فهرست شاهان اشکانی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز Parsbod صفحهٔ فهرست شاهان اشکانی را به فهرست شاهان و شاهنشاهان اشکانی منتقل کرد: زیرا فقط چند تن از حاکمان اشکانی شاه بوده اند و مابقی شاهنشاه بوده اند پس در این صورت بهتر است نام مقاله به فهرست شاهان و شاهنشاهان اشکانی منتقل شود
اصلاح ارقام
برچسب‌ها: افزودن القاب استفادهٔ زیاد از تگ یا الگوی سرخط متن دارای ویکی‌متن نامتناظر
خط ۱: خط ۱:
{{اصلی|فهرست شاهان ایران}}
{{اصلی|فهرست شاهان ایران}}
{{Infobox former monarchy
{{Infobox former monarchy
| border = شاهنشاهی
|border=سلطنتی
|royal_title=شاهنشاه
|royal_title=شاهنشاه
|realm=شاهنشاهی اشکانی
|realm=امپراتوری اشکانی
|image=Coin of Mithradates I of Parthia, Seleucia mint.jpg
|image=Drachm of Artabanus IV (2), Hamadan mint.jpg
|caption='''آخرین شاهنشاه'''<br />'''[[اردوان چهارم]]'''<br />میلادی ۲۱۲/۲۱۳/۲۱۶–۲۲۴
|caption='''[[مهرداد یکم]]'''{{سخ}} در زمان او پادشاهی اشکانی به یک شاهنشاهی تبدیل شد.
|first_monarch=[[ارشک یکم]]
|first_monarch=[[اشک اول]]
|last_monarch=[[اردوان پنجم|اردوان پنجم]]
|last_monarch=[[اردوان چهارم]]
| las-type = آخرین شاهنشاه
|style=
|style=
|residence=
|residence=
|appointer=[[حق الهی پادشاهان|حق الهی]]، [[وراثت]]
|appointer=موروثی
|began=۲۴۷ پیش از میلاد
|began=۲۴۷ پ.م
|ended=۲۲۴ پس از میلاد
|ended=میلادی ۲۲۴
}}
| abo-type = پایان شاهنشاهی
پادشاهان اشکانیان از زمان پیروزی بر سلوکیان یونانی در ۱۴۰ پیش از میلاد (اگرچه آنها یک قرن پیش از این، بر قلمرویی کوچکتر، شامل منطقه [[پارت]]، حکومت میکردند) تا شکست و کشته شدن آخرین پادشاه اشکانی، اردوان چهارم، در [[نبرد هرمزدگان]] در سال ۲۲۴ میلادی بر ایران حکومت کردند. پادشاهان اشکانی در زمان اوج قدرت خود بر امپراتوری ایی فرمان میراندند که از مرز های شرقی [[ترکیه]] تا [[افغانستان]] امروزی و غرب [[پاکستان]] گسترده بود.
|first_kingofking=}}
'''[[شاهنشاهی اشکانی]]''' (۲۴۷ ق.م. ۲۲۴ م) که در ادبیات غربی با نام '''امپراتوری پارت‌ها''' شناخته می‌شود، نام دودمانی ایرانی و یکی از قدرت‌های سیاسی و فرهنگی [[ایران]]ی در [[ایران‌زمین]] بود که ۴۷۰ سال بر قسمت اعظم غرب آسیا حکومت کرد.<ref name="iranicaonline.org">[http://www.iranicaonline.org/pages/chronology-1 CHRONOLOGY OF IRANIAN HISTORY PART 1] ''iranicaonline.org''</ref><ref>{{harvnb|Waters|1974|p=424}}.</ref> این پادشاهی در قرن سوم پیش از میلاد توسط [[ارشک یکم|ارشک]] رهبر قبایل ایرانی [[پرنی]]، گروهی از [[داهان]]، پس از [[فتح پارت به دست پرنیان|فتح پارت]] در شمال شرقی ایران تأسیس گردید.<ref>"roughly western [[خراسان|Khurasan]]" {{harvnb|Bickerman|1983|p=6}}.</ref> وی سپس با متحد کردن پارتیان و دیگر اقوام ایرانی علیه سلوکیان قیام کرد. [[مهرداد یکم]] (۱۷۱–۱۳۸ پ. م) با تصرف مناطق [[ماد]] و [[میان‌رودان]]، قلمرو اشکانی را تا حد زیادی گسترش داد و پادشاهی اشکانی را به شاهنشاهی تبدیل کرد، سرانجام شاهنشاهی اشکانی در دوران [[مهرداد دوم]] به اوج گستره خود رسید. پهناوری دولت اشکانی در دورهٔ اقتدارش از [[فرات|رود فرات]] تا [[هندوکش]] و از کوه‌های [[قفقاز]] تا [[خلیج فارس]] را شامل می‌شد. به‌دلیل قرار گرفتن [[جاده ابریشم]] در گسترهٔ حکومت اشکانی و قرار گرفتن در مسیر بازرگانی بین [[امپراتوری روم]] و حوزهٔ مدیترانه و [[امپراتوری هان]] در چین، این امپراتوری به مرکزی برای تجارت جهانی تبدیل شد.


== گاه شماری پادشاهان اشکانی ==
اشکانیان در نخستین دهه‌های حکومت خود، بخشی از سنن هلنی که پس از ورود [[یونان باستان|یونانیان]] در ایران رواج یافته بود را در دربار خود پذیرفتند؛ اما رفته‌رفته سنت‌های ایرانی بر همتایان هلنی خود غلبه کردند و این دوره شاهد یک نوزایی فرهنگی ایرانی بود. شاهان اشکانی خود را «[[شاهنشاه]]» می‌خواندند که نشانگر ادعای آنان بر جانشینی [[هخامنشیان]] است. در واقع شاهان اشکانی به راستی شاهِ شاهان بودند، زیرا تعداد زیادی از شاهان منطقه فرمانروای اشکانی را به عنوان شاهنشاه خود به رسمیت می‌شناختند؛ درحالی که در دوره هخامنشی [[ساتراپ|فرمانروایان محلی]] توسط دولت مرکزی انتخاب می‌شدند، شاهنشاهی اشکانی تعداد زیادی پادشاهی کوچک و بزرگ را در دل خود جای داده بود که فرمانروایی بر آنان به صورت موروثی دست به دست می‌شد. گرچه تعدادی شهربانی نیز به مانند گذشته وجود داشتند، اما در مقایسه با همتایان هخامنشی خود از خودمختاری کمتری برخوردار بودند. با گسترش قلمروی شاهنشاهان اشکانی، مرکز قدرت این دولت از شرق، به غرب ایران منتقل شد.
[[File:Coin of Mithridates II of Parthia (obverse and reverse), Ray mint.jpg|left|thumb|سکه [[مهرداد دوم]] اشکانی، که خود را با عناوین «شاهنشاه بزرگ، ارشک، آشکار» توصیف میکند.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=35}} رسم معمول پادشاهان اشکانی، که بعد به سلطنت رسیدن نام «ارشک» را برای خود برمیگزیدند، باعث دشوارتر شدن طرح یک فهرست دقیق از شاهان اشکانی شده است.]]


ترتیب تقریبی فرمانروایان اشکانی از منابع ادبی و کهن باقی مانده، به ویژه تاریخ ها و گزارش های نوشته شده توسط مورخان رومی، نسبتاً به خوبی ثبت شده است، اما عدم قطعیت های بسیاری در جزئیات حکومت آنان وجود دارد. درک مدرن از گاهشماری و سال های حکومت و ترتیب فرمانروایان اشکانی بیشتر بر اساس منابع نوشتاری باقیمانده است. اما اطلاعاتی هم می توان از سکه های اشکانی به دست آورد، مانند تاریخ و نام پادشاهان. که این تاریخ ها و نام ها باید با آنچه در منابع نوشتاری آورده شده است مطابقت داده شود. البته یکی از بزرگترین مشکلات تجزیه و تحلیل سکه های اشکانی این است که سکه ها، به ویژه آن هایی که مربوط به قرون قبل میشوند، اغلب هیچ نشانه ای از اینکه پادشاه تصویر شده کیست را نشان نمی دهد. بدلیل آنکه بسیاری از سکه ها تاریخ دقیقی بر روی خود ندارند و تمام فرمانروایان نیز طبق رسم سلطنتی، خود را با عنوان ارشک نامیدند. ارشک برای اشکانیان یک لقب سلطنتی، مانند سزار برای رومیان، بود که به احترام بنیانگذار سلسله اشکانی، [[ارشک اول]] توسط تمام شاهان بعدی برگزیده شد.{{Sfn|Olmstead|1937|p=14}} رسم معمول پادشاهان اشکانی، که به هنگام تخت نشستن ارشک را به عنوان نام سلطنتی خود انتخاب میکردند، ایجاد گاهشماری و ترتیب صحیح و دقیق از فرمانروایان را پیچیده می‌کند.{{Sfn|Olmstead|1937|p=14}}{{Sfn|Spar|Lambert|2005|p=xxi}}
== فهرست شاهان محلی اشکانی ==

{| class="wikitable" style="width:900"
یکی از منابع مهم در زمینه مطالعات سکه های اشکانی، کتاب «مقدمه ای بر سکه های پارتی» اثر دیوید سلوود است که (از طریق نسخه‌های بعدی آن) مبنای مهم و اصلی برای تعیین ترتیب پادشاهان اشکانی به شمار میرود. به دلیل مشکلات ذکر شده در مورد سکه ها که اطلاعات نسبتا کمی ارائه می دهد، نتیجه گیری اسلوود در مورد شجره نامه، و در مواردی ترتیب شاهان، در برخی موارد فقط بر اساس شمایل نگاری های روی سکه ها گرفته شده است. بنابراین، اگرچه هنوز کتاب سلوود پرکاربردترین و مهم ترین منبع برای تعیین سکه های اشکانی باقی مانده است، با این حال تفاسیر اسلوود بدون چالش نمانده است و دیدگاه های دیگری نیز، نه تنها در مورد تاریخ و شجره نامه، بلکه در مورد وجود یا عدم وجود برخی از پادشاهان وجود دارد. در میان تفاسیر دیگر، کار قابل توجهی توسط محقق غلامرضا ف. عصار انجام شده است که تفاسیر متفاوتی از سکه‌ها را پیشنهاد کرده است که در نتیجه گاه‌شماری متناوب و «تجدیدنظر شده» حاکمان اشکانی به دست آمده است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=160}} بسیاری از مورخان، مانند آورتوم (۲۰۲۰)،{{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}} به جای تفسیر سلوود، از تفسیر عصار استفاده کرده اند، برخی از نام‌گذاری‌های پادشاهان ممکن است باعث ایجاد سردرگمی شود، زیرا بسته به گاه‌شماری مورد استفاده، نام‌های خاصی برای پادشاهان مختلف استفاده می‌شود. به عنوان مثال، پادشاهی که توسط عصار به عنوان مهرداد چهارم شناخته می شود، توسط سلوود به عنوان مهرداد سوم شناخته می شود، نامی که عصار برای پادشاهی کاملاً متفاوت به کار می برد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=161}} بسیاری از مورخان نیز همچنان در مورد گاهشماری عصار تردید دارند و ترتیب سلوود از پادشاهان و تاریخ ها را ترجیح می دهند.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=166}} برخی از نویسندگان، به عنوان مثال البروک (۲۰۲۱)،{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=161}} در گزارش های خود از گاهشماری اشکانی، از گاه شماری ایی استفاده کردند تا هر دو فهرست سلوود و عصار را به عنوان دیدگاه هایی به یک اندازه محتمل نشان دهند.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=161}}

