آریوبرزن، ساتراپ فریگیه

آریوبرزن (مرگ پیرامون ۳۶۰ پیش از میلاد) از دودمان فارناکیان، از ساتراپ‌های ایرانی فریگیه از ۳۸۷ تا حدود ۳۶۳-۳۶۲ پیش از میلاد بود. او به دوستی با آتن و اسپارت پرداخت و پیرامون سال ۳۶۶ پیش از میلاد، شورش نافرجام ساتراپ‌های آناتولی غربی علیه اردشیر دوم، پادشاه هخامنشی را رهبری کرد، اما با خیانت پسرش دستگیر و اعدام شد.

زندگینامه

آریوبرزن پسر نجیب‌زاده‌ای ایرانی به نام مهرداد یا فارناباز بود که پس از فارناباز دوم در سال ۳۸۷ پیش از میلاد ششمین حکمران از دودمان فارناکیان، حکمرانان ساتراپ هلسپونت فریگیه بود. او در سال ۳۶۷ پ.م در شورشی علیه اردشیر دوم، شاه هخامنشی، به داماتس، ساتراپ کاپادوکیه و کیلیکیه پیوست. اردشیر در مقابل وادفردات، ساتراپ لیدیه را فرمان به فرونشاندن این شورش داد و او توانست آریوبرزن را از بخش بزرگی از ساتراپی‌اش بیرون راند. اما آریوبرزن که روابط خوبی با یونانی‌ها داشت مورد حمایت آنان قرار گرفت و یونانیان در سال ۳۶۵ پ.م ۳۰ کشتی و ۸٬۰۰۰ سرباز مزدور را در اختیار او قرار دادند. آریوبرزن به پاس این کمک، شهرهای سستوس و کریتوت در تراکیه خرسونسوس (شبه‌جزیرهٔ گالیپولی) را به یونانیان تقدیم داشت و آنان نیز شهروندی آتن را به او و سه پسرش اعطا کردند.

در ۳۶۴ پ.م مهرداد، یکی از پسران آریوبرزن، هراکلیه را که مهمترین شهر یونانی در کرانهٔ دریای سیاه بود به اشغال خود درآورد و دیری نپایید که تمامی آسیای کوچک علیه اردشیر دوم سر به شورش برداشت. حتی وادفردات، ساتراپ لیدیه که پیشتر شورش آریوبرزن را فرونشانده بود در سال ۳۶۲ پ.م به او پیوست. ماسول، ساتراپ کاریا (برای مدتی کوتاه)، یرواند یکم، ساتراپ ارمنستان و داماتس، ساتراپ کاپادوکیه از جمله دیگر ساتراپ‌هایی بودند که به شورش آریوبرزن پیوستند. تئوس، فرعون مصر نیز به حمایت از ساتراپ‌های شورشی پرداخت و مصر و اسپارت کمک‌های قابل توجهی برای آنان فرستادند. با وجود این شورش ساتراپ‌ها در زمستان سال ۳۶۳-۳۶۲ پیش از میلاد شکست خورد و آریوبرزن با خیانت پسرش مهرداد به او دستگیر و اعدام شد.

جستارهای وابسته

• دودمان فارناکیان