوی محل نبرد حرکت می‌کردند، آنجا را «اسپهان» گفته، سپس عربی شده و به صورت «اصفهان» درآمده‌است.[۵]

این شهر دارای واژگان کهن تری است که با نام کنونی آن، هیچ‌گونه پیوندی ندارد، مانند: گابیان، گابیه، جی، گبی، گی، گابا.[۵]

تاریخ

در طول تاریخ به آسانی نمی‌توان رد شهر اصفهان را بطور پیوسته دنبال نمود. هر چند اصفهان در مرکز فلات ایران قرار داشت. به علت آنکه در دوران پیش از اسلام گرانیگاه شاهنشاهی‌های هخامنشی تا ساسانی، قلمرو غربی این شاهنشاهی‌ها و به ویژه میان‌رودان بود، این شهر در کانون توجه این دودمان‌ها قرار نداشت. در طول تاریخ تا دوران اسلامی می‌توان در محل فعلی شهر اصفهان ردپای شهرهای مختلفی تحت نامهای مختلف، محلهای مختلف و حتی مردمان متفاوتی را پی‌گیری نمود.[۶] اصفهان کنونی در قدیم گابای (همان گی و جی بعدی) نام داشت و در آغاز مرکز قبیله پَرِتاکِن[۷] (که نام فریدن از آن به‌جا مانده) بوده‌است.[۸]

به نظر می‌آید نام اسپهان (به معنی جایگاه ارتش) از روزگار ساسانیان به بعد جایگزین نام گی شده‌باشد. آن‌گونه که در سرگذشت‌نامه‌ها آمده، سواره‌نظام ساسانی به هنگام صلح در سبزه‌زارهای پیرامون اسپهان به‌ویژه در بخش غربی این شهر تا دامنه‌های کوه‌ها و سرچشمهٔ زاینده‌رود استقرار می‌یافت.[۹] اسپهان از آن‌جا که ولیعهدنشین ساسانیان بود امتیازی نسبت به شهرهای ایران آن زمان به‌دست آورد.[۱۰] در زمان ساسانیان گاه اسپهان و گاه ارمنستان ولیعهدنشین شاهنشاهی ایران بود ولی اسپهان این امتیاز دیگر را نیز داشت که نشیمن‌گاه و قلمرو نفوذ واسپوهران یا اعضای هفت خانواده بزرگ ایرانی صاحب نفوذ در پادشاهی نیز بود.[۱۱]

هر چند در دوران اسلامی منطقه جغرافیایی اطراف شهر نام اَسپاهان که نام تقسیم بندی حکومتی زمان ساسانیان بوده‌است را حفظ کرده‌است. در هنگام حمله اسکندر مقدونی به ایران، این شهر مرکز گابیوها[۱۲] بوده‌است و از آن تحت عنوان گابای یا تابای[۱۳] نام برده شده‌است.[۶] در سده‌های آغازین اسلامی، منابع اسلامی از دو شهر در مکان فعلی شهر اصفهان نام می‌برند؛ شهری بنام جَی در مکان فعلی محله جی و دیگری شهری در سه کیلومتری غرب جی با نام یهودیه که جمعیتی قابل توجه از یهودیان را در خود جای داده بود. [۶] عرب‌ها اسپهان را در سال ۲۳ هجری تصرف کردند و این شهر نیز مانند دیگر شهرهای ایران تا آغاز سدهٔ چهارم هجری زیر سلطهٔ اعراب قرار داشت. در زمان منصور خلیفهٔ عباسی در دهکدهٔ خشینان (احمدآباد امروزی) کاخی بزرگ بنا شد و بارویی به گرد شهر اصفهان کشیده‌شد و خشینان به جوباره (یهودیه) پیوسته‌شد.[۱۴]

در سال ۳۱۹ ه.ق. مردآویج زیاری اصفهان را آزاد کرد و این شهر را به پایتختی برگزید و جشن سده را با شکوه بسیار در این شهر برپا کرد.[۱۵] در سال ۳۲۷ قمری این شهر به دست رکن‌الدوله دیلمی افتاد که وی نیز اصفهان را پایتخت خود قرار داد. پس از آن شهر اصفهان پیشرفت پیشین خود را بازیافت و کانون گرد هم آمدن دانشوران و سرایندگان شد.[۱۶]

در دوره سلجوقی این شهر به عنوان پایتخت سلجوقیان برگزیده شد. اوج شکوفایی اصفهان به زمان صفویان بر می‌گردد؛ هنگامی که شاه عباس کبیر پایتخت صفویه را به این شهر منتقل نمود.[۶]