== فهرست شاهان ==
این لیست شامل اسامی و تاریخ سلطنت شاهان اشکانی بر اساس دو پیشنهاد عصار و سلوود، طبق ارائه الربروک است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=|pp=161–165}} تاریخ های پیشنهاد شده توسط تورج دریایی (۲۰۱۲){{sfn|Daryaee|2012|p=|pp=391–392}} و ادوارد دابروآ{{sfn|Dąbrowa|2012|p=|pp=169–176}} نیز گنجانده شده است.
تمام تاریخ ها تقریبی است.
{{legend|#E6E6E6|از نظر تاریخی مورد مناقشه}}
{| class="wikitable" style="width:100%; text-align:center;"
! width="100px" rowspan=2|Portrait
! width="22%" rowspan=2|King
! width="30%" colspan=4|Regnal dates
! width="53%" rowspan=2|Succession and notes
|-
|-
|style="background:#efefef;" |'''سلوود (۱۹۷۱–۸۰)'''
! width="100" |پرتره
|style="background:#efefef;" |'''عصار (۲۰۱۱)'''
! width="200" |نام پادشاه
|style="background:#efefef;" |'''دریایی (۲۰۱۲)'''
! width="100" |لقب
|style="background:#efefef;" |'''دابروا (۲۰۱۲)'''
! width="200" |یادداشت
! width="150" |سلطنت
! width="200" |مرگ
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Arsaces I (1), Nisa mint.jpg|100px]]
|[[File:Coin_of_Arsaces_I_(1),_Nisa_mint_(cropped).jpg|100x100px]]
|'''[[ارشک یکم]]'''<br><small>𐭀𐭓𐭔𐭊 (''Aršak'')</small>
|'''[[ارشک اول]]'''<br /><small>''آرشاک''</small>
|<small>شاه بزرگ</small>
|colspan=3|<small>۲۴۷–۲۱۱ پ.م</small>
|<small>۲۴۷–۲۱۷ پ.م</small>
|رهبر قبیله [[پرنی]] که [[آندروگوراس]] ساتراپ [[پارت]] را شکست داد و خود را پادشاه پارت خواند و بر علیه [[سلوکیان]] قیام کرد.
|بنیانگذار دودمان اشکانی. او حاکم سلوکی پارت، [[آندراگوراس]]، را شکست داد و ایالت پارت را فتح و آنجا تاجگذاری کرد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=27}}
|۲۴۷ پ.م –<br>۲۱۷ پ.م
|۲۱۷ پ.م
به دلیل ناشناخته فوت شد.
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Arsaces II, Ray mint.jpg|100px]]
|[[File:Arsaces_II_coin_crop.png|100px]]
|'''[[ارشک دوم]]'''<br><small>𐭀𐭓𐭔𐭊 (''Aršak'')</small>
|'''[[ارشک دوم]]'''<br /><small>''آرشاک''</small>
|<small>۲۱۱–۱۹۱ پ.م</small>
|شاه بزرگ
|<small>۲۱۱–۱۸۵ پ.م</small>
|پسر اشک یکم.
|<small>۲۱۱–۱۹۱ پ.م</small>
او ابتدا همدان و ری را تصرف کرد اما از [[آنتیوخوس سوم]] شکست خورد و در نتیجه صلح‌نامه پادشاه پارت شناخته شد.
|<small>۲۱۷–۱۹۱ پ.م</small>
|۲۱۷ پ.م –<br>۱۹۱ پ.م
|پسر ارشک اول.{{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}}
|۱۹۱ پ.م
به دلیل ناشناخته فوت شد
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Priapatius, Hekatompylos mint.jpg|100px]]
|[[File:Priapatius coin.png|100px]]
|'''[[فریاپت]]'''<br><small>𐭐𐭓𐭉𐭐𐭕 (''Friyapāt'')</small>
|'''[[فریاپت]]'''<small><br>''فریاپَت''</small>
|<small>شاه بزرگ</small>
|<small>۱۹۱–۱۷۶ پ.م</small>
|<small>۱۸۵–۱۷۰ پ.م</small>
|نوه برادر اشک یکم و یا فرزند اشک دوم.
|colspan=2|<small>۱۹۱–۱۷۶ پ.م</small>
وی موفق شد حکومت اشکانی را از زیر سلطه سلوکیان نجات دهد.
|فرزند برادرزاده ارشک اول.{{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}}{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=28}} ممکن است فریاپت تاج و تخت را مستقیما از ارشک دوم به ارث برده باشد، زیرا ارشک دوم احتمالاً فرزندی نداشته است،{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=28}} یا فرزند احتمالی او زیر سن قانونی بوده است. یا شاید به این دلیل که ارشک دوم او را برای سلطنت لایق تر میدید و در نتیجه او را عنوان جانشین خود انتخاب کرد. {{Sfn|Overtoom|2020|p=151}}
|۱۹۱ پ.م –<br>۱۷۷ پ.م
|۱۷۷ پ.م
به دلیل ناشناخته فوت شد.
|-
|-
|style="background:#E6E6E6;" |
|[[پرونده:Coin of a Parthian ruler, minted between 185-132 BC.jpg|100px]]
|style="background:#E6E6E6;" |—<small>شاه ناشناس اول—</small>
| '''[[فرهاد یکم]]'''<br><small>𐭐𐭓𐭇𐭕 (''Frahāt'')</small>
|<small>شاه بزرگ</small>
|style="background:#E6E6E6;" |<small></small>
|style="background:#E6E6E6;" |<small>۱۷۰–۱۶۸ پ.م</small>
|پسر اشک سوم.
|style="background:#E6E6E6;" colspan=2|<small>—</small>
در زمان حکومت وی [[تپورستان]] فتح شد.
|style="background:#E6E6E6;" |نوه ارشک دوم.{{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}} طبق گاهشماری عصار، فریاپت این فرد را به عنوان وارث خود خود تعیین کرد.{{Sfn|Overtoom|2020|p=151}}
|۱۷۶ پ.م –<br>۱۷۱ پ.م
|۱۷۱ پ.م
به دلیل ناشناخته فوت شد.
|}

