ولایت هرات: تفاوت میان نسخه‌ها

مختصات: ۳۴°۰۰′شمالی ۶۲°۰۰′شرقی / ۳۴٫۰°شمالی ۶۲٫۰°شرقی / 34.0; 62.0
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
تصحیح نوشتار
بدون خلاصۀ ویرایش
برچسب‌ها: متن دارای ویکی‌متن نامتناظر ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه ویرایش پیشرفتهٔ همراه
خط ۱: خط ۱:
{{Infobox settlement
{{coord|34.0|N|62.0|E|region:AF_type:adm1st|display=title}}
| name = هرات
{{جعبه ولایت افغانستان
| native_name =
|نام‌رسمی= هرات
| native_name_lang = fa
|تصویر= Herat Province.jpg
| settlement_type =
|اندازه‌تصویر=
| image_skyline = Area of Herat in 2009.jpg
|برچسب‌تصویر=
| image_alt =
|استان=
| image_caption = چشم انداز ولایت هرات
|نام‌های‌قدیمی=
| image_flag =
|سال‌ولایت‌شدن=
| flag_alt =
|جمعیت =۲٬۰۹۵٬۱۱۷<ref name="nps">{{cite web |url=http://www.nps.edu/programs/ccs/Herat/Herat_Provincial_Overview_2.pdf |title=Province: Herat |work=Program for Culture & Conflict Studies|publisher=[[مدرسه عالی نیروی دریایی]] |accessdate=۲۰۱۱-۰۷-۰۵}}</ref>
| image_seal =
|رشدجمعیت=
| seal_alt =
|تراکم‌جمعیت=
| image_shield =
|زبان=[[فارسی دری]] ([[لهجه هراتی|لهجۀ هراتی]])، [[ازبکی]]
| shield_alt =
|مساحت=۵۴٬۷۷۸ کیلومتر مربع
| nickname =
|ارتفاع=
| motto =
|میانگین‌دما=
| image_map = Herat in Afghanistan.svg
|میانگین‌بارش‌سالانه=
| map_alt =
|شمارروزهای‌یخبندان=
| map_caption = موقعیت هرات با رنگ سرخ در افغانستان
|والی= سید عبدالوحید قتالی
| image_map1 = Herat province detail map.png
|پیش‌شماره= ۰۴۰
| map_alt1 =
|وب‌گاه= http://www.herat.gov.af
| map_caption1 = نقشه دقیق هرات
|شهرها= [[هرات]]، [[شیندند|سبزوار]]
| pushpin_map =
|ولسوالی‌ها= انجیل، گذره، پشتون زرغون{{سخ}}کرخ، کشک، گلران{{سخ}}شیندند، ادرسکن، اوبه{{سخ}}غوریان، کهسان ، زنده جان
| pushpin_label_position =
|علاقه‌داری‌ها= فارسی، چشت
| pushpin_map_alt =
| pushpin_map_caption =
| coordinates = {{coord|34.0|62.0|region:AF_type:adm1st|display=inline,title}}
| coor_pinpoint = مرکز
| coordinates_footnotes =
| subdivision_type = کشور
| subdivision_name = {{AFG}}
| established_title =
| established_date =
| founder =
| seat_type = مرکز
| seat = [[هرات]]
| government_footnotes =
| leader_party =
| leader_title = والی
| leader_name = [[محمد آصف رحیمی]]
| leader_title1 =
| leader_name1 =
| unit_pref = Metric<!-- or US or UK -->
| area_footnotes =
| area_total_km2 = 54778.0
| area_land_km2 =
| area_water_km2 =
| area_water_percent =
| area_note =
| elevation_footnotes =
| elevation_m =
| population_footnotes = <ref>{{cite web | title=Afghanistan extended population statistics | website=GeoHive | date=2015-02-07 | url=http://www.geohive.com/cntry/afghanistan_ext.aspx | archive-url=https://web.archive.org/web/20150207041928/http://www.geohive.com/cntry/afghanistan_ext.aspx | archive-date=2015-02-07 | url-status=dead | access-date=2019-08-13}}</ref>
| population_total = ٣۰٢۶٥۴٨
| population_as_of = ٢۰١٥
| population_density_km2 = auto
| population_demonym =
| population_note =
| blank_name_sec1 = زبان های اصلی
| blank_info_sec1 = [[زبان دری|دری]], [[زبان پشتو|پشتو]], [[زبان ازبکی|ازبکی]]
| timezone1 = وقت افغانستان
| utc_offset1 = [[یوتی‌سی ۴:۳۰+|+۴:٣۰]]
| timezone1_DST =
| utc_offset1_DST =
| postal_code_type =
| postal_code =
| area_code_type =
| area_code =
| iso_code = AF-HER
| website =
| footnotes =
| official_name =
}}
}}



