ولایت هرات: تفاوت میان نسخه‌ها

مختصات: ۳۴°۰۰′شمالی ۶۲°۰۰′شرقی / ۳۴٫۰°شمالی ۶۲٫۰°شرقی / 34.0; 62.0
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: برگردانده‌شده ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۷۲: خط ۷۲:
}}
}}


'''ولایت هِرات''' به مرکزیت شهر [[هرات]]، پس از [[ولایت هلمند]] بزرگ‌ترین ولایت از [[ولایت‌های افغانستان]] است. ولایت هرات همراه با [[ولایت فراه|فراه]] و [[ولایت نیمروز|نیمروز]] جمعاً ولایات غربی افغانستان را تشکیل می‌دهند و با کشور [[ایران]] و [[ترکمنستان]] هم‌مرز هستند.
'''ولایت هِرات''' به مرکزیت شهر [[هرات]]، پس از [[ولایت هلمند]] بزرگ‌ترین ولایت از [[ولایت‌های افغانستان]] است. ولایت هرات همراه با [[ولایت فراه|فراه]] و [[ولایت نیمروز|نیمروز]] جمعاً ولایات غربی افغانستان را تشکیل می‌دهند که همواره با خراسان ایران پیوستگی فرهگی و تاریخی زیادی داشته و دارند و از قدیم خراسان نامیده می‌شدند بطوریکه قبل از اسلام و تاسیس مشهد، مرکز خراسان بزرگ شهر قدیمی هرات بوده است. این ولایت با کشور [[ایران]] و [[ترکمنستان]] هم‌مرز است.


مردم این ولایت را اکثریت [[تاجیک‌ها]] و اقلیت‌هایی از [[هزاره‌ها]]، [[ازبک‌ها]]، [[پشتون‌ها]]، [[ایماق‌ها]]، [[بلوچ‌‌ها]] و [[ترکمن‌ها]] تشکیل می‌دهند. <ref>http://www.nps.edu/Programs/CCS/Docs/PDF%20Maps/NewTribal/Herat.pdf</ref>
مردم این ولایت را اکثریت [[تاجیک‌ها]] و اقلیت‌هایی از [[هزاره‌ها]]، [[ازبک‌ها]]، [[پشتون‌ها]]، [[ایماق‌ها]]، [[بلوچ‌‌ها]] و [[ترکمن‌ها]] تشکیل می‌دهند. <ref>http://www.nps.edu/Programs/CCS/Docs/PDF%20Maps/NewTribal/Herat.pdf</ref>

نسخهٔ ‏۲۱ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۰۴:۳۸

هرات
ولایت
چشم انداز ولایت هرات
چشم انداز ولایت هرات
موقعیت هرات با رنگ سرخ در افغانستان
موقعیت هرات با رنگ سرخ در افغانستان
نقشه دقیق هرات
نقشه دقیق هرات
مختصات (مرکز): ۳۴°۰۰′شمالی ۶۲°۰۰′شرقی / ۳۴٫۰°شمالی ۶۲٫۰°شرقی / 34.0; 62.0
کشور افغانستان
مرکزهرات
مدیریت
 • والیعبدالصبور قانع
مساحت
 • کل۵۴۷۷۸٫۰ کیلومتر مربع (۲۱۱۴۹٫۹ مایل مربع)
جمعیت
 (٢۰١٥)[۱]
 • کل٣۰٢۶٥۴٨
 • تراکم۵۵/کیلومتر مربع (۱۴۰/مایل مربع)
نام اهلیت(ها)هراتی هِرَوی
منطقه زمانی[[یوتی‌سی +۴:۳۰]] (وقت افغانستان)
کد ایزو ۳۱۶۶AF-HER
زبان های اصلیفارسی, پشتو, ازبکی

ولایت هِرات به مرکزیت شهر هرات، پس از ولایت هلمند بزرگ‌ترین ولایت از ولایت‌های افغانستان است. ولایت هرات همراه با فراه و نیمروز جمعاً ولایات غربی افغانستان را تشکیل می‌دهند که همواره با خراسان ایران پیوستگی فرهگی و تاریخی زیادی داشته و دارند و از قدیم خراسان نامیده می‌شدند بطوریکه قبل از اسلام و تاسیس مشهد، مرکز خراسان بزرگ شهر قدیمی هرات بوده است. این ولایت با کشور ایران و ترکمنستان هم‌مرز است.