== فهرست شاهنشاهان اشکانی ==
{| class="wikitable" style="width:900"
|-
|-
|[[File:Phraates I coin.png|100px]]
! width="100" |پرتره
|'''[[فرهاد اول]]'''<small><br>''فرهات''</small>
! width="200" |نام پادشاه
|<small>۱۷۶–۱۷۱ پ.م</small>
! width="100" |لقب
|<small>۱۶۸–۱۶۴ پ.م</small>
! width="200" |یادداشت
|colspan=2|<small>۱۷۶–۱۷۱ پ.م</small>
! width="150" |سلطنت
|فرزند ارشد فریاپت،{{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}} که مدت کوتاهی پیش از برادرش مهرداد اول سلطنت کرد. احتمالا فرهاد فرزندانی داشته است اما چون برادرش مهرداد را از پسرانش بالیاقت تر میدانست، او را به عنوان جانشین خود برگزید.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=28}}
! width="200" |مرگ
|-
|-
|[[File:Coin_of_Mithradates_I_of_Parthia,_Seleucia_mint.jpg|frameless|100x100px]]
|[[پرونده:Coin of Mithradates I of Parthia, Seleucia mint.jpg|100px]]
|'''[[مهرداد یکم]]'''
|'''[[مهرداد اول]]'''<small><br>''میهردات''</small>
(مهرداد بزرگ) <br><small>𐭌𐭄𐭓𐭃𐭕 (''Mihrdāt'')</small>
|<small>۱۷۱–۱۳۲ پ.م</small>
|<small>۱۶۴–۱۳۲ پ.م</small>
|<small>شاه بزرگ ، شاه شاهان،</small> شاه اشکانی، یونانی دوست
|<small>۱۷۱–۱۳۸ پ.م</small>
|پسر اشک سوم. فتوحات او دولت اشکانی را از یک پادشاهی کوچک به یک شاهنشاهی جهانی تبدیل کرد. او اولین پادشاه اشکانی است که عنوان پادشاهان هخامنشی، شاهنشاه را برای خود برگزید و با تصرف [[سلوکیه]] با این عنوان تاج‌گذاری کرد.
|<small>۱۷۱–۱۳۲ پ.م</small>
|۱۷۱ پ.م –<br>۱۳۲ پ.م
|فرزند فریاپت.{{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}}{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=29}} فتوحات مهرداد در ایران و بین النهرین، پادشاهی محلی اشکانی را به یک امپراتوری به معنای واقعی کلمه تبدیل کرد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=29}} براساس اسناد بابلی، او لقب شاهنشاه را برای خود برگزید.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=35}}
|۱۳۲ پ.م
به دلیل ناشناخته فوت شد.
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Phraates II (cropped), Seleucia mint.jpg|100px]]
|[[File:Coin_of_Phraates_II_(cropped),_Seleucia_mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[فرهاد دوم]]'''<br><small>𐭐𐭓𐭇𐭕 (''Frahāt'')</small>
|'''[[فرهاد دوم]]'''<small><br>''فرهات''</small>
|colspan=2|<small>۱۳۲–۱۲۷ پ.م</small>
|<small>شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی، یونانی دوست</small>
|<small>۱۳۸–۱۲۷ پ.م</small>
|پسر مهرداد یکم، در اوایل سلطنت به دلیل پایین بودن سن ملکه رینون اداره حکومت را بر عهده داشت. وی در نبرد [[آنتیوخوس هفتم]] را شکست داد.
|<small>۱۳۲–۱۲۶ پ.م</small>
|۱۳۲ پ.م –<br>۱۲۷ پ.م
|فرزند مهرداد اول.{{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}}{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=32}}در ابتدا به دلیل سن کم او در هنگام مرگ پدرش، مادرش [[رینو]]، نایب السلطنه او قرار گرفت.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=32}}
|۱۲۷ پ‌م در نبرد با سکاهای شرقی کشته شد.
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Artabanus I of Parthia (cropped, part 2), Seleucia mint.jpg|100px]]
|[[File:Coin_of_Artabanus_I_of_Parthia_(cropped,_part_2),_Seleucia_mint.jpg|frameless|100x100px]]
|[[اردوان دوم|'''اردوان یکم''']]<br><small>𐭍𐭐𐭕𐭓 (''Ardawān'')</small>
|'''[[اردوان اول]]'''<small><br>''آردوان''</small>
|<small>۱۲۷–۱۲۴ پ.م</small>
|<small>شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی، یونانی دوست</small>
|<small>۱۲۷–۱۲۶ پ.م</small>
|پسر اشک سوم فریاپت.
|<small>۱۲۷–۱۲۴ پ.م</small>
|۱۲۷ پ.م –<br>۱۲۴ پ‌.م
|<small>۱۲۶–۱۲۳/۱۲۲ پ.م</small>
|۱۲۴ پ.م در نبرد با سکاهای مهاجم کشته شد.
|فرزند فریاپت.{{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}}{{sfn|Daryaee|2012|p=391}}
|-
|-
|style="background:#E6E6E6;" |[[File:Artabanus (II) coin transparent.png|frameless|100px]]
|[[پرونده:Coin of Mithridates II of Parthia, Ray mint.jpg|100px]]
|style="background:#E6E6E6;" |'''اردوان''' (دوم){{efn|وجود چندین گاهشماری پیشنهادی از فرمانروایان اشکانی، شمارش شاهان آن، به ویژه آن شاهانی که اردوان نام دارند، را گیج‌کننده می‌سازد. عصار ارشک دوم را اردوان اول میداند و در نتیجه اردوان اول فهرست سلوود (و این فهرست) توسط عصار به عنوان اردوان دوم نام میگیرد. اردوان دوم توسط عصار به عنوان فرزند احتمالی اردوان اول / دوم شناخته میشود و توسط عصار به عنوان اردوان سوم شماره گذاری شده است. اما سلوود وجود این شاه را به رسمیت نمیشناسد. در نتیجه طبق گاه شماری سلوود، سه اردوان بعدی به ترتیب اردوان دوم، اردوان سوم و اردوان چهارم نامیده میشوند. در حالی که در گاه شماری عصار، سه اردوان بعدی به ترتیب اردوان چهارم، اردوان پنجم و اردوان ششم نامیده شده اند.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=59}}|group="n"|name=}}<small><br>''آردوان''</small>
|[[مهرداد دوم|'''مهراد دوم''']]<br><small>𐭌𐭄𐭓𐭃𐭕 (''Mihrdāt'')</small>
|style="background:#E6E6E6;" rowspan=2|<small>—</small>
|<small>شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی</small>
|style="background:#E6E6E6;" |<small>۱۲۶–۱۲۲ پ.م</small>
|پسر اردوان یکم، زمانی که او به سلطنت رسید حکومت اشکانی در نابسامانی به سر می‌برد وی با دلاوری و درایت تمام نواحی اشغال شده را پس گرفت و مرزهای ایران را در شرق تا کوه‌های [[هیمالیا]] و در غرب تا [[میان‌رودان]] رساند. او از لقب شاهنشاه استفاده کرد و این لقب تا زمان ساسانیان مورد استفاده شاهان اشکانی بود.
|style="background:#E6E6E6;" rowspan=2 colspan=2|<small>—</small>
|۱۲۴ پ.م –<br>۹۱ پ‌.م
|style="background:#E6E6E6;" |فرزند اردوان اول.{{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}} براساس نوشته های مورخ رومی، [[ژوستین (تاریخ تاریخ نگار)|ژوستین]]، مورخان به طور سنتی تصور میکنند که احتمالا پس از مرگ مهرداد اول، پسرش مهرداد دوم بلافاصله جانشین او شده است. اگرچه عصار و برخی دیگر از محققان معتقدند که براساس سکه ها و اسناد خط میخی، بین سلطنت مهرداد اول و مهرداد دوم چندین شاه وجود دارد که احتمالاً اردوان (دوم) هم از آنها بود که نامش به اشتباه با پدرش، که همین نام را داشت، ترکیب شده است.{{Sfn|Overtoom|2020|p=248}}
|۹۱ پ.م
به دلیل ناشناخته فوت شد.
|-
|-
|style="background:#E6E6E6;" |[[File:Mithridates II young crop transparent.png|frameless|100px]]
|[[پرونده:Coin of Gotarzes I (2, cropped), Ectbatana mint.jpg|100px]]
|style="background:#E6E6E6;" |—<small>شاه ناشناس دوم—</small>
|'''[[گودرز یکم]]'''<br><small>𐭂𐭅𐭕𐭓𐭆 (''Gōdarz'')</small>
|style="background:#E6E6E6;" |<small>۱۲۲–۱۲۱ پ.م</small>
|<small>شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی</small>
|style="background:#E6E6E6;" |پسر اردوان (دوم).{{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}} این شاه توسط عصار، بر اساس مجموعه ای از سکه ها که به طور سنتی به مهرداد دوم نسبت داده می شود، پیشنهاد شده است. از نظر عصار، سکه‌ها فرمانروایی جوان و بی ریش را نشان می‌دهند که با چهره‌های کاملاً ریش‌دار و قدیمی‌تر که روی سکه‌های اردوان اول و (دوم) و مهرداد دوم به تصویر کشیده شده، در تضاد است و احتمالا پادشاهی دیگر است که بین آنها سلطنت کرده است.{{Sfn|Overtoom|2020|p=248}}
|پسر مهرداد دوم، او بر علیه پدرش قیام کرد
|۹۱ پ.م – ۸۷ پ.م
|۸۷ پ.م به دلیل ناشناخته فوت شد.
|-
|-
|[[File:Coin_of_Mithradates_II_of_Parthia_(cropped,_part_2),_Ecbatana_mint.jpg|frameless|100x100px]]
|[[پرونده:Coin of Mithridates III of Parthia (cropped), Ray mint.jpg|100px]]
|'''[[مهرداد سوم]]'''<br><small>𐭌𐭄𐭓𐭃𐭕 (''Mihrdāt'')</small>
|'''[[مهرداد دوم]]'''<small><br>''میهردات''</small>
|<small>شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی</small>
|<small>۱۲۴–۹۱ پ.م</small>
|<small>۱۲۱–۹۱ پ.م</small>
|پسر مهرداد دوم.{{sfn|Shayegan|2011|pp=197, 232}} {{sfn|Curtis|2012|p=68}}{{sfn|Olbrycht|2016|p=23}} به نبرد به برادرش گودرز پرداخت و پس از مرگ وی سلطنت را غصب کرد.
|<small>۱۲۳–۸۸ پ.م</small>
|۸۷ پ.م – ۸۰ پ.م
|<small>۱۲۲–۹۱ پ.م</small>
|۸۰ پ.م به دلیل ناشناخته فوت شد.
|پسر اردوان اول {{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}}{{sfn|Daryaee|2012|p=391}} یا فریاپت.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=34}} اولین فرمانروای اشکانی، که با اطمینان ثابت شده است، که رسماً عنوان [[شاهنشاه]] را به خود اختصاص داده است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=35}}
|-
|-
|[[File:Coin_of_Gotarzes_I_(2,_cropped),_Ectbatana_mint.jpg|frameless|100x100px]]
|[[پرونده:Tetradrachm of the Parthian monarch Orodes I, Seleucia mint.jpg|100px]]
|'''[[گودرز اول]]'''<small><br>''Gōdarz<br>''['''مدعی سلطنت؟''']</small>
|'''[[ارد یکم]]'''
|<small>۹۵–۹۰ پ.م</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>۹۱–۸۷ پ.م</small>
|پسر گودرز یکم‌،
|۸۰ پ.م – ۷۵ پ.م
|<small>۹۵–۹۰ پ.م</small>
|<small>۹۲–? پ.م{{efn|دابروا سال پایان سلطنت گودرز را بیان نمی کند. محققانی که وجود مهرداد سوم را به رسمیت نمیشناسند، ارد اول را به عنوان جانشین مستقیم گودرز معرفی می کنند. سیمونتا (۲۰۰۱) و شایگان (۲۰۱۱) هر دو بیان می‌کنند که گودرز تا سال ۸۰ قبل از میلاد حکومت کرد، و سپس ارد جانشین او شد.{{sfn|Shayegan|2011|pp=226, 232}}{{sfn|Simonetta|2001|pp=80–82, 86}}|group="n"|name=}}</small>
|۷۵ پ.م به دلیل ناشناخته فوت شد
|تاریخ سلطنت و شجره نامه این شاه به دلیل نامشخص بودن انتساب بسیاری از سکه ها مورد مناقشه است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=36}} عصار بر اساس منابع خط میخی او را پسر مهرداد دوم معرفی می کند و می گوید که او جانشین پدرش در بابل شد. {{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}}{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=36}} دریایی او را نوه فریاپت معرفی می کند. {{sfn|Daryaee|2012|p=391}} به گفته عصار، حکومت گودرز توسط سیناتروک یکم، به رسمیت شناخته نشد و او به جنگ و ستیز با گودرز برخاست.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=36}}
|-
|-
|style="background:#E6E6E6;" |[[File:Mithridates III coin transparent.png|frameless|100px]]
|[[پرونده:Coin of Sinatruces, Ray mint (2).jpg|100px]]
|style="background:#E6E6E6;" |'''[[مهرداد سوم]]'''<small><br>''میهردات''</small>
|'''[[سیناتروک]]'''
|style="background:#E6E6E6;" |<small>—</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|style="background:#E6E6E6;" |<small>۸۷–۸۰ پ.م</small>
|پسر مهرداد دوم، با کمک سکاها به سلطنت رسید
|style="background:#E6E6E6;" colspan=2|<small>—</small>
|۷۵ پ.م – ۶۹ پ.م
|style="background:#E6E6E6;" |پسر مهرداد دوم (طبق گفته عصار).{{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}}{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=41}}
|۶۹ پ.م به دلیل ناشناخته فوت شد.
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Phraates III (cropped), Ray mint.jpg|100px]]
|[[File:Tetradrachm of the Parthian monarch Orodes I, Seleucia mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[فرهاد سوم]]'''<br><small>𐭐𐭓𐭇𐭕 (''Frahāt'')</small>
|'''[[ارد اول]]'''<small><br>''ارُود''</small>
|<small>۹۰–۸۰ پ.م</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>۸۰–۷۵ پ.م</small>
|پسر سیناتروک
|<small>۹۰–۸۰ پ.م</small>
|۶۹ پ.م – ۵۷ پ.م
|<small>—</small>
|۵۷ پ.م به دست فرزندانش کشته شد.
|شجره نامه او نامشخص است: عصار معتد است که ارد اول پسر گودرز یکم است، در حالی که سلوود معتقد است که او پسر مهرداد دوم است، زیرا ارد اول در سکه هایش با تاجی مشابه مهرداد دوم به تصویر کشیده است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=36}} دریایی اما معتقد است که ارد اول برادر گودرز یکم است.{{sfn|Daryaee|2012|p=391}}
|-
|-
| style="background:#E6E6E6;" |
|[[پرونده:Coin of Mithridates IV (cropped).jpg|100px]]
| style="background:#E6E6E6;" |—<small>پادشاه ناشناس سوم—</small>
|'''[[مهرداد سوم|مهرداد چهارم]]'''<br><small>𐭌𐭄𐭓𐭃𐭕 (''Mihrdāt'')</small>
| style="background:#E6E6E6;" |<small>۸۰ پ.م</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
| style="background:#E6E6E6;" |<small>—</small>
|پسر فرهاد سوم
| style="background:#E6E6E6;" rowspan=2 colspan=2|<small>—</small>
|۵۷ پ‌م – ۵۴ پ.م
| style="background:#E6E6E6;" |مطابق نظر سلوود. حاکمی گمنام که فقط از طریق سکه ها شناخته شده است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=36}}
|۵۴ پ.م به دست برادرش کشته شد.
|-
|-
| style="background:#E6E6E6;" |
|[[پرونده:Coin of Orodes II, Mithradatkert (Nisa) mint.jpg|100px]]
| style="background:#E6E6E6;" |—<small>پادشاه ناشناس چهارم—</small>
|'''[[ارد دوم]]'''
| style="background:#E6E6E6;" |<small>۸۰–۷۰ پ.م</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
| style="background:#E6E6E6;" |<small>۷۸/۷۷–۶۲/۶۱ پ.م</small>
|پسر فرهاد سوم، در زمان او سرزمین‌های بسیاری به قلمرو اشکانیان اضافه شد، و جنگ های زیادی با روم رخ داد که [[نبرد حران]] اولین آن‌ها بود. ارد پایتخت اشکانیان را به [[تیسفون]] منتقل کرد.
| style="background:#E6E6E6;" |طبق نظر سلوود و عصار. حاکمی گمنام که فقط از طریق سکه ها شناخته شده است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=36}}
|۵۴ پ.م – ۳۷ پ.م
|۳۷ پ.م او تاج و تخت سلطنت را به پسرش فرهاد منتقل کرد.
|-
|-
|[[File:Sinatruces transparent.png|frameless|100x100px]]
|[[پرونده:Coin of Phraates IV, Mithradatkirt mint.jpg|100px]]
|'''[[فرهاد چهارم]]'''<br><small>𐭐𐭓𐭇𐭕 (''Frahāt'')</small>
|'''[[سیناتروک]]'''<small><br>''سناتروک<br>''['''مدعی سلطنت؟''']</small>
|<small>۷۵ پ.م</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>۹۳/۹۲–۷۰/۶۹ پ.م<br />(به نوبت)</small>
|پسر ارد دوم، او در طول حکومتش توسط [[تیرداد دوم|تیرداد]] برکنار شد اما بعدا دوباره به سلطنت رسید.
|۳۷ پ.م – ۲ پ.م
|<small>۷۷–۷۰ پ.م</small>
|<small>۸۸/۸۷–۷۱/۷۰ پ.م</small>
|۲ پ.م به دست همسر و پسرش کشته شد.
|پسر فریاپت (دریایی و سلوود) یا پسر مهرداد اول (عصار و دیگران){{Sfn|Overtoom|2020|p=xxxiii}} سلوود معتقد است که او در دهه ۷۰ قبل از میلاد برای مدت کوتاهی سلطنت کرده است، در حالی که عصارو دبرووا معتقدند که او از دهه ۹۰ قبل از میلاد تا دهه ۷۰ قبل از میلاد به عنوان یک پادشاه رقیب حکومت می کرد و شاید بعدا در دهه 70 قبل از میلاد به طور کامل قدرت را به دست آورد. نام او در اسناد خط میخی بابلی ذکر نشده است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=|pp=36–37}}
|-
|-
|[[پرونده:The portrait of Musa of Parthia on the reverse of a drachm, Ecbatana mint.jpg|100px]]
|[[File:Drachm of Phraates III, Ecbatana mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[فرهاد سوم]]'''<small><br>''فرهات''</small>
|'''[[موزا]]'''
|<small>۷۰–۵۷ پ.م</small>
|شهبانوی شهبانوان اشکانی
|<small>۷۰/۶۹–۵۸/۵۷ پ.م</small>
|همسر فرهاد چهارم، او حکومت را به صورت مشترک با پسرش اداره می‌کرد.
|<small>۷۰–۵۷ پ.م</small>
|۲ پ.م – ۲ م
|<small>۷۱/۷۰–۵۸/۵۷ پ.م</small>
|۲ میلادی، توسط اشراف کشته شد.
|فرزند سیناتروک. برخلاف پدر، نام او در اسناد بابلی ذکر شده است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=40}}
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Phraatakes (Phraates V), Seleucia mint (cropped).jpg|100px]]
|[[File:Coin of Mithridates IV (cropped).jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[فرهاد پنجم]]'''<br><small>𐭐𐭓𐭇𐭕 (''Frahāt'')</small>
|'''[[مهرداد چهارم]]'''<small><br>''میهردات''</small>
|<small>۵۷–۵۴ پ.م</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>۵۸/۵۷–۵۵ پ.م</small>
|پسر فرهاد چهارم، او حکومت را به صورت مشترک با مادرش اداره میکرد.
|<small>۵۷–۵۴ پ.م</small>
|۲ پ.م – ۲ م
|<small>۵۸/۵۷–۵۴/۵۳ پ.م</small>
|۲ میلادی، توسط اشراف کشته شد.
|پسر فرهاد سوم. او پس از به قتل رساندن پدرش بر تخت نشست.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=41}}
|-
|-
|[[File:Coin of Orodes II, Mithradatkert (Nisa) mint.jpg|frameless|100x100px]]
|[[پرونده:Orodes III coin.png|100px]]
|'''[[ارد سوم]]'''
|'''[[ارد دوم]]'''<br /><small>''Urūd''</small>
|colspan=3|<small>۵۷–۳۸ پ.م</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>۵۸/۵۷–۳۸ پ.م</small>
|یک شاهزاده اشکانی احتمالا پسر فرهاد چهارم
|پسر فرهاد سوم. او به برادرش مهرداد در به قتل رساندن پدرش فرهاد کمک کرد. او بعد مدتی برادرش را خلع کرد و به قتل رساند و خود شخصا امور سلطنت را برعهده گرفت.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=41}}
|۲ میلادی – ۶ میلادی
|۶ میلادی، توسط اشراف برکنار شد.
|-
|-
|[[پرونده:Tetradrachm of Vonones I, Seleucia mint.jpg|100px]]
|[[File:Pacorus I coin.png|frameless|100px]]
|'''[[پاکور اول]]'''<br /><small>''پاکور''<br>['''شریک سلطنت؟''']</small>
|'''[[بهنام یکم]]'''
|<small>۳۹ پ.م</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|colspan=3|<small>—</small>
|پسر فرهاد چهارم،
|فرزند ارشد ارد دوم. سلوود معتقد است او مدت کوتاهی سلطنت کرده است. میزان قدرت سلطنتی او، اینکه آیا به عنوان شریک جوان سلطنت همراه پدرش حکومت کرد یا یک مدعی سلطنت و یاغی بوده یا در ابتدا مدتی حکومت کرده است، مشخص نیست.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=43}}
|۶ میلادی – ۱۲ میلادی
|۱۹ میلادی، به دلیل فرار از حبس کشته شد.
|-
|-
|[[پرونده:Tetradrachm of Artabanus II, Seleucia mint.jpg|100px]]
|[[File:Drachm of Phraates IV, Mithradatkirt mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[اردوان سوم|اردوان دوم]]'''<br><small>𐭍𐭐𐭕𐭓 (''Ardawān'')</small>
|'''[[فرهاد چهارم]]'''<br /><small>''فرهات''</small>
|<small>۳۸–۲ پ.م</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>۳۸/۳۷–۲ پ.م</small>
|نوه دختری فرهاد چهارم.
|<small>۳۸ پ.م– م ۲</small>
|۱۰ میلادی – ۴۰ میلادی
|<small>۳۸–۳/۲ پ.م</small>
|۴۰ میلادی، به دلیل ناشناخته فوت شد.
|پسر ارد دوم. او پس از مرگ پاکور، توسط ارد به عنوان جانشین شد. فرهاد در بدو سلطنت، برای تحکیم پایه های سلطنت خود، تمام فرزندان ارد دوم را قتل عام کرد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=43}}
|-
|-
|[[File:Tiridates II coin.png|frameless|100px]]
|[[پرونده:Coin of Vardanes I (cropped, 2), Seleucia mint.jpg|100px]]
|'''[[تیرداد دوم]]'''{{efn|با شمارش تیرداد اول، برادر فرضی ارشک اول،{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=48}} که در واقع هرگز حکومت نکرد، شماره گذاری شده است. بسیاری از مورخان امروزه معتقدند که تیرداد کاملاً تخیلی است.{{sfn|Dąbrowa|2012|p=169}} اگر تیرداد اول در گاه شماری حساب نشود، این پادشاه به عنوان تیرداد اول شماره گذاری می شود و تعداد پادشاهان بعدی به این نام (تیرداد) نیز کمتر میشوند.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=48}}|group="n"|name=}}<br /><small>''تیریداته<br>''['''مدعی سلطنت''']</small>
|'''[[وردان یکم]]'''
|<small>۲۹–۲۷ پ.م</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>۲۷ پ.م</small>
|پسر اردوان دوم، همزمان با او گودرز دوم ادعای سلطنت داشت.
|<small>—</small>
|۴۰ میلادی – ۴۷ میلادی
|<small>۳۱ پ.م</small>
|۴۷ میلادی، توسط اشراف ترور شد.