ناصر خسرو در گذر از اصفهان در سال ۴۴۴ هجری قمری مصادف با ۴۳۲ خورشیدی این شهر را نیکوترین و جامع‏ترین و آبادترین شهر سرزمین پارسی‏گویان نشرح داده است:

از آن جا برفتیم هشتم صفر سنه اربع و اربعین و اربعمایه بود که به شهر اصفهان رسیدیم. از بصره تا اصفهان صد و هشتاد فرسنگ باشد. شهری است بر هامون نهاده، آب و هوایی خوش دارد و هرجا که ده گز چاره فرو برند آبی سرد خوش بیرون آید وشهر دیواری حصین بلند دارد و دروازه‌ها و جنگ گاه‌ها ساخته و بر همه بارو کنگره ساخته و در شهر جوی‌های آب روان و بناهای نیکو و مرتفع و در میان شهر مسجد آدینه بزرگ نیکو و باروی شهر را گفتند سه فرسنگ و نیم است و اندرون شهر همه آبادان که هیچ از وی خراب ندیدم و بازارهای بسیار، و بازاری دیدم از آن صرافان که اندر او دویست مرد صراف بود و هر بازاری را دربندری و دروازه‌ای و همه محلت‌ها و کوچه‌ها را همچنین دربندها و دروازه‌های محکم و کاروانسراهای پاکیزه بود و کوچه‌ای بود که آن را کو طراز می‌گفتند و در آن کوچه پنجاه کاروانسرای نیکو و در هر یک بیاعان و حجره داران بسیار نشسته و این کاروان که ما با ایشان همراه بودیم یک هزار و سیصد خروار بار داشتند که در آن شهر رفتیم هیچ بازدید نیامد که چگونه فرو آمدند که هیچ جا تنگی موضع نبود و نه تعذر مقام و علوفه...... و من در همه زمین پارسی گویان شهری نیکوتر و جامع تر و آبادان تر از اصفهان ندیدم، و گفتند اگر گندم و جو و دیگر حبوب بیست سال نهند تباه نشود و بعضی چیزها به زیان می‌آید اما روستا همچنان است که بود... [۱۷]

روز اصفهان

پرونده:Isfahan symbol.jpg
نماد اصفهان در سردر بازار قیصریه

در بهمن‌ماه سال ۱۳۸۳ پس از پیشنهاد گزینش روز اصفهان از سوی دکتر شاهین سپنتا و استقبال برخی از سازمان‌های غیردولتی اصفهان از این پیشنهاد، تلاشی برای گزینش روز اصفهان آغاز شد[نیازمند منبع]. در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۴ در فراخوان «هم اندیشی برای نام گذاری روز نکوداشت اصفهان» روز «یکم آذر ماه» هر سال به عنوان «روز نکوداشت اصفهان» گزینش و تصویب شد و نگاره تاریخی منقوش بر کاشی کاری‌های سردر بازار قیصریه اصفهان را که با اقتباس از صورت فلکی برج قوس (آذر ماه) طراحی شده‌است، به عنوان نماد اصفهان برگزیدند[نیازمند منبع]. در متن بیان نامه مصوب اصفهان شناسان آمد است:

...از آنجا که احداث باروی حفاظتی یا حصار بزرگ اصفهان به منظور تضمین امنیت شهر تاریخی اصفهان در دوران دیلمیان و در زمان حسن رکن الدوله دیلمی (۳۲۲ - ۳۶۶ هجری قمری) صورت گرفت و برپایی این باروی امنیتی به عنوان نقطه عطفی در تاریخ اصفهان شناخته می‌شود، یاد روز آن رویداد تاریخی از این روی شایسته تر از دیگر پیشنهادها است. همچنین چون در آن زمان برپایی باروی بزرگ اصفهان بر بنیان زایچه این شهر در آذر ماه (برج قوس) صورت گرفت، لذا روز یکم آذرماه هر سال (مطابق با ۲۲ نوامبر) به عنوان روز نکوداشت اصفهان برگزیده می‌‍شود. همچنین نگاره تاریخی منقوش بر کاشی‌کاری‌های سردر بازار قیصریه اصفهان که با اقتباس از صورت فلکی برج قوس (آذر ماه) و با محتوایی متعالی طراحی شده‌است، به عنوان نماد این روز گزیده شد.

— عرض نقل قول بر حسب پیکسل، ارتفاع نقل قول بر حسب پیکسل

سوغات شهر

معروفترین سوغات اصفهان گز است. گز یک نوع شیرینی است که با گز انگبین یا ترنجبین شکر بادکا و مغز پسته، بادام، فندق یا گردو و سفیده تخم مرغ و گلاب ساخته می‌شود. در گز از هیچ ماده شیمیایی استفاده نمی‌شود.

