شهرستان سنقر

شهرستان سنقر
اطلاعات کلی
کشور	ایران
استان	کرمانشاه
مرکز شهرستان	سنقر
سایر شهرها	سنقر، سطر
بخش‌ها	بخش مرکزی بخش کلیائی
سال تأسیس	۱۳۴۱
مردم
جمعیت	۸۱٬۶۶۱ نفر (۱۳۹۵)
مذهب	شیعه ، سنی
جغرافیای طبیعی
ارتفاع از سطح دریا	۱٬۶۸۱

شهرستان سنقر و کلیائی یکی از شهرستان‌های استان کرمانشاه در غرب ایران است. اگر شهرهای همدان و کرمانشاه و سنندج را به عنوان رئوس یک مثلث در نظر بگیریم شهرستان سنقر با مساحتی حدود ۲۲۴۲ کیلومتر مربع تقریباً در مرکز مثلث در شمال شرق استان کرمانشاه بین ۴۷ درجه و ۱۹ دقیقه تا ۴۷ درجه و ۵۷ دقیقه طول شرقی و ۳۴ درجه و ۴۴ دقیقه تا ۳۵ درجه و ۴ دقیقه عرض شمالی واقع شده‌است.

بلندترین کوه شهرستان، کوه دالاخانی (در زبان کردی به معنی آشیانه عقاب) می‌باشد که ارتفاع آن ۳٬۳۵۰ متر است که یکی از مناسب‌ترین کوه‌های غرب کشور برای کوهنوردی است این کوه به عنوان جزئی از کوهستان دالاخانی در هیئت مردی مبارز و نستوه در پشت جنوبی شهر ایستاده‌ است اطرافش را مهم‌ترین یارانش مادیان کوه در شمال کمر زرد و کوه‌های زن و مرد در غرب احاطه کرده‌است پست‌ترین نقطه این منطقه هم به ارتفاع ۱٬۵۰۰ متر در محل خروجی گامیشان جنوب روستای شاه‌گدار است. مرکز این شهرستان به عقیده برخی بومیان تنها شهر دارای سیستم فاضلاب در استان بوده‌است.

آب و هوا

شهر سنقر دارای زمستان سرد و طولانی با سرمای سخت و سنگین است تابستانش گرم و کوتاه بهارش وحشی و پاییز آن خسته‌کننده‌است ارتفاع زیاد و عرض جغرافیای نسبتاً بالا موجب پیدایش شرایط آب و هوایی سرد در سنقر شده‌است. زمستان سنقر از اواسط نوامبر (آبان) شروع شده تا اواخر آوریل (فروردین) ادامه دارد. ماه ژانویه (دی) سردترین ماه سال در این منطقه است. در این ماه متوسط حداقل دمای هوا به ۴/۱۱- درجه سانتی‌گراد و روزهای یخبندان آن در سال به ۱۰۹ روز می‌رسد بر اساس همین اطلاعات تیر و مرداد گرم‌ترین ماه‌های سال می‌باشند در این ماه متوسط حداقل دمای هوا به ۸/۲۴ درجه سلسیوس می‌رسد.

از آثار باستانی این شهر می‌توان به آرامگاه مالک اشاره کرد که با توجه به معماری آن که یک بنای آجری ۶ ضلعی است به دوره سلجوقیان مربوط می‌شود. در ایران سه روستا با نام سنقر وجود دارد و در کشور لیبی هم یک قصبه به نام سنقر وجود دارد. سنقر:مرغی است شکاری. شنگار (فرهنگ لغت معین ج ۵) سنقر:{ت} (س. ق) نوعی از باز، مرغی است شکاری و خوش خط و خال که از انواع دیگر بازها قوی تر بسیار نیز و چالاک است. به عربی نیز سنقر یا سنقور می‌گویند (فرهنگ عمید، ج ۲) سنقر: مرغی است شکاری از نوع چرغ (آشیان ی مرغ) گویند بسیار زیبا و قوی می‌باشد و پیوسته پادشاهان بدان شکار کنند (برهان قاطع). سکنان محلی بر این باور هستند که این منطقه از شکارگاه‌های پادشاهان ساسانی بوده‌است و ممکن است این امر به نامگذاری شهرستان مرتبط باشد. گندم فراوانترین محصول کشاورزی این شهرستان می‌باشد که از گندمزارهای بسیار وسیع و زیبای گرداگرد مادیان کوه بدست می‌آید. اما مشهورترین محصول کشاورزی این شهرستان تخمهٔ آفتابگردان است که دارای عطر و طعم بسیار خوب و منحصربه‌فردی است. علت این مزیت نه تنها گونهٔ خاص آفتابگردان بلکه هنر بو دادن و پختن تخمه است که در اختیار تخمه پزی‌های این شهرستان است. اما فرش دست‌باف سنقر شهرت جهانی و قدمتی بالغ بر ۱۰۰ سال دارد و حتی دارای نمایشگاهی در شهر کلن المان تا چند سال پیش بوده است.