|عضوی از دودمان اشکانی با شجره نامه ای نامشخص. شاه رقیب تحت حمایت بخشی از اشراف پارتی در برابر فرهاد چهارم توانست برای مدتی کنترل امپراتوری را بدست بیاورد و فرهاد چهارم را به تبعید بکشاند. اما پس از یک دوره سلطنت کوتاه، توسط فرهاد شکست خورد و به تبعید کشانده شد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=|pp=47–48}}
|-
|-
|[[File:Coin of Phraatakes (Phraates V), Seleucia mint (cropped).jpg|frameless|100x100px]]
|[[پرونده:Tetradrachm of Gotarzes II, minted in 49.jpg|100px]]
|'''[[گودرز دوم]]'''<br><small>𐭂𐭅𐭕𐭓𐭆 (''Gōdarz'')</small>
|'''[[فرهاد پنجم]]'''<br /><small>''Frahāt''</small>
|<small>۲ پ.م – م ۴</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>۲ پ.م – م ۴/۵</small>
|پسر اردوان دوم، وی در زمان برادرش ادعای سلطنت داشت و با مرگ او تنها شاه اشکانی شد.
|<small>م ۲–۴</small>
|۴۰ میلادی – ۵۱ میلادی
|<small>۳/۲ پ.م – م ۲</small>
|۵۱ میلادی، به خاطر تندخویی به قتل رسید.
|پسر فرهاد چهارم. در کنار مادرش، موزا، حکومت را بدست گرفت.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=|pp=45–46}}
|-
|-
|[[File:The portrait of Musa of Parthia on the reverse of a drachm, Ecbatana mint.jpg|frameless|100x100px]]
|[[پرونده:Coin of Vonones II, minted at Hamadan.jpg|100px]]
|'''[[موزا]]''' <br>''['''شریک سلطنت''']</small>
|'''[[بهنام دوم]]'''
|<small>۲ پ.م – م ۴</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>۲ پ.م – م ۴/۵</small>
|برادر اردوان دوم، او تنها چند ماه سلطنت کرد.
|<small>م ۲–۴</small>
|۵۱ میلادی
|<small>۳/۲ پ.م – م ۲</small>
|۵۱ میلادی، به دلیل ناشناخته فوت شد.
|او پیشتر یک کنیز رومی بود و بعد همسر فرهاد چهارم و مادر فرهاد پنجم شد. او به عنوان اولین و تنها ملکه حاکم امپراتوری اشکانی، همراه با پسرش فرهاد پنجم، حکومت می کرد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=45}}
|-
|-
|[[File:Orodes III coin.png|frameless|100px]]
|[[پرونده:Coin of Vologases I (cropped), Seleucia mint.jpg|100px]]
|'''[[بلاش یکم]]'''<br><small>𐭅𐭋𐭂𐭔 (''Walaγš'')</small>
|'''[[ارد سوم]]'''<br /><small>''ارود''</small>
|<small>م ۶</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>م ۶–۸</small>
|پسر بهنام دوم، در طول سلطنت وی آداب و رسوم ایرانی بیش از پیش احیا شد و فرهنگ هلنی از بین رفت.
|<small>م ۶</small>
|۵۱ میلادی – ۷۸ میلادی
|<small>م ۴–۶</small>
|۷۸ میلادی، به دلیل ناشناخته فوت شد.
|عضوی از دودمان اشکانی، با شجره نامه ای نامشخص. مورخان اعتقاد دارند او پس از برکناری فرهاد پنجم، مدتی توسط بزرگان به تخت سلطنت رسید و احتمالا پس از مدتی کوتاه، به قتل رسید.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=48}} دریایی معتقد است ارد پسر فرهاد چهارم بوده است.{{sfn|Daryaee|2012|p=391}}
|-
|-
|[[File:Tetradrachm of Vonones I, Seleucia mint.jpg|frameless|100x100px]]
|[[پرونده:VardanesIICoinHistoryofIran.jpg|100px]]
|'''[[ونون اول]]'''<br /><small>''ونُن''</small>
|'''[[وردان دوم]]'''
|colspan=3|<small>م ۸–۱۲</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>م ۶–۱۱/۱۲</small>
|پسر بلاش یکم، وی بر علیه پدرش قیام کرد و فقط بر بخش کوچکی از سرزمین اشکانیان تسلط یافت
|پسر فرهاد چهارم.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=48}}
|۵۵ میلادی – ۵۸ میلادی
|نامشخص
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Pacorus II (cropped), Seleucia mint.jpg|100px]]
|[[File:Tetradrachm of Artabanus II, Seleucia mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[پاکور دوم]]'''
|'''[[اردوان دوم]]'''<br /><small>''آردوان''</small>
|colspan=3|<small>م ۱۰–۳۸</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>م ۱۱/۱۲–۳۹</small>
|پسر بلاش یکم
|اصل و نسب او نامشخص است. احتمالا نوه دختری فرهاد چهارم بود. او در حدود سال ۱۰ میلادی علیه ونون اول طغیان کرد و پس از شکست دادن ونون در سال ۱۲ میلادی، شاهنشاه کل امپراتوری اشکانی شد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=49}}
|۷۸ میلادی – ۱۱۰ میلادی
|۱۱۰ میلادی
|-
|-
|{{efn|هیچ سکه ای که توسط تیرداد سوم ضرب شده باشد، یافت نشده است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=50}}|group="n"|name=}}
|[[پرونده:VologasesIICoinHistoryofIran.jpg|100px]]
|'''[[بلاش دوم]]'''<br><small>𐭅𐭋𐭂𐭔 (''Walaγš'')</small>
|'''[[تیرداد سوم]]'''<br /><small>''تیریداته
|<small>م ۳۵–۳۶</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>—</small>
|پسر بلاش یکم، رقیب پاکور دوم در سلطنت
|colspan=2|<small>م ۳۵–۳۶</small>
|۷۸ میلادی – ۸۰ میلادی
|نوه فرهاد چهارم.{{sfn|Meyer|1911}} مدتی پس از خلع اردوان، توسط اشراف پارتی در تیسفون به تخت سلطنت نشست که پس از یک سلطنت کوتاه از اردوان شکست خورد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=|pp=50–51}}
|۸۰ میلادی، در جنگ با پاکور دوم کشته شد.
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Artabanus III of Parthia (cropped), Seleucia mint.jpg|100px]]
|[[File:Coin of Vardanes I (cropped, 2), Seleucia mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[اردوان چهارم|اردوان سوم]]'''<br><small>𐭍𐭐𐭕𐭓 (''Ardawān'')</small>
|'''[[وردان اول]]'''<br /><small>''وردان''</small>
|<small>م ۴۰–۴۷</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>م ۳۸–۴۶</small>
|پسر بلاش یکم، رقیب پاکور دوم در سلطنت
|<small>م ۴۰–۴۷</small>
|۸۰ میلادی – ۸۱ میلادی
|<small>م ۳۹–۴۵</small>
|۸۱ میلادی در جنگ با پاکور دوم کشته شد.
|پسر اردوان دوم. با برادرش گودرز دوم، بر سر جانشینی تاج و تخت پس از مرگ پدرشان، جنگید. در نهایت دو برادر صلح کردند و توافق شد که وردان بر کل امپراتوری حکومت کند و گوترزس تنها بر هیرکانیا. پس از مدتی سلطنت، وردان به مرگی مشکوک درگذشت و برادرش، گودرز، تنها شاه امپراتوری اشکانی شد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=49}}
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Osroes I (cropped), Ecbatana mint.jpg|100px]]
|[[File:Tetradrachm of Gotarzes II, minted in 49.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[خسرو اشکانی|خسرو یکم]]'''<br><small>𐭇𐭅𐭎𐭓𐭅 (''Husrōw'')</small>
|'''[[گودرز دوم]]'''<br /><small>''گودرز''</small>
|<small>م ۴۰–۵۱</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>م ۴۴–۵۱</small>
|پسر بهنام دوم، پادشاه بخشی از سرزمین اشکانی و رقیب پاکور دوم و بلاش سوم.
|<small>م ۴۰–۵۱</small>
|۱۰۹ میلادی – ۱۲۹ میلادی
|<small>—</small>
|۱۲۹ پیش از میلاد
|پسر اردوان دوم. در زمان برادرش وردان، حاکم هیرکانیا بود و پس از مرگ او، حاکم تمام امپراتوری اشکانی شد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=49}}
|-
|-
|[[File:Meherdates coin.png|frameless|100px]]
|[[پرونده:Coin of Vologases III (cropped), Seleucia mint.jpg|100px]]
|'''[[بلاش سوم]]'''<br><small>𐭅𐭋𐭂𐭔 (''Walaγš'')</small>
|'''[[مهرداد (پسر فرهاد چهارم)|مهرداد]]'''<br /><small>''میهردات''<br>['''مدعی سلطنت''']</small>
|<small>—</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>م ۴۹–۵۰</small>
|پسر بلاش دوم.
|<small>—</small>
|۱۱۰ میلادی – ۱۴۷ میلادی
|<small>م ۴۹–۵۱{{sfn|Dąbrowa|2017|pp=178–179}}</small>
|۱۴۷ میلادی
|پسر ونون اول. بر علیه سلطنت گودرز دوم شورش کرد.{{sfn|Dąbrowa|2017|pp=178–179}}
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Mithridates V of Parthia, Ecbatana mint.jpg|100px]]
|[[File:Coin of Vonones II, minted at Hamadan.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[مهرداد پنجم]]'''<br><small>𐭌𐭄𐭓𐭃𐭕 (''Mihrdāt'')</small>
|'''[[ونون دوم]]'''<br /><small>''Vonūn''</small>
|<small>م ۵۱</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>—</small>
|پسر پاکور دوم
|<small>م ۵۱</small>
|۱۲۹ میلادی – ۱۴۰ میلادی
|<small>—</small>
|۱۴۰ میلادی، در حمله به پادشاهی [[کوماژن]] کشته شد.
|احتمالا نوه دختری فرهاد چهارم (و برادر اردوان دوم) بوده است.{{sfn|Olbrycht|2016|p=24}}{{sfn|Olbrycht|2014|pp=94–96}} او مدتی کوتاه، احتمالا با سلطه ای ضعیف و شکننده، بر امپراتوری اشکانی حکومت کرد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=52}}
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Vologases IV (cropped), Seleucia mint.jpg|100px]]
|[[File:Tetradrachm of Vologases I, minted at Seleucia.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[بلاش چهارم]]'''<br><small>𐭅𐭋𐭂𐭔 (''Walaγš'')</small>
|'''[[بلاش اول]]'''<br /><small>''ولگش''</small>
|<small>م ۵۰–۷۹</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>م ۵۰–۵۴؛ ۵۸–۷۷</small>
|پسر مهرداد پنجم
|<small>م ۵۱–۷۸</small>
|۱۴۷ میلادی – ۱۹۱ میلادی
|<small>م ۵۱–۷۸/۷۹</small>
|۱۹۱ میلادی
|احتمالا پسر ونون دوم یا برادر گودرز دوم (یعنی پسر اردوان دوم) بود. اگر بلاش یکم برادر گودرز دوم بود، احتمالا ونون دوم یک پادشاه رقیب بود، نه سلف مستقیم بلاش یکم.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=57}}
|-
|-
|[[File:Vardanes II coin.png|frameless|100px]]
|[[پرونده:Coin of Vologases V (cropped), Hamadan mint.jpg|100px]]
|'''[[بلاش پنجم]]'''<br><small>𐭅𐭋𐭂𐭔 (''Walaγš'')</small>
|'''[[وردان دوم]]'''<br /><small>''وردان<br>''['''مدعی سلطنت''']</small>
|colspan=2|<small>م ۵۵–۵۸</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>م ۵۴–۵۸</small>
|پسر بلاش چهارم
|<small>م ۵۴/۵۵</small>
|۱۹۱ میلادی – ۲۰۸ میلادی
|پسر وردان اول. او علیه بلاش اول در سلوکیه شورش کرد و شاید برای چندین سال توانست در آنجا حکومت کند.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=57}}
|۲۰۸ میلادی
|-
|-
|[[پرونده:Coin of Vologases VI of Parthia (cropped), Ecbatana mint.jpg|100px]]
|[[File:Coin of Pacorus II (cropped), Seleucia mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[بلاش ششم]]'''<br><small>𐭅𐭋𐭂𐭔 (''Walaγš'')</small>
|'''[[پاکور دوم]]'''<br /><small>''پاکور''</small>
|<small>م ۷۵–۱۱۰</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|<small>م ۷۸–۱۲۰</small>
|پسر بلاش پنجم، تا سال ۲۱۳ تنها شاه اشکانی بود اما بعدا تنها پادشاه بخش کوچکی از سرزمین اشکانیان بود
|<small>م ۷۸–۱۰۵</small>
|۲۰۸ میلادی – ۲۲۸ میلادی
|<small>م ۷۸–۱۱۰</small>
|۲۲۸ میلادی، در جنگ با ساسانیان شکست خورد و کشته شد.
|پسر بلاش اول. زمانی که پاکور دوم هنوز کودک بود به طور مشترک در سلطنت شریک پدرش بود. پس از مرگ پدرش، او جانشین پدرش به عنوان شاهنشاه کل امپراتوری اشکانی شد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=58}}
|-
|-
|style="background:#E6E6E6;" |[[File:Vologases II coin.png|frameless|100px]]
|[[پرونده:Coin of Artabanus IV (cropped), Hamadan mint.jpg|100px]]
|'''[[اردوان پنجم|اردوان چهارم]]'''<br><small>𐭍𐭐𐭕𐭓 (''Ardawān'')</small>
|style="background:#E6E6E6;" |'''[[بلاش دوم]]'''<br /><small>''ولگش<br>''['''مدعی سلطنت''']</small>
|style="background:#E6E6E6;" |<small>م ۷۷–۸۰</small>
|شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه اشکانی
|style="background:#E6E6E6;" |<small>م ۷۶/۷۷–۷۹</small>
|پسر بلاش پنجم، از سال ۲۱۳ شاه بخش وسیعی از سرزمین اشکانیان بود. وی در جنگ با امپراتوری روم پیروز شد اما در نهایت در جنگ با ساسانیان شکست خورد.
|style="background:#E6E6E6;" colspan=2|<small>—</small>
|۲۱۳ میلادی – ۲۲۴ میلادی
|style="background:#E6E6E6;" |پسر بلاش اول. او علیه برادرش پاکور شورش کرد. اطلاعات ما از وجود بلاش دوم بر اساس ضرب سکه است، اما وجو او مورد تردید قرار گرفته است، زیرا ممکن است سکه ها مربوط به بلاش اول باشند.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=58}}
|۲۲۴ میلادی در [[نبرد هرمزدگان]] توسط [[اردشیر بابکان]] شکست خورد و کشته شد.
|-
|[[File:Coin of Artabanus III of Parthia (cropped), Seleucia mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[اردوان سوم]]'''<br /><small>''اردوان<br>''['''مدعی سلطنت؟''']</small>
|<small>م ۸۰–۸۲</small>
|<small>م ۷۹/۸۰–۸۵</small>
|<small>م ۸۰–۹۰</small>
|<small>—</small>
|پسر یا برادر بلاش اول.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=59–60}} او ظاهرا بر علیه پاکور دوم شورش کرد.{{sfn|Schippmann|1986|pp=647–650}}برخی دیگر معتقدند او عموی پاکور بوده است، نه برادر او. بنابراین ممکن است در زمان کودکی پاکور، مدت کوتاهی به عنوان پادشاه قانونی حکومت کرده باشد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=59–60}}
|-
|[[File:Coin of Vologases III (cropped), Seleucia mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[بلاش سوم]]'''<br /><small>''ولگش''</small>
|<small>م ۱۰۵–۱۴۷</small>
|<small>م ۱۱۱–۱۴۶</small>
|<small>م ۱۰۵–۱۴۷</small>
|<small>م ۱۱۰–۱۴۷</small>
|پسر پاکور دوم.{{sfn|Dąbrowa|2012|p=176}}
|-
|[[File:Coin of Osroes I (cropped), Ecbatana mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[خسرو یکم اشکانی | خسرو اول]]'''<br /><small>''خسرو<br>''['''مدعی سلطنت''']</small>
|<small>م ۱۰۹–۱۲۹</small>
|<small>م ۱۰۸/۱۰۹–۱۲۷/۱۲۸</small>
|<small>م ۱۰۹–۱۲۹</small>
|<small>—</small>
|پسر پاکور دوم. او در برابر بلاش سوم شورش کرد و برای چندین دهه کنترل غرب امپراتوری اشکانی را در دست گرفت. پس از پیروزی امپراتور تراژان بر پارت در سال ۱۱۶ پس از میلاد، توسط رومیان خلع شد. اما مدتی بعد دوباره تاج و تخت را پس گرفت.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=|pp=60–61}}
|-
|[[File:Parthamaspates coin.png|frameless|100px]]
|'''[[پارتاماسپت]]'''<br /><small>''پارتاماسپاته<br>''['''دست نشانده رومیان''']</small>
|<small>م ۱۱۶</small>
|colspan=3|<small>—</small>
|پسر خسرو. رومیان پس از فتح بین النهرین او را به عنوان پادشاه دست نشانده پارت اعلام کردند. اما او مدت کوتاهی پس از ترک رومیان، از پدرش شکست خورد و اخراج شد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=61}}
|-
|style="background:#E6E6E6;" |[[File:SinatrucesIIcoin.png|frameless|100px]]
|style="background:#E6E6E6;" |'''[[سیناتروک دوم]]'''<br /><small>''سناتروک<br>''['''مدعی سلطنت''']</small>
|style="background:#E6E6E6;" |<small>—</small>
|style="background:#E6E6E6;" |<small>م ۱۱۶</small>
|style="background:#E6E6E6;" rowspan=2 colspan=2|<small>—</small>
|style="background:#E6E6E6;" |پسر مهرداد پنجم (ح. ۱۲۹-۱۴۰). احتمالاً او در کنار پدرش، علیه برادرش پارتاماسپت برخاست. فقط توسط مورخ بیزانسی، [[یوحنا مالالاس]]، با برخی سکه مشکوک منسوب به او، ذکر شده است. بنابراین مشخص نیست که آیا سیناتروک دوم وجود داشته است یا نه.<ref name=":0">[[John Malalas]], ''Chronographia'', Book 11, 1-6; seeː A. D. H. Bivar, ''The Political History of Iran under the Arsadis'', in: E. Yarshater (editor), ''The Cambridge History of Iran, Volume 3: The Seleucid, Parthian and Sasanid Periods, Part 1'', 1981, {{ISBN|978-0-521-20092-9}}, p. 91</ref>
|-
|style="background:#E6E6E6;" |
|style="background:#E6E6E6;" |—<small>پادشاه ناشناس پنجم—''<br>''['''مدعی سلطنت''']</small>
|style="background:#E6E6E6;" |<small>AD 140</small>
|style="background:#E6E6E6;" |<small>—</small>
|style="background:#E6E6E6;" |او عضوی از دودمان اشکانی بود، اما شجره نامه او مشخص نیست. اطلاعات اندکی از او وجود دارد. او مقابل بلاش سوم برخاست.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=61}}
|-
|[[File:Coin of Mithridates V of Parthia, Ecbatana mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[مهرداد پنجم]]'''<br /><small>''میهردات<br>''['''مدعی سلطنت''']</small>
|<small>م ۱۲۹–۱۴۰</small>
|<small>م ۱۲۸–۱۴۷</small>
|colspan=2|<small>م ۱۲۹–۱۴۰</small>
|پسر پاکور دوم. <ref name=":0" /> اطلاعات اندکی از او موجود است. وی علیه بلاش سوم شورش کرد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=61}} ممکن است قبلاً در سال ۱۱۶/۱۱۷ میلادی به همراه پسرش سیناتروک دوم، بر علیه پارتاماسپت شورش و تاج و تخت را تصاحب کرده است.<ref name=":0" />
|-
|[[File:Tetradrachm of Vologases IV, minted at Seleucia in 153.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[بلاش چهارم]]'''<br /><small>''ولگش''</small>
|colspan=3|<small>م ۱۴۷–۱۹۱</small>
|<small>م ۱۴۷–۱۹۱/۱۹۲</small>
|پسر مهرداد پنجم. پس از مرگ بلاش سوم، تاج و تخت را تصاحب کرد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=61}}
|-
|[[File:OsroesIIcoin.png|frameless|100px]]
|'''[[خسرو دوم (اشکانی) | خسرو دوم]]'''<br /><small>''خسرو<br>''['''مدعی سلطنت''']</small>
|<small>م ۱۹۰</small>
|<small>م ۱۹۰–۲۰۸</small>
|colspan=2|<small>—</small>
|عضوی از دودمان اشکانی با شجره نامه ای نامشخص. او در برابر بلاش چهارم، و احتمالا بلاش پنجم، شورش کرد. احتمالا در پارت فرمانروایی کرد و بلاش چهارم و بلاش پنجم نیز بین النهرین را در اختیار داشتند.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=62}}
|-
|[[File:Coin of Vologases V (cropped), Hamadan mint.jpg|frameless|103x103px]]
|'''[[بلاش پنجم]]'''<br /><small>''ولگش''</small>
|<small>م ۱۹۱–۲۰۸</small>
|<small>م ۱۹۱–۲۰۷/۲۰۸</small>
|<small>م ۱۹۱–۲۰۸</small>
|<small>م ۱۹۱/۱۹۲–۲۰۸</small>
|پسر بلاش چهارم.{{sfn|Toumanoff|1986|pp=543–546}}{{sfn|Patterson|2013|pp=180–181}}
|-
|[[File:Coin of Vologases VI of Parthia (cropped), Ecbatana mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[بلاش ششم]]'''<br /><small>''ولگش''</small>
|<small>م ۲۰۸–۲۲۸</small>
|<small>م ۲۰۷/۲۰۸–۲۲۱/۲۲۲</small>
|<small>م ۲۰۸–۲۲۸</small>
|<small>م ۲۰۸–۲۲۱/۲۲۲</small>
|پسر بلاش پنجم. او برای کنترل امپراتوری با برادرش اردوان چهارم جنگید و به نظر می رسد که کنترل بیشتر آن را، تا سال ۲۱۶ میلادی، از دست داد. بلاش ششم احتمالا تا سال ۲۲۸ میلادی همچنان بر بخش‌هایی از امپراتوری اشکانی حکومت می‌کرده است، زیرا سکه‌هایی با نام او به تاریخ آن سال موجود است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=63}}
|-
|[[File:Drachm of Artabanus IV (2), Hamadan mint.jpg|frameless|100x100px]]
|'''[[اردوان چهارم]]'''<br /><small>''اردوان''</small>
|<small>م ۲۱۶–۲۲۴</small>
|<small>م ۲۱۲–۲۲۴</small>
|<small>م ۲۱۶–۲۲۴</small>
|<small>AD ?–224{{efn|دابرووا سال آغاز سلطنت اردوان چهارم را بیان نمی کند. علاوه بر ۲۱۲ میلادی و ۲۱۶ میلادی، تاریخ های دیگری نیز پیشنهاد شده است، مانند تاریخ ۲۱۳ میلادی که توسط چامونت و شیپمن (۱۹۸۸)پیشنهاد شده است.{{sfn|Chaumont|Schippmann|1988|pp=574–580}}|group="n"|name=}}</small>
|پسر بلاش پنجم. او با برادرش بلاش ششم برای دستیابی به تاج و تخت جنگید و در سال ۲۱۶ میلادی تمام امپراتوری، جز بین النهرین، را در اختیار گرفت. اردوان چهارم آخرین پادشاه امپراتوری اشکانی بود و در سال ۲۲۴ پس از میلاد توسط [[اردشیر بابکان]]، موسس امپراتوری ساسانی، شکست خورد.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=|pp=63–64}}
|-
|style="background:#E6E6E6;" |[[File:Artabanus IV or Tiridates IV coin (transparent).png|frameless|100px]]
|style="background:#E6E6E6;" |'''تیرداد چهارم'''<br /><small>''Tiridāta<br>''['''مدعی سلطنت''']</small>
|style="background:#E6E6E6;" |<small>م ۲۱۶–۲۲۴?</small>
|style="background:#E6E6E6;" colspan=3|<small>—</small>
|style="background:#E6E6E6;" |عضوی از دودمان اشکانی اما با شجره نامه ای نامشخص. وجود تیرداد چهارم دقیقا مشخص نیست. سلوود مدرک وجود این پادشاه را بر اساس متن سورشارژ شده روی سکه‌ای از اردوان چهارم می‌داند که به نظر می‌رسد نام تیرداد را در خود جای داده است، اما این خوانش مشکوک و مورد بحث است.{{Sfn|Ellerbrock|2021|p=64}}
|}
|}