معماری و آثار تاریخی

میدان نقش جهان

اصفهان سرشار از آثار هنری و تاریخی است که میدان نقش‌جهان، مِنارْ جُنبان، هتل عباسی، برج کبوترخانه، گذر چهارباغ عباسی، سبزه میدان، کاخ چهلستون، آتشگاه اصفهان، کاخ عالی‌قاپو، کاخ هشت‌بهشت و مدرسه چهارباغ از بارزترین آنها هستند.[۱۸][۱۹][۵][۲۰]

پل‌های تاریخی : پل جویی، پل شهرستان، پل مارنان، سی و سه پل یا پل الله وردیخان و پل خواجو[۲۱]

بازارهای تاریخی : بازار اصفهان، بازار قیصریه اصفهان یا بازار صفویه یا بازار سلطانی، بازار شاهی یا بازارچه بلند بازار دردشت، بازار بیدآباد، بازار ریسمان، بازار غاز، بازارهای معروفی اطراف میدان نقش‌جهان: بازار مسگرها، بازار ترکش‌دوزها، بازار کلاهدوزها، بازار لواف‌ها و بازار آهنگرها[۲۲]

مساجد تاریخی: مسجد علی، مسجد امام، مسجد حکیم، مسجد حاج محمدجعفر آباده‌ای، مسجد علیقلی‌آقا، مسجد قطبیه، مسجد ایلچی، مسجد آقا نور، مسجد رکن الملک، مسجد سید، مسجد رحیم خان، مسجد صفا، مسجد ذوالفقار، مسجد خان، مسجد شیخ لطف الله، مسجد مصری، مسجد جمعه، مسجد لنبان و مسجد مقصودبیک[۲۳][۲۴][۲۵]

مسجدجامع عباسی-نقش جهان

از دوره قبل از اسلام، چیزی به جز بقایای آتشکده‌ای در کوه آتشگاه، اکتشافات اندکی در تپه اشرف و همچنین پل شهرستان (متعلق به دوران ساسانیان) بجا نمانده‌است که از میان آن سه تنها بنای برپا و برجا همین پل شهرستان است.

بیشتر آثار تاریخی بجا مانده در مربوط به دورهٔ اسلامی است. آثاری از تمامی دوره‌های تاریخی پس از اسلام بجا مانده‌است اما بویژه آثار دو دوره باشکوه از تاریخ اصفهان یعنی دورهٔ سلجوقی و دورهٔ صفوی برجستگی ویژه‌ای دارد، که هر کدام دارای ویژگی‌ها و سبک معماری یگانه خود است.

دوران سلجوقیان

ایوان شمالی مسجد جامع

معماری سلجوقیان - که بویژه در مسجد جامع نمود می‌یابد - ساده و بی‌پیرایه اما با ظرافت فراوان است. از ویژگی‌های دیگر معماری این دوره سکوت و درونگرایی به دور از هر گونه جلوه‌گری آن است. بجای آنکه بیننده تحت تأثیر آنی آن قرار گیرد، آرام آرام زیبائی و عظمت اسرار آمیز آن را در جای خود احساس می‌کند. برخلاف معماری و هنر دوره صفوی که توجه به جلوه‌های رنگ و نور و چشمگیری و درخشندگی از ویژگی‌های آن است. آرامگاه ملکشاه و سلطان سنجر و خواجه نظام الملک از آثار تاریخی این دوره در شهر اصفهان می‌باشد.

دوران صفویان

عصر صفوی، عصر کمال و شکوفایی نبوغ معماری و شهرسازی در ایران است. زیباترین و با شکوه‌ترین آثار معماری ایران در همین دوره، توسط معماران خلاق و هنرمندی چون محمدرضا و علی اکبر اصفهانی آفریده شد. در زمان شاه عباس اول صفوی پایتخت از قزوین به اصفهان منتقل شد. اصفهان در مرکز امپراتوری صفوی قرار داشت و نسبت به قزوین به خراسان نزدیک تر بود. موقعیت جفرافیایی این شهر موجب افزایش سرعت عکس‌العمل شاه در مقابل تهدیدات ازبکان و عثمانیان بود.شاه عباس بدون ایجاد تفییرات عمده در بخش قدیمی شهر، بخش‌های جدیدی را به آن افزود. میدان نقش جهان، دولتخانه و خیابان چهارباغ در کنار بخش‌های قدیمی شهر ساخته شدند.