نسخهٔ ‏۱۱ مارس ۲۰۲۱، ساعت ۰۹:۵۴

هرات
چشم انداز ولایت هرات
چشم انداز ولایت هرات
موقعیت هرات با رنگ سرخ در افغانستان
موقعیت هرات با رنگ سرخ در افغانستان
نقشه دقیق هرات
نقشه دقیق هرات
مختصات (مرکز): ۳۴°۰۰′شمالی ۶۲°۰۰′شرقی / ۳۴٫۰°شمالی ۶۲٫۰°شرقی / 34.0; 62.0
کشور افغانستان
مرکزهرات
مدیریت
 • والیمحمد آصف رحیمی
مساحت
 • کل۵۴۷۷۸٫۰ کیلومتر مربع (۲۱۱۴۹٫۹ مایل مربع)
جمعیت
 (٢۰١٥)[۱]
 • کل٣۰٢۶٥۴٨
 • تراکم۵۵/کیلومتر مربع (۱۴۰/مایل مربع)
منطقه زمانی[[یوتی‌سی +۴:۳۰]] (وقت افغانستان)
کد ایزو ۳۱۶۶AF-HER
زبان های اصلیدری, پشتو, ازبکی

ولایت هِرات به مرکزیت شهر هرات، پس از ولایت هلمند بزرگ‌ترین ولایت از ولایت‌های افغانستان است. ولایت هرات همراه با فراه و نیمروز جمعاً ولایات غربی افغانستان را تشکیل می‌دهند و با کشور ایران هم‌مرز هستند.

مردم این ولایت اکثریت تاجیکها و اقلیت‌های از ازبک، پشتون، ایماق، بلوچ‌ و ترکمن‌ تشکیل می‌دهند. [۲][۳]

نام‌های تاریخی

هرات یکی از قدیمی‌ترین ولایات افغانستان است که ریشه‌های آن به آریانای باستان می‌رسد. برخی منابع غربی هرات باستان را بنام «آریا» یاد نموده‌اند که همان گونهٔ یونانی شدهٔ هریوا است. چنانچه در نتیجه تحقیق آکادمیسین داکتر عبدالاحمد جاوید، هرات باستان بگونه‌های ذیل آمده‌است:

به اوستایی: هَرویوَه (Harōiva)، در یشت ۱۰٫۱۴ (یشت چهاردهم مِهریَشت) و وندیداد ۱٫۹ (فرگرد یکم وندیداد) از اوستا

به پارسی باستان: هَرَیوه (Haraiva)، در سنگ‌نبشته‌های هخامنشی

به پارسی میانهٔ ساسانی: هَریو (Harēv)، در سنگ‌نبشته‌ای از شاپور یکم در کعبه زردشت واقع در نقش رستم

به پهلوی: هَری (Hariy)، در فهرست پایتخت‌های استان‌های امپراتوری ساسانیان به زبان پهلوی

در دورهٔ اسکندر مقدونی: اسکندریه آریانِه (به یونانی: Αλεξάνδρεια, η Αρειανή / الکساندریا آریانه)، یا به‌طور ساده‌تر اسکندریه آریا

به یونانی باستان: آریا Ἀρεία (نباید با نام یونانی سرزمین باستانی آریانه (Arianē) اشتباه شود)

به لاتینی: آریا (Aria)

تاریخچه

چهل‌تنان چشت هرات

هرات قبل از کشف اقیانوس هند در گذرگاه جاده ابریشم قرار داشت و نقش بزرگ را در تجارت میان شبه قاره هند، شرق میانه، آسیای مرکزی و اروپا بازی می‌کرد. هرات از لحاظ موقعیت جغرافیایی در طول تاریخ بستر مناسب تلاقی مدنیت‌های شرق و غرب نیز به‌شمار می‌رفت. از اینرو هرات یکی از گهواره‌های تمدنی تاریخ پربار خراسان شناخته می‌شود. تاریخ سیاسی هرات پر از فراز و نشیب است. چنانچه هرات همواره میدان لشکر کشی‌ها جنگهای اشغالگرانه، ویرانگرانه و گذرگاه جهان‌گشایان نیز بوده‌است. روی تصادفی نیست که تاریخ هرات مشحون از مبارزات آزادی خواهانه و استعمار شکن بوده‌است.