== پانویس ==
== پانویس ==
خط ۳۰۹: خط ۴۰۹:
== منابع ==
== منابع ==
{{چپ|چین}}
{{چپ|چین}}
* {{cite encyclopedia|year=1988|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. III, Fasc. 6|url=http://www.iranicaonline.org/articles/balas-proper-name##6g|pages=574–580|last2=Schippmann|first2=K.|article=Balāš VI|last1=Chaumont|first1=M. L.}}
Curtis, Vesta Sarkhosh (2012). "Parthian coins: Kingship and Divine Glory". The Parthian Empire and its Religions. pp. 67–83. ISBN 9783940598134. Free to read
*{{cite book|last1=Dąbrowa|first1=Edward|url=https://books.google.com/books?id=K-poAgAAQBAJ|title=The Oxford Handbook of Iranian History|date=2012|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199875757|editor1-last=Daryaee|editor1-first=Touraj|editor1-link=Touraj Daryaee|location=Oxford|pages=1–432|chapter=The Arsacid Empire|access-date=2019-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20190101051501/https://books.google.dk/books?id=K-poAgAAQBAJ&pg|archive-date=2019-01-01|url-status=dead}}

*{{cite journal|last1=Dąbrowa|first1=Edward|date=2017|title=Tacitus on the Parthians|url=https://www.academia.edu/35960477/Tacitus_on_the_Parthians_Electrum_24_2017_171-_189|pages=171–189|url-access=registration}}
Olbrycht, Marek Jan (2016). "Dynastic Connections in the Arsacid Empire and the Origins of the House of Sāsān". In Curtis, Vesta Sarkhosh; Pendleton, Elizabeth J.; Alram, Michael; Daryaee, Touraj (eds.). The Parthian and Early Sasanian Empires: Adaptation and Expansion. Oxbow Books. ISBN 9781785702082.
*{{cite book|last1=Daryaee|first1=Touraj|url=https://books.google.com/books?id=K-poAgAAQBAJ|title=The Oxford Handbook of Iranian History|date=2012|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199875757|editor1-last=Daryaee|editor1-first=Touraj|editor1-link=Touraj Daryaee|location=Oxford|pages=1–432|chapter=Appendix: Ruling Dynasties of Iran|author-link=Touraj Daryaee|access-date=2019-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20190101051501/https://books.google.dk/books?id=K-poAgAAQBAJ&pg|archive-date=2019-01-01|url-status=dead}}