از ویژگیهای مهم در شیوهٔ معماری این دوره، علاوه بر استحکام و زیبایی ساختار، درخشش بیان است. در آثار این دوره تابش رنگ و نور، و جذابیت سطوح و شکوه چشمگیر آنها، احساس زیبائی خیره کننده‌ای در بیننده ایجاد می‌کند و طنین رنگها و سطوح مکرر کاشیهای درخشان به منظره‌ای شفاف، مجرد و روحانی تبدیل می‌شود.

معماری این دوره از لحاظ وسعت و کارآیی، بسیار متنوع است و در تمامی ابعاد حیات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی مردم حضوری زنده و پویا دارد. باشکوه‌ترین مساجد، عظیمترین میدانها، زیباترین پلها و خیابانها، بزرگ‌ترین بازارها، مدرسه‌ها، و کاروانسراها در این عصر ساخته شد. و همه در نوع خود در اوج کمال هنری، استحکام و کارآیی و بعضی چنان باشکوه و زیبا و کامل، که گاهی نمی‌توان باور کرد که انسانی ناچیز آن را پدید آورده باشد.

صنعت و اقتصاد

اگر ما امروزه اصفهان را با گذشته‌ای ماندگار مشاهده می‌کنیم دال بر رونق اقتصادی این دیار از گذشته تا بحال می‌باشد. امروزه بدون اغراق باید گفت صنایع این استان در رتبه‌های بالای کشوری قرار دارد و تنوع تولید و صنایع از میزان بالایی برخوردار است.

اقتصاد سنتی استان مبتنی بر صنایع دستی چون قالی بافی، ابریشم بافی، سفال گری، قلمزنی، قلم کاری، مینیاتور، سیم کشی، زربافی، پولک دوزی، خاتم کاری و … از صنایع زیبای اصفهان است که امروزه هم رونق خوبی در بخش جهانگرد و توریست دارد.

صنایع بزرگی چون ذوب آهن، مجتمع فولاد مبارکه، پالایشگاه، پلی اکریل و همچنین کارخانه جات متعدد سرامیک و کاشی سازی و معادن سنگ و سنگبری از علل صنعتی شدن و اقتصاد قوی استان محسوب می‌شود.از صنایع دیگر استان که می‌توان فهرست وار به برخی اشاره نمود: ظروف چینی، سرامیک، تولید لوازم خانگی، کارخانه تولید سیمان، ایرانیت، صنایع خودروسازی، صنایع نظامی، صنایع هواپیماسازی، ساخت لوازم و تاسیسات گازی، صنایع مواد غذایی، فرآورده‌های لبنی، ریسندگی و نساجی و …می باشند.

این صنایع علاوه بر تولید و ایجاد اشتغال، چرخه امور اقتصادی دیگری نظیر بازرگانی داخلی وخارجی، حمل ونقل، صنایع تبدیلی و … را سرعت بخشیده که در بهبود وضعیت اقتصادی کشور سهم بسزایی دارند.

شهرهای خواهر

اصفهان به عنوان یکی از شهرهای تاریخی و فرهنگی مشرق زمین با شهرهای زیر دارای پیوند خواهرخواندگی است:[۲۶]

شهرهای خواهرخواندهٔ اصفهان

شی‌آن، چین[۲۷] کوالالامپور، مالزی[۲۷] فرایبورگ، آلمان[۲۸] ایتالیا فلورانس، ایتالیا[۲۷]
رومانی ایاسی، رومانی[۲۷] اسپانیا بارسلون، اسپانیا[۲۷] ارمنستان ایروان، ارمنستان[۲۷] کویت کویت، کویت[۲۷]
کوبا هاوانا، کوبا[۲۷] پاکستان لاهور، پاکستان[۲۷] روسیه سنت پیترزبورگ، روسیه[۲۷] ترکیه استانبول، ترکیه[نیازمند منبع]
لبنان بیروت، لبنان[نیازمند منبع]

طبیعت اصفهان

زاینده رود بزرگترین رود فلات مرکزی ایران ازکوه‌های بختیاری سرچشمه گرفته و از میان اصفهان می‌گذرد. همچنین جنگل ناژوان از مناطق خوش آب و هوای حاشیه زایند رود می‌باشد، ازدیگرمناطق طبیعی قابل گشت و گذار اصفهان می‌توان به کوه کلاه قاضی و کوه صفه اشاره نمود. منطقه کلاه قاضی یک پارک ملی است با نام پارک ملی کلاه قاضی که محل زیست جانوران زیادی مانند کل، پازن، بز، آهو، و عقاب است.