مردم این ولایت را اکثریت تاجیک‌ها و اقلیت‌هایی از هزاره‌ها، ازبک‌ها، پشتون‌ها، ایماق‌ها، بلوچ‌‌ها و ترکمن‌ها تشکیل می‌دهند. [۲]

نام‌های تاریخی

هرات یکی از قدیمی‌ترین ولایات افغانستان است که ریشه‌های آن به آریانای باستان می‌رسد. برخی منابع غربی هرات باستان را بنام «آریا» یاد نموده‌اند که همان گونهٔ یونانی شدهٔ هریوا است. چنانچه در نتیجه تحقیق آکادمیسین داکتر عبدالاحمد جاوید، هرات باستان بگونه‌های ذیل آمده‌است:

به اوستایی: هَرویوَه (Harōiva)، در یشت ۱۰٫۱۴ (یشت چهاردهم مِهریَشت) و وندیداد ۱٫۹ (فرگرد یکم وندیداد) از اوستا

به پارسی باستان: هَرَیوه (Haraiva)، در سنگ‌نبشته‌های هخامنشی

به پارسی میانهٔ ساسانی: هَریو (Harēv)، در سنگ‌نبشته‌ای از شاپور یکم در کعبه زردشت واقع در نقش رستم

به پهلوی: هَری (Hariy)، در فهرست پایتخت‌های استان‌های امپراتوری ساسانیان به زبان پهلوی

در دورهٔ اسکندر مقدونی: اسکندریه آریانِه (به یونانی: Αλεξάνδρεια, η Αρειανή / الکساندریا آریانه)، یا به‌طور ساده‌تر اسکندریه آریا

به یونانی باستان: آریا Ἀρεία (نباید با نام یونانی سرزمین باستانی آریانه (Arianē) اشتباه شود)

به لاتینی: آریا (Aria)

تاریخچه

چهل‌تنان چشت هرات

هرات قبل از کشف اقیانوس هند در گذرگاه جاده ابریشم قرار داشت و نقش بزرگ را در تجارت میان شبه قاره هند، شرق میانه، آسیای مرکزی و اروپا بازی می‌کرد. هرات از لحاظ موقعیت جغرافیایی در طول تاریخ بستر مناسب تلاقی مدنیت‌های شرق و غرب نیز به‌شمار می‌رفت. از اینرو هرات یکی از گهواره‌های تمدنی تاریخ پربار خراسان شناخته می‌شود. تاریخ سیاسی هرات پر از فراز و نشیب است. چنانچه هرات همواره میدان لشکر کشی‌ها جنگهای اشغالگرانه، ویرانگرانه و گذرگاه جهان‌گشایان نیز بوده‌است. روی تصادفی نیست که تاریخ هرات مشحون از مبارزات آزادی خواهانه و استعمار شکن بوده‌است.

در دوره‌های ماد و هخامنشیان، هریوا سرزمینی در اطراف رودخانهٔ هریرود بوده و یکی از ساتراپی‌های هخامنشیان بشمار می‌رفت. در سنگ‌نبشته بیستون داریوش بزرگ، هَریوا (Haraiva) در فهرست ساتراپی‌های هخامنشیان آمده‌است.

به قول مورخ یونانی هرودت، اسکندر مقدونی در ۳۳۰ قبل از میلاد، آرتاکوانا، مرکز ساتراپی هریوه را گشود. سپاهیان اسکندر شهر را ویران و باشندگان آن را به قتل رسانیدند. اسکندر سپس شهری به نام «اسکندریه آره‌ایا» (Alexandria Areia) در کنار هریرود بنا کرد و جمعیت و آبادی آرتاکوآنا را بدین شهر که شاید هرات امروزین باشد تحویل کرد.