*{{Cite book|last=Ellerbrock|first=Uwe|url=https://books.google.se/books?id=pFEXEAAAQBAJ|title=The Parthians: The Forgotten Empire|publisher=Routledge|year=2021|isbn=978-0367481902|location=Oxford}}
Shayegan, M. Rahim (2011). Arsacids and Sasanians: Political Ideology in Post-Hellenistic and Late Antique Persia. Cambridge University Press. pp. 1–539. ISBN 9780521766418.
*{{cite book|last1=Gregoratti|first1=Leonardo|title=The Encyclopedia of Ancient History|date=2018|publisher=John Wiley & Sons|editor1-last=Bagnall|editor1-first=Roger|location=Leiden|chapter=Vologases I}}
*{{Cite EB1911|wstitle=Tiridates|display=Tiridates s.v. Tiridates III.|volume=26|page=1010|first=Eduard|last=Meyer|author-link=Eduard Meyer}}
*{{cite journal|last1=Olbrycht|first1=Marek Jan|date=2014|title=The Genealogy of Artabanos II (AD 8/9–39/40), King of Parthia|url=https://www.academia.edu/9955926/The_genealogy_of_Artabanos_II_AD_8_9_39_40_King_of_Parthia_in_Miscellanea_Anthropologica_et_Sociologica_vol._15_3_pp._92-97|pages=92–97|url-access=registration}}
*{{cite book|last1=Olbrycht|first1=Marek Jan|title=The Parthian and Early Sasanian Empires: Adaptation and Expansion|date=2016|publisher=Oxbow Books|isbn=9781785702082|editor-last1=Curtis|editor-first1=Vesta Sarkhosh|chapter=Dynastic Connections in the Arsacid Empire and the Origins of the House of Sāsān|editor-last2=Pendleton|editor-first2=Elizabeth J.|editor-last3=Alram|editor-first3=Michael|editor-last4=Daryaee|editor-first4=Touraj}}
*{{Cite journal|last=Olmstead|first=A. T.|date=1937|title=Cuneiform Texts and Hellenistic Chronology|url=https://www.jstor.org/stable/265057|journal=Classical Philology|volume=32|issue=1|pages=1–14|jstor=265057}}
* {{Cite book|last=Overtoom|first=Nikolaus Leo|title=Reign of Arrows: The Rise of the Parthian Empire in the Hellenistic Middle East|publisher=Oxford University Press|year=2020|isbn=978-0190888329|location=Oxford}}
*{{cite journal|last=Patterson|first=Lee E.|date=2013|title=Caracalla's Armenia|url=https://www.academia.edu/8171185|journal=Syllecta Classica|publisher=Project Muse|volume=2|pages=27–61|doi=10.1353/syl.2013.0013|url-access=registration|s2cid=140178359}}
* {{cite encyclopedia|year=1986|encyclopedia=Encyclopaedia Iranica, Vol. II, Fasc. 6|url=http://www.iranicaonline.org/articles/artabanus-parth#pt3|last=Schippmann|first=K.|pages=647-650|article=Artabanus (Arsacid kings)}}
*{{cite book|last=Shayegan|first=M. Rahim|url=https://books.google.com/books?id=f_gcyC8l80MC&q=false|title=Arsacids and Sasanians: Political Ideology in Post-Hellenistic and Late Antique Persia|publisher=Cambridge University Press|year=2011|isbn=978-0521766418|location=Cambridge}}
*{{cite journal|last1=Simonetta|first1=Alberto M.|year=2001|title=A Proposed Revision of the Attributions of the Parthian Coins Struck during the So-called 'Dark Age' and Its Historical Significance|journal=East and West|publisher=Istituto Italiano per l'Africa e l'Oriente (IsIAO)|volume=51|issue=1/2|issn=0012-8376}}
*{{Cite book|last=Spar|first=Ira|url=https://archive.org/details/CuneiformTextsinTheMetropolitanMuseumofArtVolumeIILiteraryandScholasticTextsoftheFi/page/n3/mode/2up|title=Cuneiform Texts in The Metropolitan Museum of Art. Volume II: Literary and Scholastic Texts of the First Millennium B.C.|last2=Lambert|first2=W. G.|publisher=The Metropolitan Museum of Art|year=2005|isbn=978-2503517407|location=New York}}
*{{Encyclopaedia Iranica|volume=2|fascicle=5|title=Arsacids vii. The Arsacid dynasty of Armenia|last=Toumanoff|first=C.|url=http://www.iranicaonline.org/articles/arsacids-vii|pages=543–546}}


[[رده:پادشاهان شاهنشاهی ایران]]
[[رده:پادشاهان شاهنشاهی ایران]]

نسخهٔ ‏۱۲ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۴:۰۶

شاهنشاه امپراتوری اشکانی
آخرین شاهنشاه
اردوان چهارم
میلادی ۲۱۲/۲۱۳/۲۱۶–۲۲۴
جزئیات
نخستین پادشاهاشک اول
واپسین پادشاهاردوان چهارم
آغاز پادشاهی۲۴۷ پ.م
پایان پادشاهیمیلادی ۲۲۴
گمارندهحق الهی، وراثت

پادشاهان اشکانیان از زمان پیروزی بر سلوکیان یونانی در ۱۴۰ پیش از میلاد (اگرچه آنها یک قرن پیش از این، بر قلمرویی کوچکتر، شامل منطقه پارت، حکومت میکردند) تا شکست و کشته شدن آخرین پادشاه اشکانی، اردوان چهارم، در نبرد هرمزدگان در سال ۲۲۴ میلادی بر ایران حکومت کردند. پادشاهان اشکانی در زمان اوج قدرت خود بر امپراتوری ایی فرمان میراندند که از مرز های شرقی ترکیه تا افغانستان امروزی و غرب پاکستان گسترده بود.

گاه شماری پادشاهان اشکانی

سکه مهرداد دوم اشکانی، که خود را با عناوین «شاهنشاه بزرگ، ارشک، آشکار» توصیف میکند.[۱] رسم معمول پادشاهان اشکانی، که بعد به سلطنت رسیدن نام «ارشک» را برای خود برمیگزیدند، باعث دشوارتر شدن طرح یک فهرست دقیق از شاهان اشکانی شده است.

ترتیب تقریبی فرمانروایان اشکانی از منابع ادبی و کهن باقی مانده، به ویژه تاریخ ها و گزارش های نوشته شده توسط مورخان رومی، نسبتاً به خوبی ثبت شده است، اما عدم قطعیت های بسیاری در جزئیات حکومت آنان وجود دارد. درک مدرن از گاهشماری و سال های حکومت و ترتیب فرمانروایان اشکانی بیشتر بر اساس منابع نوشتاری باقیمانده است. اما اطلاعاتی هم می توان از سکه های اشکانی به دست آورد، مانند تاریخ و نام پادشاهان. که این تاریخ ها و نام ها باید با آنچه در منابع نوشتاری آورده شده است مطابقت داده شود. البته یکی از بزرگترین مشکلات تجزیه و تحلیل سکه های اشکانی این است که سکه ها، به ویژه آن هایی که مربوط به قرون قبل میشوند، اغلب هیچ نشانه ای از اینکه پادشاه تصویر شده کیست را نشان نمی دهد. بدلیل آنکه بسیاری از سکه ها تاریخ دقیقی بر روی خود ندارند و تمام فرمانروایان نیز طبق رسم سلطنتی، خود را با عنوان ارشک نامیدند. ارشک برای اشکانیان یک لقب سلطنتی، مانند سزار برای رومیان، بود که به احترام بنیانگذار سلسله اشکانی، ارشک اول توسط تمام شاهان بعدی برگزیده شد.[۲] رسم معمول پادشاهان اشکانی، که به هنگام تخت نشستن ارشک را به عنوان نام سلطنتی خود انتخاب میکردند، ایجاد گاهشماری و ترتیب صحیح و دقیق از فرمانروایان را پیچیده می‌کند.[۲][۳]

یکی از منابع مهم در زمینه مطالعات سکه های اشکانی، کتاب «مقدمه ای بر سکه های پارتی» اثر دیوید سلوود است که (از طریق نسخه‌های بعدی آن) مبنای مهم و اصلی برای تعیین ترتیب پادشاهان اشکانی به شمار میرود. به دلیل مشکلات ذکر شده در مورد سکه ها که اطلاعات نسبتا کمی ارائه می دهد، نتیجه گیری اسلوود در مورد شجره نامه، و در مواردی ترتیب شاهان، در برخی موارد فقط بر اساس شمایل نگاری های روی سکه ها گرفته شده است. بنابراین، اگرچه هنوز کتاب سلوود پرکاربردترین و مهم ترین منبع برای تعیین سکه های اشکانی باقی مانده است، با این حال تفاسیر اسلوود بدون چالش نمانده است و دیدگاه های دیگری نیز، نه تنها در مورد تاریخ و شجره نامه، بلکه در مورد وجود یا عدم وجود برخی از پادشاهان وجود دارد. در میان تفاسیر دیگر، کار قابل توجهی توسط محقق غلامرضا ف. عصار انجام شده است که تفاسیر متفاوتی از سکه‌ها را پیشنهاد کرده است که در نتیجه گاه‌شماری متناوب و «تجدیدنظر شده» حاکمان اشکانی به دست آمده است.[۴] بسیاری از مورخان، مانند آورتوم (۲۰۲۰)،[۵] به جای تفسیر سلوود، از تفسیر عصار استفاده کرده اند، برخی از نام‌گذاری‌های پادشاهان ممکن است باعث ایجاد سردرگمی شود، زیرا بسته به گاه‌شماری مورد استفاده، نام‌های خاصی برای پادشاهان مختلف استفاده می‌شود. به عنوان مثال، پادشاهی که توسط عصار به عنوان مهرداد چهارم شناخته می شود، توسط سلوود به عنوان مهرداد سوم شناخته می شود، نامی که عصار برای پادشاهی کاملاً متفاوت به کار می برد.[۶] بسیاری از مورخان نیز همچنان در مورد گاهشماری عصار تردید دارند و ترتیب سلوود از پادشاهان و تاریخ ها را ترجیح می دهند.[۷] برخی از نویسندگان، به عنوان مثال البروک (۲۰۲۱)،[۶] در گزارش های خود از گاهشماری اشکانی، از گاه شماری ایی استفاده کردند تا هر دو فهرست سلوود و عصار را به عنوان دیدگاه هایی به یک اندازه محتمل نشان دهند.[۶]

فهرست شاهان

این لیست شامل اسامی و تاریخ سلطنت شاهان اشکانی بر اساس دو پیشنهاد عصار و سلوود، طبق ارائه الربروک است.[۸] تاریخ های پیشنهاد شده توسط تورج دریایی (۲۰۱۲)[۹] و ادوارد دابروآ[۱۰] نیز گنجانده شده است. تمام تاریخ ها تقریبی است.