آب و هوا

اصفهان
نمودار اقلیمی (راهنما)
ژفمآمژژآساُند
 
 
۲۰
 
۱۰
۳−
 
 
۱۰
 
۱۶
۰
 
 
۴
 
۲۴
۷
 
 
۰
 
۳۱
۱۲
 
 
۰
 
۳۵
۱۷
 
 
۱
 
۳۶
۱۸
 
 
۱
 
۳۳
۱۶
 
 
۹
 
۲۸
۱۱
 
 
۱۹
 
۲۲
۷
 
 
۱۸
 
۱۷
۱
 
 
۱۴
 
۱۲
۳−
 
 
۱۷
 
۸
۵−
میانگین بالاترین و پایین‌ترین دما به مقیاس سانتیگراد
بارندگی به مقیاس میلی‌متر

نگارخانه

جستارهای وابسته

پانویس

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ http://www.isfahan.ir/VisitorPages/Show.aspx?IsDetailList=true&ItemID=1318. پارامتر |عنوان= یا |title= ناموجود یا خالی (کمک)
  2. «تراکم در شهرها». شورای عالی شهرسازی و معماری ایران. دریافت‌شده در ۲۹ اوت ۲۰۰۹.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲
    • EIr (۲۰۰۷)، «Isfahan»، Encyclopedia Iranica (ویراست ۱st Edition)
  4. سازمان تبلیغات اسلامی استان اصفهان
  5. ۵٫۰ ۵٫۱ ۵٫۲ «سابقه تاریخی وآثار باستانی اصفهان». پرتال استان اصفهان. دریافت‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۸.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳
    • EIr (۲۰۰۷)، «Isfahan: ii٫ HISTORICAL GEOGRAPHY:

    AN OVERVIEW SINCE ANCIENT TIMES»، Encyclopedia Iranica (ویراست ۱st Edition) کاراکتر line feed character در |فصل= در موقعیت 35 (کمک)

  7. Paretaceni
  8. هنرفر، لطف‌الله، تصویری از اصفهان پیش از اسلام، اصفهان: ضمیمهٔ نشریه گسترش، بهار ۷۳، ص۱۰.
  9. هنرفر، لطف‌الله، تصویری از اصفهان پیش از اسلام، اصفهان: ضمیمهٔ نشریه گسترش، بهار ۷۳، ص۱۹.
  10. هنرفر، لطف‌الله، تصویری از اصفهان پیش از اسلام، اصفهان: ضمیمهٔ نشریه گسترش، بهار ۷۳، ص۱۹.
  11. همان.
  12. Gabioi
  13. Gabai or Tabai
  14. زنده‌دل، حسن و دستیاران، استان اصفهان، مجموعهٔ راهنمای جامع ایرانگردی، تهران: نشر ایرانگردان، شابک:. 9789646635128. صص۳۲-۳۳.
  15. ilhk.
  16. زنده‌دل، حسن و دستیاران، استان اصفهان، مجموعهٔ راهنمای جامع ایرانگردی، تهران: نشر ایرانگردان، شابک:. 9789646635128. صص۳۲-۳۳.
  17. حکیم ناصرخسرو قبادیانی مروزی، سفرنامه، به کوشش: دکتر محمد دبیرسیاقی، تهران، زوّار، ۱۳۶۳، چ ۲،
  18. «مکان‌های دیدنی». پورتال اصفهان. دریافت‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۸.
  19. «آثار تاریخی». intranet.isfahan. دریافت‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۸.
  20. "Historical Monuments" (به انگلیسی). aftab.ir. Retrieved 17 December 2008.
  21. «پل‌ها». intranet.isfahan. دریافت‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۸.
  22. «بازارها». intranet.isfahan. دریافت‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۸.
  23. «مساجد۱». intranet.isfahan. دریافت‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۸.
  24. «مساجد۲». intranet.isfahan. دریافت‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۸.
  25. «مساجد۳». intranet.isfahan. دریافت‌شده در ۱۷ دسامبر ۲۰۰۸.
  26. خواهرخوانده‌های اصفهان بازدید ۲۰ تیرماه ۱۳۸۶
  27. ۲۷٫۰۰ ۲۷٫۰۱ ۲۷٫۰۲ ۲۷٫۰۳ ۲۷٫۰۴ ۲۷٫۰۵ ۲۷٫۰۶ ۲۷٫۰۷ ۲۷٫۰۸ ۲۷٫۰۹ «خواهرخوانده‌های اصفهان». شهرداری اصفهان. دریافت‌شده در ۴ تیر ۱۳۸۸.
  28. اصفهان تنها خواهر خوانده مسلمان فرایبورگ بازدید ۱۸ تیر ۱۳۸۶

پیوند به بیرون

الگو:نقشه شهر اصفهان

الگو:Link FA