هرات در زمان ساسانیان در سنگ‌نبشته‌ای در کعبه زردشت واقع در نقش رستم بنام هریو یاد شده‌است. در دورهٔ ساسانی از مراکز مهم نظامی و منطقه مرزی در مقابله با هیاطله بوده‌است. پیش از آمدن اسلام به ایران دارای اقلیت مسیحی نستوری بود. در سال ۳۱ ه‍.ق (حدود ۶۵۰ م) یا کمی پس از آن به دست مسلمانان فتح شد.

در دورهٔ خلافت اسلامی، یعنی در قرون وسطی، هرات همراه با نیشابور، مرو و بلخ یکی از چهار قسمت (چهار ربع) خراسان بزرگ بود.

هرات مثل اکثریت مناطق دیگر افغانستان با هجوم مغول در ۱۲۲۲ م. از بنیاد ویران شد و بیش از نیمی از اهالی بومی آن قتل‌عام یا آواره شدند.

هرات بین سالهای ۶۴۳ تا ۷۸۴ ه‍.ق پایتخت سلسلهٔ آل کرت بود. تیمور لنگ در سال ۷۸۴ هرات را گشود و آل کرت را نابود ساخت. در جریان این حمله هرات بار دیگر ویران و هزاران نفر کشته شدند. شاهرخ فرزند تیمور و همسرش گوهرشاد پایتخت تیموریان را در سال ۱۴۰۱ م از سمرقند به هرات منتقل کردند.

در ۱۵۰۶ شیبانیان آسیای مرکزی بر شمال افغانستان و هرات مسلط شدند. اندکی بعد هرات در تحت کنترل صفویان ایران قرار گرفت. در دوران صفوی هرات مهم‌ترین شهر و مرکز خراسان محسوب می‌شد و همواره مورد طمع ازبکان بود حتی چندبار این شهر به دست ازبکان افتاد. اما سلطه ازبکان بر این شهر به صورت کوتاه مدت بود و آن‌ها از دوره‌های فترت در اوایل سلطنت شاه طهماسب اول و اوایل سلطنت سلطان محمد خدابنده و شاه عباس اول استفاده کردند و هر بار برای مدت کمی این شهر را در اشغال داشتند.

پس از سقوط صفویان هرات به دست نادر شاه افشار افتاد و پس از مرگ نادر هرات به تصرف احمد خان درانی درآمد. در دوران معروف به بازی بزرگ مأموران بریتانیایی در هرات فعال بودند و از پیوستن هرات به حکومت افغانستان پشتیبانی می‌کردند. در ۱۲۴۹ ه‍.ق عباس میرزا از سوی فتح‌علی شاه قاجار مأمور پس گرفتن هرات از افغان‌ها شد [نیازمند منبع]. مرگ عباس میرزا در راه مشهد این کار را ناتمام گذاشت. محمد شاه قاجار نیز کوششی برای فتح هرات کرد که ناکام ماند. در زمان ناصرالدین شاه قاجار، دوست محمدخان، حاکم کابل و قندهار هرات را گرفت. نیروهای ناصرالدین شاه تحت فرمان حسام‌السلطنه هرات را محاصره کردند و در سال ۱۲۷۳ این شهر را گرفتند. معاهده پاریس در مارس ۱۸۵۷ میلادی پس از دومین نبرد انگلیس با ایران برسر مسئله هرات جهت صلح بین دو کشور در پاریس منعقد گردید.

انگلیس با تصرف بخش‌هایی از جنوب ایران (بنادر خرمشهر و بوشهر و جزایر جنوب در خلیج فارس) ناصرالدین شاه قاجار را مجبور به قبول قرارداد پاریس (۱۸۵۶) کرد. بر طبق این پیمان،ایران از ادعای خود بر هرات چشم پوشی کرد و هرات در ۱۸۶۳ به افغانستان ملحق گشت و ایران موجودیت کشوری به نام افغانستان را به رسمیت شناخت

تقسیمات

در تقسیمات کشوری گذشته همواره تا قبل از دوره ظاهرشاه، ولایت هرات بسیار بزرگتر از دوره فعلی بود و ولایت های غربی یعنی بادغیس و غور و فراه و نیمروز را نیز شامل می شد، اما محمد ظاهرشاه به تدریج تا سال ۱۳۴۶ (۱۹۴۷ میلادی) این مناطق را از ولایت هرات جدا ساخت. همچنین در دوره حاکمیت اسماعیل خان بر غرب کشور که هرات به نوعی خودمختاری داشت، ولایت هرات بر مناطق بادغیس و فراه و غور هم توسعه داشت و مجموع این مناطق از مرکزیت هرات اداره می شد. هم اکنون بین مردمان این ولایت ها ارتباط بسیار نزدیک برقرار میباشد و تا هنوز هم برای بسیاری از این مردم، هِرات باستان به عنوان شهر مرکزی شناخته میشود.