  از نظر تاریخی مورد مناقشه
Portrait King Regnal dates Succession and notes
سلوود (۱۹۷۱–۸۰) عصار (۲۰۱۱) دریایی (۲۰۱۲) دابروا (۲۰۱۲)
ارشک اول
آرشاک
۲۴۷–۲۱۱ پ.م ۲۴۷–۲۱۷ پ.م بنیانگذار دودمان اشکانی. او حاکم سلوکی پارت، آندراگوراس، را شکست داد و ایالت پارت را فتح و آنجا تاجگذاری کرد.[۱۱]
ارشک دوم
آرشاک
۲۱۱–۱۹۱ پ.م ۲۱۱–۱۸۵ پ.م ۲۱۱–۱۹۱ پ.م ۲۱۷–۱۹۱ پ.م پسر ارشک اول.[۵]
فریاپت
فریاپَت
۱۹۱–۱۷۶ پ.م ۱۸۵–۱۷۰ پ.م ۱۹۱–۱۷۶ پ.م فرزند برادرزاده ارشک اول.[۵][۱۲] ممکن است فریاپت تاج و تخت را مستقیما از ارشک دوم به ارث برده باشد، زیرا ارشک دوم احتمالاً فرزندی نداشته است،[۱۲] یا فرزند احتمالی او زیر سن قانونی بوده است. یا شاید به این دلیل که ارشک دوم او را برای سلطنت لایق تر میدید و در نتیجه او را عنوان جانشین خود انتخاب کرد. [۱۳]
شاه ناشناس اول— ۱۷۰–۱۶۸ پ.م نوه ارشک دوم.[۵] طبق گاهشماری عصار، فریاپت این فرد را به عنوان وارث خود خود تعیین کرد.[۱۳]
فرهاد اول
فرهات
۱۷۶–۱۷۱ پ.م ۱۶۸–۱۶۴ پ.م ۱۷۶–۱۷۱ پ.م فرزند ارشد فریاپت،[۵] که مدت کوتاهی پیش از برادرش مهرداد اول سلطنت کرد. احتمالا فرهاد فرزندانی داشته است اما چون برادرش مهرداد را از پسرانش بالیاقت تر میدانست، او را به عنوان جانشین خود برگزید.[۱۲]
مهرداد اول
میهردات
۱۷۱–۱۳۲ پ.م ۱۶۴–۱۳۲ پ.م ۱۷۱–۱۳۸ پ.م ۱۷۱–۱۳۲ پ.م فرزند فریاپت.[۵][۱۴] فتوحات مهرداد در ایران و بین النهرین، پادشاهی محلی اشکانی را به یک امپراتوری به معنای واقعی کلمه تبدیل کرد.[۱۴] براساس اسناد بابلی، او لقب شاهنشاه را برای خود برگزید.[۱]
فرهاد دوم
فرهات
۱۳۲–۱۲۷ پ.م ۱۳۸–۱۲۷ پ.م ۱۳۲–۱۲۶ پ.م فرزند مهرداد اول.[۵][۱۵]در ابتدا به دلیل سن کم او در هنگام مرگ پدرش، مادرش رینو، نایب السلطنه او قرار گرفت.[۱۵]
اردوان اول
آردوان
۱۲۷–۱۲۴ پ.م ۱۲۷–۱۲۶ پ.م ۱۲۷–۱۲۴ پ.م ۱۲۶–۱۲۳/۱۲۲ پ.م فرزند فریاپت.[۵][۱۶]
اردوان (دوم)[الف]
آردوان
۱۲۶–۱۲۲ پ.م فرزند اردوان اول.[۵] براساس نوشته های مورخ رومی، ژوستین، مورخان به طور سنتی تصور میکنند که احتمالا پس از مرگ مهرداد اول، پسرش مهرداد دوم بلافاصله جانشین او شده است. اگرچه عصار و برخی دیگر از محققان معتقدند که براساس سکه ها و اسناد خط میخی، بین سلطنت مهرداد اول و مهرداد دوم چندین شاه وجود دارد که احتمالاً اردوان (دوم) هم از آنها بود که نامش به اشتباه با پدرش، که همین نام را داشت، ترکیب شده است.[۱۸]
شاه ناشناس دوم— ۱۲۲–۱۲۱ پ.م پسر اردوان (دوم).[۵] این شاه توسط عصار، بر اساس مجموعه ای از سکه ها که به طور سنتی به مهرداد دوم نسبت داده می شود، پیشنهاد شده است. از نظر عصار، سکه‌ها فرمانروایی جوان و بی ریش را نشان می‌دهند که با چهره‌های کاملاً ریش‌دار و قدیمی‌تر که روی سکه‌های اردوان اول و (دوم) و مهرداد دوم به تصویر کشیده شده، در تضاد است و احتمالا پادشاهی دیگر است که بین آنها سلطنت کرده است.[۱۸]
مهرداد دوم
میهردات
۱۲۴–۹۱ پ.م ۱۲۱–۹۱ پ.م ۱۲۳–۸۸ پ.م ۱۲۲–۹۱ پ.م پسر اردوان اول [۵][۱۶] یا فریاپت.[۱۹] اولین فرمانروای اشکانی، که با اطمینان ثابت شده است، که رسماً عنوان شاهنشاه را به خود اختصاص داده است.[۱]
گودرز اول
Gōdarz
[مدعی سلطنت؟]
۹۵–۹۰ پ.م ۹۱–۸۷ پ.م ۹۵–۹۰ پ.م ۹۲–? پ.م[ب] تاریخ سلطنت و شجره نامه این شاه به دلیل نامشخص بودن انتساب بسیاری از سکه ها مورد مناقشه است.[۲۲] عصار بر اساس منابع خط میخی او را پسر مهرداد دوم معرفی می کند و می گوید که او جانشین پدرش در بابل شد. [۵][۲۲] دریایی او را نوه فریاپت معرفی می کند. [۱۶] به گفته عصار، حکومت گودرز توسط سیناتروک یکم، به رسمیت شناخته نشد و او به جنگ و ستیز با گودرز برخاست.[۲۲]
مهرداد سوم
میهردات
۸۷–۸۰ پ.م پسر مهرداد دوم (طبق گفته عصار).[۵][۲۳]
ارد اول
ارُود
۹۰–۸۰ پ.م ۸۰–۷۵ پ.م ۹۰–۸۰ پ.م شجره نامه او نامشخص است: عصار معتد است که ارد اول پسر گودرز یکم است، در حالی که سلوود معتقد است که او پسر مهرداد دوم است، زیرا ارد اول در سکه هایش با تاجی مشابه مهرداد دوم به تصویر کشیده است.[۲۲] دریایی اما معتقد است که ارد اول برادر گودرز یکم است.[۱۶]
پادشاه ناشناس سوم— ۸۰ پ.م مطابق نظر سلوود. حاکمی گمنام که فقط از طریق سکه ها شناخته شده است.[۲۲]
پادشاه ناشناس چهارم— ۸۰–۷۰ پ.م ۷۸/۷۷–۶۲/۶۱ پ.م طبق نظر سلوود و عصار. حاکمی گمنام که فقط از طریق سکه ها شناخته شده است.[۲۲]
سیناتروک
سناتروک
[مدعی سلطنت؟]
۷۵ پ.م ۹۳/۹۲–۷۰/۶۹ پ.م
(به نوبت)
۷۷–۷۰ پ.م ۸۸/۸۷–۷۱/۷۰ پ.م پسر فریاپت (دریایی و سلوود) یا پسر مهرداد اول (عصار و دیگران)[۵] سلوود معتقد است که او در دهه ۷۰ قبل از میلاد برای مدت کوتاهی سلطنت کرده است، در حالی که عصارو دبرووا معتقدند که او از دهه ۹۰ قبل از میلاد تا دهه ۷۰ قبل از میلاد به عنوان یک پادشاه رقیب حکومت می کرد و شاید بعدا در دهه 70 قبل از میلاد به طور کامل قدرت را به دست آورد. نام او در اسناد خط میخی بابلی ذکر نشده است.[۲۴]
فرهاد سوم
فرهات
۷۰–۵۷ پ.م ۷۰/۶۹–۵۸/۵۷ پ.م ۷۰–۵۷ پ.م ۷۱/۷۰–۵۸/۵۷ پ.م فرزند سیناتروک. برخلاف پدر، نام او در اسناد بابلی ذکر شده است.[۲۵]
مهرداد چهارم
میهردات
۵۷–۵۴ پ.م ۵۸/۵۷–۵۵ پ.م ۵۷–۵۴ پ.م ۵۸/۵۷–۵۴/۵۳ پ.م پسر فرهاد سوم. او پس از به قتل رساندن پدرش بر تخت نشست.[۲۳]
ارد دوم
Urūd
۵۷–۳۸ پ.م ۵۸/۵۷–۳۸ پ.م پسر فرهاد سوم. او به برادرش مهرداد در به قتل رساندن پدرش فرهاد کمک کرد. او بعد مدتی برادرش را خلع کرد و به قتل رساند و خود شخصا امور سلطنت را برعهده گرفت.[۲۳]
پاکور اول
پاکور
[شریک سلطنت؟]
۳۹ پ.م فرزند ارشد ارد دوم. سلوود معتقد است او مدت کوتاهی سلطنت کرده است. میزان قدرت سلطنتی او، اینکه آیا به عنوان شریک جوان سلطنت همراه پدرش حکومت کرد یا یک مدعی سلطنت و یاغی بوده یا در ابتدا مدتی حکومت کرده است، مشخص نیست.[۲۶]
فرهاد چهارم
فرهات
۳۸–۲ پ.م ۳۸/۳۷–۲ پ.م ۳۸ پ.م– م ۲ ۳۸–۳/۲ پ.م پسر ارد دوم. او پس از مرگ پاکور، توسط ارد به عنوان جانشین شد. فرهاد در بدو سلطنت، برای تحکیم پایه های سلطنت خود، تمام فرزندان ارد دوم را قتل عام کرد.[۲۶]
تیرداد دوم[پ]
تیریداته
[مدعی سلطنت]
۲۹–۲۷ پ.م ۲۷ پ.م ۳۱ پ.م عضوی از دودمان اشکانی با شجره نامه ای نامشخص. شاه رقیب تحت حمایت بخشی از اشراف پارتی در برابر فرهاد چهارم توانست برای مدتی کنترل امپراتوری را بدست بیاورد و فرهاد چهارم را به تبعید بکشاند. اما پس از یک دوره سلطنت کوتاه، توسط فرهاد شکست خورد و به تبعید کشانده شد.[۲۹]
فرهاد پنجم
Frahāt
۲ پ.م – م ۴ ۲ پ.م – م ۴/۵ م ۲–۴ ۳/۲ پ.م – م ۲ پسر فرهاد چهارم. در کنار مادرش، موزا، حکومت را بدست گرفت.[۳۰]
موزا
[شریک سلطنت]
۲ پ.م – م ۴ ۲ پ.م – م ۴/۵ م ۲–۴ ۳/۲ پ.م – م ۲ او پیشتر یک کنیز رومی بود و بعد همسر فرهاد چهارم و مادر فرهاد پنجم شد. او به عنوان اولین و تنها ملکه حاکم امپراتوری اشکانی، همراه با پسرش فرهاد پنجم، حکومت می کرد.[۳۱]
ارد سوم
ارود
م ۶ م ۶–۸ م ۶ م ۴–۶ عضوی از دودمان اشکانی، با شجره نامه ای نامشخص. مورخان اعتقاد دارند او پس از برکناری فرهاد پنجم، مدتی توسط بزرگان به تخت سلطنت رسید و احتمالا پس از مدتی کوتاه، به قتل رسید.[۲۷] دریایی معتقد است ارد پسر فرهاد چهارم بوده است.[۱۶]
ونون اول
ونُن
م ۸–۱۲ م ۶–۱۱/۱۲ پسر فرهاد چهارم.[۲۷]
اردوان دوم
آردوان
م ۱۰–۳۸ م ۱۱/۱۲–۳۹ اصل و نسب او نامشخص است. احتمالا نوه دختری فرهاد چهارم بود. او در حدود سال ۱۰ میلادی علیه ونون اول طغیان کرد و پس از شکست دادن ونون در سال ۱۲ میلادی، شاهنشاه کل امپراتوری اشکانی شد.[۳۲]
[ت] تیرداد سوم
تیریداته
م ۳۵–۳۶ م ۳۵–۳۶ نوه فرهاد چهارم.[۳۴] مدتی پس از خلع اردوان، توسط اشراف پارتی در تیسفون به تخت سلطنت نشست که پس از یک سلطنت کوتاه از اردوان شکست خورد.[۳۵]
وردان اول
وردان
م ۴۰–۴۷ م ۳۸–۴۶ م ۴۰–۴۷ م ۳۹–۴۵ پسر اردوان دوم. با برادرش گودرز دوم، بر سر جانشینی تاج و تخت پس از مرگ پدرشان، جنگید. در نهایت دو برادر صلح کردند و توافق شد که وردان بر کل امپراتوری حکومت کند و گوترزس تنها بر هیرکانیا. پس از مدتی سلطنت، وردان به مرگی مشکوک درگذشت و برادرش، گودرز، تنها شاه امپراتوری اشکانی شد.[۳۲]
گودرز دوم
گودرز
م ۴۰–۵۱ م ۴۴–۵۱ م ۴۰–۵۱ پسر اردوان دوم. در زمان برادرش وردان، حاکم هیرکانیا بود و پس از مرگ او، حاکم تمام امپراتوری اشکانی شد.[۳۲]
مهرداد
میهردات
[مدعی سلطنت]
م ۴۹–۵۰ م ۴۹–۵۱[۳۶] پسر ونون اول. بر علیه سلطنت گودرز دوم شورش کرد.[۳۶]
ونون دوم
Vonūn
م ۵۱ م ۵۱ احتمالا نوه دختری فرهاد چهارم (و برادر اردوان دوم) بوده است.[۳۷][۳۸] او مدتی کوتاه، احتمالا با سلطه ای ضعیف و شکننده، بر امپراتوری اشکانی حکومت کرد.[۳۹]
بلاش اول
ولگش
م ۵۰–۷۹ م ۵۰–۵۴؛ ۵۸–۷۷ م ۵۱–۷۸ م ۵۱–۷۸/۷۹ احتمالا پسر ونون دوم یا برادر گودرز دوم (یعنی پسر اردوان دوم) بود. اگر بلاش یکم برادر گودرز دوم بود، احتمالا ونون دوم یک پادشاه رقیب بود، نه سلف مستقیم بلاش یکم.[۴۰]
وردان دوم
وردان
[مدعی سلطنت]
م ۵۵–۵۸ م ۵۴–۵۸ م ۵۴/۵۵ پسر وردان اول. او علیه بلاش اول در سلوکیه شورش کرد و شاید برای چندین سال توانست در آنجا حکومت کند.[۴۰]
پاکور دوم
پاکور
م ۷۵–۱۱۰ م ۷۸–۱۲۰ م ۷۸–۱۰۵ م ۷۸–۱۱۰ پسر بلاش اول. زمانی که پاکور دوم هنوز کودک بود به طور مشترک در سلطنت شریک پدرش بود. پس از مرگ پدرش، او جانشین پدرش به عنوان شاهنشاه کل امپراتوری اشکانی شد.[۴۱]
بلاش دوم
ولگش
[مدعی سلطنت]
م ۷۷–۸۰ م ۷۶/۷۷–۷۹ پسر بلاش اول. او علیه برادرش پاکور شورش کرد. اطلاعات ما از وجود بلاش دوم بر اساس ضرب سکه است، اما وجو او مورد تردید قرار گرفته است، زیرا ممکن است سکه ها مربوط به بلاش اول باشند.[۴۱]
اردوان سوم
اردوان
[مدعی سلطنت؟]
م ۸۰–۸۲ م ۷۹/۸۰–۸۵ م ۸۰–۹۰ پسر یا برادر بلاش اول.[۴۲] او ظاهرا بر علیه پاکور دوم شورش کرد.[۴۳]برخی دیگر معتقدند او عموی پاکور بوده است، نه برادر او. بنابراین ممکن است در زمان کودکی پاکور، مدت کوتاهی به عنوان پادشاه قانونی حکومت کرده باشد.[۴۲]
بلاش سوم
ولگش
م ۱۰۵–۱۴۷ م ۱۱۱–۱۴۶ م ۱۰۵–۱۴۷ م ۱۱۰–۱۴۷ پسر پاکور دوم.[۴۴]
خسرو اول
خسرو
[مدعی سلطنت]
م ۱۰۹–۱۲۹ م ۱۰۸/۱۰۹–۱۲۷/۱۲۸ م ۱۰۹–۱۲۹ پسر پاکور دوم. او در برابر بلاش سوم شورش کرد و برای چندین دهه کنترل غرب امپراتوری اشکانی را در دست گرفت. پس از پیروزی امپراتور تراژان بر پارت در سال ۱۱۶ پس از میلاد، توسط رومیان خلع شد. اما مدتی بعد دوباره تاج و تخت را پس گرفت.[۴۵]
پارتاماسپت
پارتاماسپاته
[دست نشانده رومیان]
م ۱۱۶ پسر خسرو. رومیان پس از فتح بین النهرین او را به عنوان پادشاه دست نشانده پارت اعلام کردند. اما او مدت کوتاهی پس از ترک رومیان، از پدرش شکست خورد و اخراج شد.[۴۶]
سیناتروک دوم
سناتروک
[مدعی سلطنت]
م ۱۱۶ پسر مهرداد پنجم (ح. ۱۲۹-۱۴۰). احتمالاً او در کنار پدرش، علیه برادرش پارتاماسپت برخاست. فقط توسط مورخ بیزانسی، یوحنا مالالاس، با برخی سکه مشکوک منسوب به او، ذکر شده است. بنابراین مشخص نیست که آیا سیناتروک دوم وجود داشته است یا نه.[۴۷]
پادشاه ناشناس پنجم—
[مدعی سلطنت]
AD 140 او عضوی از دودمان اشکانی بود، اما شجره نامه او مشخص نیست. اطلاعات اندکی از او وجود دارد. او مقابل بلاش سوم برخاست.[۴۶]
مهرداد پنجم
میهردات
[مدعی سلطنت]
م ۱۲۹–۱۴۰ م ۱۲۸–۱۴۷ م ۱۲۹–۱۴۰ پسر پاکور دوم. [۴۷] اطلاعات اندکی از او موجود است. وی علیه بلاش سوم شورش کرد.[۴۶] ممکن است قبلاً در سال ۱۱۶/۱۱۷ میلادی به همراه پسرش سیناتروک دوم، بر علیه پارتاماسپت شورش و تاج و تخت را تصاحب کرده است.[۴۷]
بلاش چهارم
ولگش
م ۱۴۷–۱۹۱ م ۱۴۷–۱۹۱/۱۹۲ پسر مهرداد پنجم. پس از مرگ بلاش سوم، تاج و تخت را تصاحب کرد.[۴۶]
خسرو دوم
خسرو
[مدعی سلطنت]
م ۱۹۰ م ۱۹۰–۲۰۸ عضوی از دودمان اشکانی با شجره نامه ای نامشخص. او در برابر بلاش چهارم، و احتمالا بلاش پنجم، شورش کرد. احتمالا در پارت فرمانروایی کرد و بلاش چهارم و بلاش پنجم نیز بین النهرین را در اختیار داشتند.[۴۸]
بلاش پنجم
ولگش
م ۱۹۱–۲۰۸ م ۱۹۱–۲۰۷/۲۰۸ م ۱۹۱–۲۰۸ م ۱۹۱/۱۹۲–۲۰۸ پسر بلاش چهارم.[۴۹][۵۰]
بلاش ششم
ولگش
م ۲۰۸–۲۲۸ م ۲۰۷/۲۰۸–۲۲۱/۲۲۲ م ۲۰۸–۲۲۸ م ۲۰۸–۲۲۱/۲۲۲ پسر بلاش پنجم. او برای کنترل امپراتوری با برادرش اردوان چهارم جنگید و به نظر می رسد که کنترل بیشتر آن را، تا سال ۲۱۶ میلادی، از دست داد. بلاش ششم احتمالا تا سال ۲۲۸ میلادی همچنان بر بخش‌هایی از امپراتوری اشکانی حکومت می‌کرده است، زیرا سکه‌هایی با نام او به تاریخ آن سال موجود است.[۵۱]
اردوان چهارم
اردوان
م ۲۱۶–۲۲۴ م ۲۱۲–۲۲۴ م ۲۱۶–۲۲۴ AD ?–224[ث] پسر بلاش پنجم. او با برادرش بلاش ششم برای دستیابی به تاج و تخت جنگید و در سال ۲۱۶ میلادی تمام امپراتوری، جز بین النهرین، را در اختیار گرفت. اردوان چهارم آخرین پادشاه امپراتوری اشکانی بود و در سال ۲۲۴ پس از میلاد توسط اردشیر بابکان، موسس امپراتوری ساسانی، شکست خورد.[۵۳]
تیرداد چهارم
Tiridāta
[مدعی سلطنت]
م ۲۱۶–۲۲۴? عضوی از دودمان اشکانی اما با شجره نامه ای نامشخص. وجود تیرداد چهارم دقیقا مشخص نیست. سلوود مدرک وجود این پادشاه را بر اساس متن سورشارژ شده روی سکه‌ای از اردوان چهارم می‌داند که به نظر می‌رسد نام تیرداد را در خود جای داده است، اما این خوانش مشکوک و مورد بحث است.[۵۴]