در دوره‌های ماد و هخامنشیان، هریوا سرزمینی در اطراف رودخانهٔ هریرود بوده و یکی از ساتراپی‌های هخامنشیان بشمار می‌رفت. در سنگ‌نبشته بیستون داریوش بزرگ، هَریوا (Haraiva) در فهرست ساتراپی‌های هخامنشیان آمده‌است.

به قول مورخ یونانی هرودت، اسکندر مقدونی در ۳۳۰ قبل از میلاد، آرتاکوانا، مرکز ساتراپی هریوه را گشود. سپاهیان اسکندر شهر را ویران و باشندگان آن را به قتل رسانیدند. اسکندر سپس شهری به نام «اسکندریه آره‌ایا» (Alexandria Areia) در کنار هریرود بنا کرد و جمعیت و آبادی آرتاکوآنا را بدین شهر که شاید هرات امروزین باشد تحویل کرد.

هرات در زمان ساسانیان در سنگ‌نبشته‌ای در کعبه زردشت واقع در نقش رستم بنام هریو یاد شده‌است. در دورهٔ ساسانی از مراکز مهم نظامی و منطقه مرزی در مقابله با هیاطله بوده‌است. پیش از آمدن اسلام به ایران دارای اقلیت مسیحی نستوری بود. در سال ۳۱ ه‍.ق (حدود ۶۵۰ م) یا کمی پس از آن به دست مسلمانان فتح شد.

در دورهٔ خلافت اسلامی، یعنی در قرون وسطی، هرات همراه با نیشابور، مرو و بلخ یکی از چهار قسمت (چهار ربع) خراسان بزرگ بود.

هرات مثل اکثریت مناطق دیگر افغانستان با هجوم مغول در ۱۲۲۲ م. از بنیاد ویران شد و بیش از نیمی از اهالی بومی آن قتل‌عام یا آواره شدند.

هرات بین سالهای ۶۴۳ تا ۷۸۴ ه‍.ق پایتخت سلسلهٔ آل کرت بود. تیمور لنگ در سال ۷۸۴ هرات را گشود و آل کرت را نابود ساخت. در جریان این حمله هرات بار دیگر ویران و هزاران نفر کشته شدند. شاهرخ فرزند تیمور و همسرش گوهرشاد پایتخت تیموریان را در سال ۱۴۰۱ م از سمرقند به هرات منتقل کردند.

در ۱۵۰۶ شیبانیان آسیای مرکزی بر شمال افغانستان و هرات مسلط شدند. اندکی بعد هرات در تحت کنترل صفویان ایران قرار گرفت. در دوران صفوی هرات مهم‌ترین شهر و مرکز خراسان محسوب می‌شد و همواره مورد طمع ازبکان بود حتی چندبار این شهر به دست ازبکان افتاد. اما سلطه ازبکان بر این شهر به صورت کوتاه مدت بود و آن‌ها از دوره‌های فترت در اوایل سلطنت شاه طهماسب اول و اوایل سلطنت سلطان محمد خدابنده و شاه عباس اول استفاده کردند و هر بار برای مدت کمی این شهر را در اشغال داشتند.

پس از سقوط صفویان هرات به دست نادر شاه افشار افتاد و پس از مرگ نادر هرات به تصرف احمد خان درانی درآمد. در دوران معروف به بازی بزرگ مأموران بریتانیایی در هرات فعال بودند و از پیوستن هرات به حکومت افغانستان پشتیبانی می‌کردند. در ۱۲۴۹ ه‍.ق عباس میرزا از سوی فتح‌علی شاه قاجار مأمور پس گرفتن هرات از افغان‌ها شد [نیازمند منبع]. مرگ عباس میرزا در راه مشهد این کار را ناتمام گذاشت. محمد شاه قاجار نیز کوششی برای فتح هرات کرد که ناکام ماند. در زمان ناصرالدین شاه قاجار، دوست محمدخان، حاکم کابل و قندهار هرات را گرفت. نیروهای ناصرالدین شاه تحت فرمان حسام‌السلطنه هرات را محاصره کردند و در سال ۱۲۷۳ این شهر را گرفتند. معاهده پاریس در مارس ۱۸۵۷ میلادی پس از دومین نبرد انگلیس با ایران برسر مسئله هرات جهت صلح بین دو کشور در پاریس منعقد گردید.