مناطق دیدنی و تفریحی

سراب سنقر که در ابتدای جاده سنقر به سمت بیستون درنزدیکی روستای گزنهله است، دارای آبی فراوان و باغستان‌هایی که اطراف آن را احاطه کرده مکانی دیدنی برای گردشگران که پارکی درون محوطه آن نیز احداث شده‌است، پل معلق و زیپ لاین نیز در سراب سنقر وجود دارد که این زیپ لاین دومین زیپ لاین بزرگ کشور است. سراب روستای گلویج که در ۱۵ کیلومتری جنوب غربی سنقر واقع شده و از طریق مسیر جاده‌ای به شهر سطر سپس روستای شورآباد و روستای صفاییه و گذر از چند قصبه کوچک قابل رسیدن است، دارای سرابی با آب زلال که اطراف آن را درختان کهنسال زیبا که احتمالاً وجه مقدسی برای اهالی دارند، احاطه کرده ودرست در کنار روستا و مشرف به روستا درپای کوهی قرار گرفته‌است. در افسانه های محلی این کوه به زن و مرد مشهور است و روایات فراوانی راجع به آن وجود دارد. کوه دالاخانی، ارتفاعاتی که اوج آن به ۳۳۰۰ متر می‌رسد درجنوب شرقی سنقر واقع شده و در تابستان مکانی جالب و دیدنی برای صعود کوهنوردان است. مادیان کوه، چشم‌انداز آن شبیه به پشت اسبی است که سر و گردن خود را پایین برده، منصور یاقوتی در یکی از داستانهایش به نام چراغی برفراز مادیان کوه، به عنوان مکان داستان خود به آن اشاره کرده‌است، درشمال شهر سنقر واقع است. از دیگر مناطق دیدنی این شهرستان می توان به سراب کنگرشاه اشاره کرد که در مسیر جاده ای سنقر-صحنه قرار داشته و طبیعت مناسبی در روزهای گرم تابستان دارد. برای رفتن به این سراب زیبا باید از سمت جنوب شهرستان سنقر مسیر را به سمت شهرستان صحنه ادامه داد.

زبان مردم شهرستان سنقر کردی است. شهرستان سنقر از شمال به شهرستان قروه، از جنوب به شهرستان صحنه، از شرق به شهرستان اسدآباد و از غرب به شهرستان کامیاران محدود می‌شود.

شهرستان سنقر و کلیائی در سال ۱۳۹۵ بالغ بر ۹۳٬۶۶۱ نفر جمعیت داشته‌است.

در دوره صفویه اسدآباد جزء منطقه سنقر و کلیائی شمرده می‌شده‌است. در زمان شاه عباس صفوی، فرماندار سنقر عثمانیان را از مرز بیرون راند. در دوره افشاریه و زندیه سران ایل کلیایی که خود را از اعقاب صفی خان از خانهای دوره صفوی می‌دانند به حکومت سنقر منصوب بوده‌اند.

شهرستان سنقر و کلیایی در جلگه همواری واقع شده و اطراف آن را رودخانه، سبزه زار، باغات و بیشه‌زار فرا گرفته‌است و قله‌های کوه‌های آن تا اواخر تابستان از برف زمستانی پوشیده‌است.

بقعه مالک، امامزاده احمد در سنقر واقع شده‌اند. از مکان‌های دیدنی می‌توان سراب سنقر را نام برد. مادیان کوه از نظر تاریخی و باستان‌شناسی محل بسیار مناسبی برای تحقیق و کاوش می‌باشد. کوه‌های اطراف روستاهای ورمقان در این شهرستان از نظر زیبایی طبیعی و تنوع گیاهان دارویی دارای اهمیت بسیار است. تیر ماه بهترین زمان دیدن این کوه است. سد روستای قمام در این شهرستان محل مناسبی برای ماهیگیری است.

تقسیمات کشوری

• بخش مرکزی
• روستای سهنله
  • دهستان آب باریک
  • دهستان فعله کری
  • دهستان هزارخانی
  • دهستان سراب
  • دهستان گاورود
  • دهستان پارسینه (فارسینج)

شهرها: سنقر

• بخش کلیائی
  • دهستان آگاهان
  • دهستان سطر
  • دهستان کیونانات

شهرها: سطر که مرکز بخش کلیایی است.

منابع

• اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران ۱۳۸۳.