تقسیمات کنونی

ولسوالی‌های هرات

اقتصاد

ولایت هرات با داشتن ۴٨ نوع انگور در سال ١٣٩٩ از ٩ هزار هکتار باغ بالغ بر ١۴۰ هزار تُن انگور بدست آمده است که نسبت به سال قبل ۱۵ درصد افزایش را نشان میدهد. ۶۰ فیصد انگور ولایت هرات به کشمش تبدیل می‌شود و ۴۰ درصد دیگر به بازار‌های محلی و سایر ولایت‌ها انتقال داده می‌شود.[۳]

ولایت هرات بستر خوب برای رشد درختان ناک است علاقه‌مندی زمین‌داران و باغداران به ناک‌پروری از چند سال به این‌سو زیاد شده و بازار محلی خوب نیز دارد. بر اساس ریاست احصائیه وزارت زراعت حاصلات ناک در ولایت هرات ۸ درصد افزایش یافته است. از ۷۸ هکتار باغ ساخته شده در ولایت هرات، سالانه ۸۷۴ تن ناک برداشت می شود.[۴]

برپایه سروی مشترک وزارت زراعت و اداره‌ی ملی احصاییه، هرات با تولید سالانه ۲۸ هزار تُن برنج در جایگاه پنجم تولید برنج افغانستان قرار دارد.[۵]

مردم

جمعیت این ولایت بالغ بر ۱٬۷۸۰٬۰۰۰ است. اکثریت این ولایت فارسیوانان تاجیک هستند.[۶] بر پایۀ آمار وزارت احیا و انکشاف دهات افغانستان ، ترکیب جمعیتی این ولایت به این صورت است:

تقریبا سه‌چهارم (۷۷٪) مردم ولایت هرات در روستاها زندگی می‌کنند و یک‌چهارم یعنی ۲۳٪ در شهرها هستند. نیمی از مردم مرد و نیمی دیگر زن هستند. فارسی و پشتو توسط ۹۸٪ از مردم گفتار می‌شود. همینطور این دو زبان در ۹۷٫۷٪ روستاهای این ولایت سخن گفته می‌شود .زبان گفتاری باقی مانده مردم ترکمنی است. همچنین ولایت هرات میزبان عده‌ای از کوچی‌ها است که زندگی یکجانشینی ندارند و شمارشان در فصول گوناگون سال متفاوت است. زبان مادری اکثریت مطلق باشندگان ولایت هرات فارسی با لهجۀ هراتی می‌باشد.[۷]

جمعیت برپایه مناطق

این استان به حدود ۱۷ ولسوالی تقسیم شده و شامل بیش از ۱۰۰۰ روستا است.