انگلیس با تصرف بخش‌هایی از جنوب ایران (بنادر خرمشهر و بوشهر و جزایر جنوب در خلیج فارس) ناصرالدین شاه قاجار را مجبور به قبول قرارداد پاریس (۱۸۵۶) کرد. بر طبق این پیمان،ایران از ادعای خود بر هرات چشم پوشی کرد و هرات در ۱۸۶۳ به افغانستان ملحق گشت و ایران موجودیت کشوری به نام افغانستان را به رسمیت شناخت

تقسیمات

در تقسیمات کشوری گذشته همواره تا قبل از دوره ظاهرشاه، ولایت هرات بسیار بزرگتر از دوره فعلی بود و ولایت های غربی یعنی بادغیس و غور و فراه و نیمروز را نیز شامل می شد، اما محمد ظاهرشاه به تدریج تا سال ۱۳۴۶ (۱۹۴۷ میلادی) این مناطق را از ولایت هرات جدا ساخت. همچنین در دوره حاکمیت اسماعیل خان بر غرب کشور که هرات به نوعی خودمختاری داشت، ولایت هرات بر مناطق بادغیس و فراه و غور هم توسعه داشت و مجموع این مناطق از مرکزیت هرات اداره می شد. هم اکنون بین مردمان این ولایت ها ارتباط بسیار نزدیک برقرار میباشد و تا هنوز هم برای بسیاری از این مردم، هِرات باستان به عنوان شهر مرکزی شناخته میشود.

تقسیمات کنونی

ولسوالی‌های هرات

مردم شناسی

جمعیت این ولایت بالغ بر ۱٬۷۸۰٬۰۰۰ است. اکثریت این ولایت فارسیوانان تاجیک هستند.[۴] بر پایۀ آمار وزارت احیا و انکشاف دهات افغانستان ، ترکیب جمعیتی این ولایت به این صورت است:

تقریبا سه‌چهارم (۷۷٪) مردم ولایت هرات در روستاها زندگی می‌کنند و یک‌چهارم یعنی ۲۳٪ در شهرها هستند. نیمی از مردم مرد و نیمی دیگر زن هستند. فارسی و پشتو توسط ۹۸٪ از مردم گفتار می‌شود. همینطور این دو زبان در ۹۷٫۷٪ روستاهای این ولایت سخن گفته می‌شود .زبان گفتاری باقی مانده مردم ترکمنی است. همچنین ولایت هرات میزبان عده‌ای از کوچی‌ها است که زندگی یکجانشینی ندارند و شمارشان در فصول گوناگون سال متفاوت است. زبان مادری اکثریت مطلق باشندگان ولایت هرات فارسی با لهجۀ هراتی می‌باشد.[۵]

نگارخانه

رسانه‌های تصویری ولایت هرات

ولایت هرات دارای چند رسانه تصویری محلی است:

رسانه‌های صوتی ولایت هرات

نشریه‌های چاپی ولایت هرات

مناطق تفریحی ولایت هرات

جستارهای وابسته

ولایت‌های افغانستان

منابع

  1. "Afghanistan extended population statistics". GeoHive. 2015-02-07. Archived from the original on 2015-02-07. Retrieved 2019-08-13.
  2. خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <ref>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام nps وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.).
  3. http://www.nps.edu/Programs/CCS/Docs/PDF%20Maps/NewTribal/Herat.pdf
  4. https://books.google.com/books?id=BIyVMkjat2MC&pg=PA73&dq=herat+majority+fars&ei=kGqCSqn1HouskASkw-CVBA#v=onepage&q=&f=false [full citation needed]
  5. "B. Demography and Population" (PDF). United Nations Assistance Mission in Afghanistan and Afghanistan Statistical Yearbook 2006, Central Statistics Office. Afghanistan's Ministry of Rural Rehabilitation and Development. Archived from the original (PDF) on 2012-03-21. Retrieved 2011-01-12.

پیوندها