پانویس

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Ellerbrock 2021, p. 35.
  2. ۲٫۰ ۲٫۱ Olmstead 1937, p. 14.
  3. Spar & Lambert 2005, p. xxi.
  4. Ellerbrock 2021, p. 160.
  5. ۵٫۰۰ ۵٫۰۱ ۵٫۰۲ ۵٫۰۳ ۵٫۰۴ ۵٫۰۵ ۵٫۰۶ ۵٫۰۷ ۵٫۰۸ ۵٫۰۹ ۵٫۱۰ ۵٫۱۱ ۵٫۱۲ ۵٫۱۳ Overtoom 2020, p. xxxiii.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ Ellerbrock 2021, p. 161.
  7. Ellerbrock 2021, p. 166.
  8. Ellerbrock 2021, pp. 161–165.
  9. Daryaee 2012, pp. 391–392.
  10. Dąbrowa 2012, pp. 169–176.
  11. Ellerbrock 2021, p. 27.
  12. ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ ۱۲٫۲ Ellerbrock 2021, p. 28.
  13. ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Overtoom 2020, p. 151.
  14. ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ Ellerbrock 2021, p. 29.
  15. ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ Ellerbrock 2021, p. 32.
  16. ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ ۱۶٫۲ ۱۶٫۳ ۱۶٫۴ Daryaee 2012, p. 391.
  17. Ellerbrock 2021, p. 59.
  18. ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Overtoom 2020, p. 248.
  19. Ellerbrock 2021, p. 34.
  20. Shayegan 2011, pp. 226, 232.
  21. Simonetta 2001, pp. 80–82, 86.
  22. ۲۲٫۰ ۲۲٫۱ ۲۲٫۲ ۲۲٫۳ ۲۲٫۴ ۲۲٫۵ Ellerbrock 2021, p. 36.
  23. ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ ۲۳٫۲ Ellerbrock 2021, p. 41.
  24. Ellerbrock 2021, pp. 36–37.
  25. Ellerbrock 2021, p. 40.
  26. ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ Ellerbrock 2021, p. 43.
  27. ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ ۲۷٫۲ ۲۷٫۳ Ellerbrock 2021, p. 48.
  28. Dąbrowa 2012, p. 169.
  29. Ellerbrock 2021, pp. 47–48.
  30. Ellerbrock 2021, pp. 45–46.
  31. Ellerbrock 2021, p. 45.
  32. ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ ۳۲٫۲ Ellerbrock 2021, p. 49.
  33. Ellerbrock 2021, p. 50.
  34. Meyer 1911.
  35. Ellerbrock 2021, pp. 50–51.
  36. ۳۶٫۰ ۳۶٫۱ Dąbrowa 2017, pp. 178–179.
  37. Olbrycht 2016, p. 24.
  38. Olbrycht 2014, pp. 94–96.
  39. Ellerbrock 2021, p. 52.
  40. ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ Ellerbrock 2021, p. 57.
  41. ۴۱٫۰ ۴۱٫۱ Ellerbrock 2021, p. 58.
  42. ۴۲٫۰ ۴۲٫۱ Ellerbrock 2021, p. 59–60.
  43. Schippmann 1986, pp. 647–650.
  44. Dąbrowa 2012, p. 176.
  45. Ellerbrock 2021, pp. 60–61.
  46. ۴۶٫۰ ۴۶٫۱ ۴۶٫۲ ۴۶٫۳ Ellerbrock 2021, p. 61.
  47. ۴۷٫۰ ۴۷٫۱ ۴۷٫۲ John Malalas, Chronographia, Book 11, 1-6; seeː A. D. H. Bivar, The Political History of Iran under the Arsadis, in: E. Yarshater (editor), The Cambridge History of Iran, Volume 3: The Seleucid, Parthian and Sasanid Periods, Part 1, 1981, شابک ‎۹۷۸−۰−۵۲۱−۲۰۰۹۲−۹, p. 91
  48. Ellerbrock 2021, p. 62.
  49. Toumanoff 1986, pp. 543–546.
  50. Patterson 2013, pp. 180–181.
  51. Ellerbrock 2021, p. 63.
  52. Chaumont & Schippmann 1988, pp. 574–580.
  53. Ellerbrock 2021, pp. 63–64.
  54. Ellerbrock 2021, p. 64.

منابع


خطای یادکرد: خطای یادکرد: برچسب <ref> برای گروهی به نام «persian-alpha» وجود دارد، اما برچسب <references group="persian-alpha"/> متناظر پیدا نشد. ().