مناطق ولایت هرات
منطقه مرکز جمعیت[۸] مساحت شمار روستاها و گروههای قومی
ولسوالی ادرسکن 52,200 10,070 km2 ۹۹٪ تاجیک‌ها[۹]
شهرستان چشت شریف ۲۳٬۱۰۰ ۹۹٪ تاجیک‌ها[۹]
ولسوالی فارسی ۲۹٬۸۰۰ ۹۹٪ تاجیک‌ها[۹]
ولسوالی غوریان 32,500 7,385 km2 ۷۰٪ پشتون‌ها, ۲۰٪ تاجیک‌ها[۹]
ولسوالی گلران ۹۱٬۵۰۰ ۵۰٪ پشتون‌ها, ۴۰٪ تاجیک‌ها, ۱۰٪ دیگر[۹]
ولسوالی گذره ۱۴۲٬۷۰۰ ۹۰٪ تاجیک‌ها[۹]
هرات (ولسوالی) هرات ۴۳۶٬۳۰۰ تاجیک‌ها, مردمان هزاره, پشتون‌ها, ازبک‌ها, ترکمن‌ها و دیگران.[۱۰]
ولسوالی انجیل ۲۳۷٬۸۰۰ تاجیک‌ها اکثریت, پشتون‌ها اقلیت[۹]
ولسوالی کرخ ۶۲٬۰۰۰ ۹۰٪ تاجیک‌ها[۹]
ولسوالی کهسان ۵۲٬۹۰۰ تاجیک‌ها, پشتون‌ها[۹]
ولسوالی کشک 121,000 2,909 km2 تاجیک‌ها اکثریت[۹]
ولسوالی کشک کهنه 44,400 1,671 km2 تاجیک‌ها اکثریت[۹]
ولسوالی اوبه 73,600 2,634 km2 تاجیک‌ها اکثریت[۹]
ولسوالی پشت زیرغان ۹۷٬۵۰۰ تاجیک‌ها اکثریت, پشتون‌ها اقلیت[۹]
ولسوالی شیندند شیندند ۱۷۳٬۸۰۰ ۷۰٪ پشتون‌ها[۹]
ولسوالی زنده‌جان ۵۵٬۵۰۰ غالبا تاجیک‌ها[۹]

رسانه

رسانه‌های تصویری ولایت هرات

ولایت هرات دارای چند رسانه تصویری محلی است:

رسانه‌های صوتی ولایت هرات

نشریه‌های چاپی ولایت هرات

مناطق تفریحی

نگارخانه

جستارهای وابسته

ولایت‌های افغانستان

منابع

  1. "Afghanistan extended population statistics". GeoHive. 2015-02-07. Archived from the original on 2015-02-07. Retrieved 2019-08-13.
  2. http://www.nps.edu/Programs/CCS/Docs/PDF%20Maps/NewTribal/Herat.pdf
  3. «حاصلات انگور در هرات، فاریاب و قندهار افزایش یافته است». هفته نامه دهقان. وزارت زراعت، آبیاری و مالداری. ١٩ میزان ١٣٩٩. دریافت‌شده در ٢٨ ثور ١۴۰۰.
  4. صدیقی، تمیم (٢٢ اکتبر ٢۰٢۰). «ناک افغانستان». وزارت زراعت افغانستان. دریافت‌شده در ٢٥ آوریل ٢۰٢١.
  5. «کاشت و حاصلات برنج در ۱۳۹۹ نسبت به ۱۳۹۸ حدود ۱۵ درصد بیش‌تر شده است». هفته نامه دهقان. ٢٩ دسامبر ٢۰٢۰. دریافت‌شده در ٢٥ آوریل ٢۰٢١.
  6. https://books.google.com/books?id=BIyVMkjat2MC&pg=PA73&dq=herat+majority+fars&ei=kGqCSqn1HouskASkw-CVBA#v=onepage&q=&f=false [full citation needed]
  7. "B. Demography and Population" (PDF). United Nations Assistance Mission in Afghanistan and Afghanistan Statistical Yearbook 2006, Central Statistics Office. Afghanistan's Ministry of Rural Rehabilitation and Development. Archived from the original (PDF) on 2012-03-21. Retrieved 2011-01-12.
  8. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام cso وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  9. ۹٫۰۰ ۹٫۰۱ ۹٫۰۲ ۹٫۰۳ ۹٫۰۴ ۹٫۰۵ ۹٫۰۶ ۹٫۰۷ ۹٫۰۸ ۹٫۰۹ ۹٫۱۰ ۹٫۱۱ ۹٫۱۲ ۹٫۱۳ ۹٫۱۴ "Hirat, A socio-economic and Demographic Profile Houshold listing - 2003" (PDF). 2003.{{cite web}}: نگهداری CS1: url-status (link)
  10. "2003 National Geographic Population Map" (PDF). Thomas Gouttierre, Center For Afghanistan Studies, دانشگاه نبراسکا در لینکلن at Omaha; Matthew S. Baker, Stratfor. انجمن نشنال جئوگرافیک. 2003. Retrieved 2011-04-11.

پیوندها